Περί τά τέλη Ἰουλίου τ.ἔ. μία Ἐγκύκλιος τοῦ Ὑπουργείου Ἐθνικῆς Παιδείας καί Θρησκευμάτων προκάλεσε συζητήσεις καί ἀντιδράσεις ἀπό τόν ἐκκλησιαστικό καί τόν ἐκπαιδευτικό χῶρο. Ἐνῶ μέχρι σήμερα ἀπηλλάσσοντο ἀπό τά Θρησκευτικά οἱ ἀλλόθρησκοι καί οἱ ἑτερόδοξοι μαθητές, ἄν βεβαίως τό ἤθελαν, ἡ νέα Ἐγκύκλιος ὁρίζει ὅτι ὁ ὁποιοσδήποτε μπορεῖ νά ἀπαλλαγεῖ μέ μία ἁπλῆ δήλωση τῶν γονέων, χωρίς νά ἐξηγεῖ τούς λόγους, καί τοῦτο διότι «εἶναι ἀπαίτηση τῆς Εὐρ. Ἑνώσεως». Τίς ὧρες πού γράφονται αὐτές οἱ γραμμές ἀναμένεται διευκρινιστική Ἐγκύκλιος τοῦ Ὑπουργείου, ὅμως ἤδη ἄνοιξε ὁ ἀσκός τοῦ Αἰόλου. Πολλοί Ἕλληνες ἀνησυχοῦν, διότι βλέπουν μία σειρά κτυπημάτων κατά τῆς ἐθνικῆς, θρησκευτικῆς καί πολιτιστικῆς μας ταυτότητος ξεκινῶντας ἀπό τήν ἀποτυχημένη –εὐτυχῶς- ἀπόπειρα ἀφελληνισμοῦ τῆς Ἱστορίας στήν Στ΄ Δημοτικοῦ, περνῶντας ἀπό τήν ἐμφανῆ γλωσσική ἔνδεια τῶν νέων, προχωρῶντας πρός τήν ὑποβάθμιση τῶν Ὀρθοδόξων Θρησκευτικῶν καί … μή χειρότερα! Σχετικῶς μέ τό θέμα τῆς ἀπαλλαγῆς μαθητῶν ἀπό τά Θρησκευτικά μέ ἁπλῆ δήλωση τῶν γονέων ἔχω τίς ἀκόλουθες παρατηρήσεις:
Α) Δέν μπορῶ νά δεχθῶ ὅτι εἶναι εὐρωπαϊκή ἐντολή νά μήν ἀποκαλύπτονται γραπτῶς οἱ λόγοι ἀπαλλαγῆς ἀπό τά Θρησκευτικά . Ἄν ἴσχυε αὐτό, τότε θά ἔπρεπε ἡ Εὐρ. Ἕνωση καί ἡ πολυπράγμων Ἀρχή Προστασίας Προσωπικῶν Δεδομένων νά εἶχαν πρό πολλοῦ διαμαρτυρηθεῖ γιά τήν ἀπαλλαγή τῶν Μουσουλμάνων τῆς Θράκης ἀπό τίς ἐξετάσεις στά Πανεπιστήμια καί ΤΕΙ, ἡ ὁποία γίνεται μέ ρητή δήλωση τοῦ θρησκεύματός τους. Ὅταν οἱ μαθητές καί οἱ μαθήτριες τῆς Γ΄ Λυκείου συμπληρώνουν τό ἔντυπο συμμετοχῆς στίς Πανελλήνιες ἐξετάσεις, ὑπάρχει καί ἕνα τετραγωνάκι τό ὁποῖο ἐρωτᾶ: Εἶσθε μέλος τῆς μουσουλμανικῆς μειονότητος; Ὅποιος ἀπαντήσει ΝΑΙ, ἀπαλλάσσεται ἀπό τό ἄγχος τῶν ἐξετάσεων καί οἱ γονεῖς του ἀπαλλάσσονται ἀπό τά ἔξοδα τῶν Φροντιστηρίων. Οἱ Μουσουλμανόπαιδες εἰσάγονται σέ ὅποια Σχολή θέλουν μέχρι ποσοστοῦ 0,5% ἐπί τοῦ συνολικοῦ ἀριθμοῦ εἰσακτέων. Μέ τόν ἴδιο τρόπο διορίζονται σέ Δημόσιες ὑπηρεσίες ἐκτός διαδικασίας ΑΣΕΠ. Πρόκειται γιά σαφῆ περίπτωση δημοσίας δηλώσεως θρησκεύματος ἐπί δημοσίου ἐγγράφου. Αὐτό δέν ἐνοχλεῖ τούς προστάτες τῶν Προσωπικῶν Δεδομένων στήν Ἑλλάδα καί στήν Εὐρώπη. Μόνον τά Ὀρθόδοξα Θρησκευτικά τούς ἐνοχλοῦν;
Β) Ἐκεῖνο, τό ὁποῖο προσωπικά μέ προβληματίζει εἶναι ὅτι τό μέτρο ἐφαρμόζεται στήν Ἑλλάδα μέ τρόπο λανθασμένο, διότι οἱ μαθητές πού ἀπαλλάσσονται ἀπό τά Θρησκευτικά βγαίνουν στήν αὐλή καί παίζουν μπάσκετ κλπ. Ἄρα δημιουργεῖται ἕνα κίνητρο «τεμπελιᾶς», τό ὁποῖο ἴσως ὠθήσει ἀκόμη καί μαθητές Ὀρθοδόξους νά ζητοῦν ἀπαλλαγή ἀπό τό μάθημα αὐτό. Ἀντιθέτως στήν Ἱσπανία καθώς καί στά λεγόμενα Εὐρωπαϊκά Σχολεῖα, δηλαδή τά σχολεῖα πού χρηματοδοτεῖ ἡ Εὐρ. Ἕνωση γιά τά παιδιά τῶν ὑπαλλήλων της, τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν (ὁμολογιακό καί ὄχι θρησκειολογικό) ἔχει ὡς ἐναλλακτική λύση ἕνα μάθημα Ἠθικῆς ἤ Φιλοσοφίας, τό ὁποῖο ἐξετάζεται, βαθμολογεῖται καί συνήθως εἶναι δυσκολότερο ἀπό τά Θρησκευτικά. Πρέπει, λοιπόν, καί στήν χώρα μας νά ἰσχύσει τό ἐναλλακτικό μάθημα γιά ὅσους ἀπαλλάσσονται ἀπό τά Θρησκευτικά.
Γ) Ἡ δικαιολογία ὅτι τό μάθημα ἔχει κατηχητικό χαρακτῆρα καί ὅτι ἡ Κατήχηση εἶναι ἔργο μόνο τῆς Ἐκκλησίας δέν εὐσταθεῖ. Τά σημερινά βιβλία Θρησκευτικῶν -κατόπιν ὑποδείξεως τοῦ Παιδαγωγικοῦ Ἰνστιτούτου- δίνουν ἔμφαση σέ μία ἐγκυκλοπαιδική –κοινωνιολογική προσέγγιση ἐμπλουτισμένη μέ κάποια στοιχεῖα Ὀρθοδοξίας καί πόρρω ἀπέχουν τῆς Κατηχήσεως. Ἐξ ἄλλου σέ μία εὐνομούμενη πολιτεία τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἐξυπηρετεῖ εὐρύτερους παιδαγωγικούς καί κοινωνικούς σκοπούς καί θά ἔπρεπε ἡ ἴδια ἡ Πολιτεία νά τό προστατεύει καί νά τό ἀξιοποιεῖ ὡς μέσον ἠθικοποιήσεως καί κοινωνικοποιήσεως τῶν πολιτῶν της. Σέ μία ἐποχή διαφθορᾶς καί σκανδάλων μόνο ἕνα μάθημα Θρησκευτικῶν βασισμένο στήν Ὀρθόδοξη Χριστιανική Πίστη μπορεῖ νά δώσει πρότυπα ἀλληλεγγύης, αὐτοθυσίας, ἀνθρωπισμοῦ καί ὑπερβάσεως τοῦ ἀτομισμοῦ. Ἡ διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου καί τῶν Πατέρων, τό μαρτύριο καί ἡ μαρτυρία τῶν Ἁγίων, ἠ ἐθνική καί παιδευτική προσφορά τοῦ Πατροκοσμᾶ, εἶναι ἀπαραίτητα διδάγματα γιά νά μαλακώσει ἡ ἀγχωμένη ψυχή τῶν νέων μας. Μέ τήν στήριξη τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν καί μέ μία γενικότερη ἀναβάθμιση τῆς Ἀνθρωπιστικῆς παιδείας (Ἀρχαία Γραμματεία, Ἱστορία, διδασκαλία σοβαρῶν καί ὄχι περιθωριακῶν Λογοτεχνῶν) θά δημιουργήσουμε μία κοινωνία μέ ἀρχές καί ἀξίες καί θά πλάσουμε νέους μέ δημοκρατικό ἦθος, κοινωνική ὑπευθυνότητα καί ὑγιῆ πατριωτισμό μακρυά ἀπό ρατσισμούς καί μισαλλοδοξίες.
Δ) Γιά ὅσους ἀναζητοῦν νομικά ἐπιχειρήματα γιά τό ἐν λόγῳ ζήτημα θυμίζω τό ἄρθρο 1, παράγραφος 3 τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος. Ἡ διάταξη αὐτή, ἡ ὁποία ΔΕΝ ἀναθεωρεῖται, ἀναφέρει ὅτι «ὅλες οἱ ἐξουσίες πηγάζουν ἀπό τόν Λαό, ὑπάρχουν ὑπέρ τοῦ Λαοῦ καί τοῦ Ἔθνους καί ἀσκοῦνται ὅπως ὁρίζει τό Σύνταγμα». Βλέπουμε ὅτι οἱ ἐξουσίες ὑπάρχουν, δηλαδή πρέπει νά λειτουργοῦν, ὄχι μόνον ὑπέρ τοῦ Λαοῦ, ἀλλά καί τοῦ Ἔθνους. Τό Ἔθνος ἔχει διάσταση γεωγραφική (Κύπρος, Β. Ἤπειρος, Ἀπόδημοι κ.ἄ.) καί διάσταση ἱστορική –πολιτιστική. Δηλαδή περιλαμβάνει τό ὅμαιμον, τό ὁμόγλωττον, τό ὁμόθρησκον καί τά ὁμότροπα ἤθη κατά τόν κλασσικό ὁρισμό τοῦ Ἡροδότου. Ὅλες, ἑπομένως, οἱ κρατικές λειτουργίες καί πρωτίστως ἡ Παιδεία ὀφείλουν νά στηρίζουν καί νά ἀναδεικνύουν τήν ἱστορική μας συνείδηση, τήν διαχρονική πορεία τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, τήν Ὀρθόδοξη Χριστιανική κληρονομιά καί τήν πολιτιστική μας ταυτότητα. Εἶναι δέ ὑποχρέωση κάθε δημοκρατικοῦ πολίτη νά ἀπαιτεῖ μέ κάθε νόμιμο μέσο τήν πιστή τήρηση τοῦ Συντάγματος.
Κωνσταντῖνος Χολέβας, Πολιτικός Ἐπιστήμων, 6-8-2008
.