Giles Fraser writes on Guardian.

The eastern Orthodox churches finally split with the Roman Catholic western church in 1054, though the differences had been building up long before and have continued ever since. Among these, the eastern churches retained the Julian calendar – which is why, this year, Orthodox Easter falls on Sunday 12 April, a week later than for the western churches. More significantly, because of this great schism, eastern churches such as the Greek Orthodox church didn’t fall under the sway of a theory of salvation developed by St Anselm of Canterbury and his massively influential Cur Deus Homo of 1089, a book that radically altered the western understanding of Easter and, with it, a great deal of our moral hinterland. Indeed, the respective current attitudes towards debt of the Greek and German governments can be seen, to a remarkable extent, to track the eastern-western split over the meaning of Easter.

According to Anselm, and the Reformation thinkers that followed him, the story of Easter is basically God’s response to a debt crisis. The argument is this: human beings have sinned against God, thus incurring a debt that has to be paid. (If you think this shift from sin to debt is odd – and it is – remember we still speak of criminals as “paying back” their debt to society.) On this model, the scales of justice have to be balanced. Crimes must be paid for, with the level of punishment being proportionate to the level of offence. But the theological problem is that human debt is way too high – us being miserable sinners and all that – which means that we are totally incapable of paying back the required amount.

No, they say, salvation is not some bloody cosmic accountancy. It’s a prison break

This is why, says Anselm, Jesus comes to receive the punishment that is due to us and is crucified, thus repaying the debt on our behalf and levelling our account. Redemption, remember, is an economic metaphor. “There was no other good enough to pay the price of sin,” as many western Christians are singing this Eastertide. For evangelicals especially, this is the very essence of salvation. Sin is repaid. Hallelujah.

But this is absolutely not the eastern story of Easter. Indeed, no Greek Orthodox congregation will be singing about Jesus paying the price of sin during their Easter services. For one thing, they are not so obsessed with sin. And they don’t think that Jesus’s suffering (or anyone else’s) is the way it gets repaid. Indeed, it doesn’t get repaid. Which is why Greek Christian art, unlike western Christian art, doesn’t obsess with the bleeding crucified Jesus. For eastern theologians, Jesus’s mission is to break human beings free from their imprisonment to death. All the important action happens at the resurrection, not the crucifixion. For, if salvation is merely payback and this happens on the cross, there is no saving work left for the resurrection to do. No, they say, salvation is not some bloody cosmic accountancy. It’s a prison break. The emphasis is on Christ leaping from the grave not hanging on a cross. It is about life triumphant over death.

The western church typically criticises the eastern view for having a “free lunch” view of salvation. No pain, no gain, insists Anselm. The eastern church says that the west fetishises suffering and is more committed to some iron logic of cosmic necessity than to God for whom all things are possible.

Atheists such as Alexis Tsipras, the Greek leader, may think both of these are fantasies. But for present purposes that’s beside the point. It’s worth recognising that these two completely different stories support two contrasting moral worldviews and different attitudes towards economics in general and capitalism in particular. Tsipras – like me – is very much more in the Greek Orthodox camp when it comes to salvation. And the Lutheran minister’s daughter Angela Merkel is very much in the western one. He wants to leap free from death-dealing debt. She believes it must be paid back, no matter how much blood and pain is involved.

@giles_fraser

Original source

Μετάφραση στα ελληνικά από εδώ 

Η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία χωρίστηκε οριστικά από την Ρωμαιοκαθολική Δυτική Εκκλησία το 1054, αν και οι διαφορές είχαν οικοδομηθεί πολύ καιρό πριν και έκτοτε συνεχίστηκαν. Μεταξύ αυτών, η Ανατολική Εκκλησία διατήρησε το Ιουλιανό ημερολόγιο-και ως εκ τούτου και ο λόγος που φέτος το Ορθόδοξο Πάσχα πέφτει την Κυριακή 12 Απριλίου, μια εβδομάδα αργότερα απ’ ότι για τη Δυτική Εκκλησία. Είναι όμως πιο σημαντικό ότι, εξ’ αιτίας αυτού του Σχίσματος, η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν υιοθετεί τη Θεωρία Σωτηρίας, που αναπτύχθηκε από τον Άγιο Άνσελμο του Καντέρμπορυ. Το βιβλίο του, Cur Deus Homo, του 1089, άσκησε τεράστια μαζική επιρροή και άλλαξε ριζικά, όχι μόνο, την κατανόηση για το Πάσχα, αλλά και ένα μεγάλο μέρος της ηθικής μας.

Πραγματικά, οι σχετικές στάσεις της Ελληνικής και της Γερμανικής Κυβέρνησης έναντι του χρέους, μπορεί να ιδωθούν, με μια αξιοσημείωτη προέκταση, ως συνέχεια του Σχίσματος Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας, πάνω στην έννοια του Πάσχα.
Σύμφωνα με τον Άνσελμο και τους στοχαστές της Μεταρρύθμισης που τον ακολούθησαν, η ιστορία του Πάσχα είναι ουσιαστικά μια απάντηση του Θεού σε μια κρίση χρέους. Το επιχείρημα είναι το εξής: τα ανθρώπινα όντα έχουν αμαρτήσει ενάντια στο Θεό, αναλαμβάνοντας έτσι ένα χρέος που πρέπει να καταβληθεί.( Αν νομίζετε ότι αυτός ο παραλληλισμός της «αμαρτίας» με το «χρέος» είναι κάπως περίεργος –και είναι- σας θυμίζω ότι ακόμη μιλάμε για εγκληματίες που «πληρώνουν το χρέος τους προς την κοινωνία»). Σ’ αυτό το πρότυπο, η κλίμακα της δικαιοσύνης πρέπει να είναι ισορροπημένη. Τα εγκλήματα πρέπει να πληρώνονται και το επίπεδο των ποινών πρέπει να είναι ανάλογο με αυτό του αδικήματος. Αλλά το θεολογικό πρόβλημα είναι ότι το ανθρώπινο χρέος είναι πάρα πολύ υψηλό -είμαστε όλοι άθλιοι αμαρτωλοί και όλα αυτά- που σημαίνει ότι είμαστε εντελώς ανίκανοι να ξεπληρώσουμε το απαιτούμενο ποσό.

Όχι, λένε, η σωτηρία δεν είναι μια αιματηρή κοσμική λογιστική. Είναι μια απόδραση από τη φυλακή. Αυτός είναι ο λόγος, λέει ο Άνσελμος, που ο Ιησούς έρχεται να αναλάβει αυτός την τιμωρία που οφείλεται σε μας και σταυρώνεται, ανταποδίδοντας έτσι την οφειλή για χάρη μας και κλείνοντας τον λογαρισμό. Η Λύτρωση, να θυμάστε, είναι μια οικονομική μεταφορά. «Δεν υπήρχε άλλος αρκετά καλός για να καταβάλλει το τίμημα της αμαρτίας», όπως τραγουδούν πολλοί δυτικοί Χριστιανοί το Πάσχα. Ιδιαίτερα για τους Ευαγγελιστές, αυτή είναι η πεμπτουσία της σωτηρίας. Η αμαρτία εξοφλείται. Αλληλούια.

Αλλά αυτή δεν η ιστορία του Πάσχα της Ανατολικής Εκκλησίας. Πράγματι, κανένας Έλληνας του ορθόδοξου ποιμνίου δεν θα ψάλλει, κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας της Λαμπρής, για τον Ιησού που πληρώνει το τίμημα της αμαρτίας. Για κάποιο λόγο, δεν έχουν εμμονή με την αμαρτία. Και δεν νομίζω ότι ο πόνος του Ιησού (ή οποιουδήποτε άλλου) υπάρχει τρόπος να αποπληρωθεί.

Πράγματι, δεν χρειάζεται να αποπληρωθεί.

Αυτός είναι ο λόγος που η Ελληνική Χριστιανική τέχνη, σε αντίθεση με τη Δυτική, δεν βασανίζεται με τον ματωμένο, σταυρωμένο, Ιησού. Για τους θεολόγους της Ανατολικής Εκκλησίας, η αποστολή του Ιησού είναι να απελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά του θανάτου. Ότι σημαντικό, συμβαίνει κατά την Ανάσταση, όχι στη σταύρωση. Διότι, αν η σωτηρία είναι απλώς μια αποπληρωμή, και αυτό συμβαίνει κατά την σταύρωση, δεν υπάρχει σωτήριο έργο για να διεξαχθεί προκειμένου να επιτευχθεί η Ανάσταση. Όχι, λένε, η σωτηρία δεν είναι κάποια αιματηρή κοσμική λογιστική. Είναι μια απόδραση από τη φυλακή. Η έμφαση είναι στο Χριστό που πηδά έξω από τον τάφο και όχι στο Χριστό που κρέμεται στο σταυρό. Πρόκειται για το θρίαμβο της ζωής πάνω στο θάνατο.

Η Δυτική Εκκλησία επικρίνει συνήθως την άποψη της Ανατολικής για το ότι λαμβάνει ένα «δωρεάν γεύμα» σωτηρίας. Κανένας πόνος, κανένα κέρφος επιμένει ο Άνσελμος. Η Ανατολική Εκκλησία υποστηρίζει ότι η Δύση φετιχοποιεί τον πόνο και είναι περισσότερο προσανατολισμένη σε κάποια σιδηρά λογική της κοσμικής αναγκαιότητας, παρά στο Θεό για τον οποίο όλα είναι εφικτά.

Οι άθεοι, όπως ο Αλέξης Τσίπρας, ο Έλληνας ηγέτης, μπορεί να θεωρούν ότι και οι δύο αυτές αντιλήψεις είναι φαντασιώσεις. Αλλά για τους σκοπούς του παρόντος είναι ακριβώς στο προκείμενο. Αξίζει να αναγνωρισθεί ότι αυτές οι δύο εντελώς διαφορετικές ιστορίες υποστηρίζουν δύο αντίθετες ηθικές κοσμοθεωρίες και διαφορετικές στάσεις, γενικότερα απέναντι στην Οικονομία, αλλά και ειδικότερα απέναντι στον καπιταλισμό. Ο Τσίπρας –σαν κι εμένα- είναι πολύ περισσότερο κοντά στην Ελληνική Ορθόδοξη παράταξη, όταν πρόκειται για τη σωτηρία. Και η κόρη του Λουθηρανού παπά Άνγκελα Μέρκελ είναι πάρα πολύ κοντά στη Δυτική. Ο Τσίπρας θέλει να πηδήσει δωρεάν έξω από το χρέος του θανάτου. Η Μέρκελ πιστεύει ότι πρέπει να το εκπληρώσει στο ακέραιο, δίχως να δίνει σημασία στο πόσο πολύ αίμα και πόνο συνεπάγεται κάτι τέτοιο.

O Δρ. Giles Frazer είναι εφημέριος στο ναό της Παναγίας του Νιούινγκτον στο Νότιο Λονδίνο και υπεύθυνος της στήλης Loose Canon  του Guardian από όπου και το άρθρο αυτό . Ο Αγγλικός του  τίτλος μεταφράζεται «Τα επιχειρήματα για το ελληνικό χρέος και η αρχαία διαμάχη για το Πάσχα.».

Mετάφραση: Αντώνης Ανδρουλιδάκης.