του Απόστολου Χ. Καλαφάτη
Γκελσενκίρτσεν Γερμανίας 2014. Ο δάσκαλος Γερμανικών ρωτά τους αλλοδαπούς μαθητές του εάν γνωρίζουν τον Εθνικό ύμνο της χώρας τους. Απόλυτη σιωπή παντού… κεφάλια κατεβασμένα… η αμηχανία έκδηλη… και ξαφνικά μια κοπέλα ‘εκνευρισμένη’ σηκώνεται όρθια. ‘Κάποιοι ντράπηκαν και κάποιοι είπαν δεν τον ξέρω! Εγώ όμως είμαι Ελληνίδα!’ σχολιάζει…
Η συναισθηματική φόρτιση έντονη. Η φωνή τρεμάμενη. Το ηθικό όμως υψηλό! Με περηφάνια ψάλλει τον Εθνικό μας ύμνο προκαλώντας ρίγος και θαυμασμό.
‘πονάω που έχω φύγει από τη χώρα μου, αισθάνομαι άσχημα. Όχι γιατί είμαι στη Γερμανία, ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ’. δηλώνει συγκινημένη…
Είναι μία από τους χιλιάδες Έλληνες που ‘εκδιώχθηκαν’ από την πατρίδα μας και προσμένουν με νοσταλγία την ώρα της επιστροφής. Θα ‘ρθει όμως ποτέ αυτή η στιγμή;
Όπως αναφέρει σε άρθρο του το αμερικάνικο δίκτυο CNBC ‘Greece is emblematic of the euro zone’s persistent unemployment crisis’. Πράγματι, σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία της EUROSTAT, η ανεργία στην Ελλάδα το Ιούλιο του 2014 (αν και ελαφρώς μειωμένη από τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους) αγγίζει το 23,2%. Σχετικά με τους νέους σε ηλικία ανθρώπους οι αριθμοί είναι ακόμη πιο σκληροί αφού το ποσοστό αγγίζει το 51,4%. Και στις δυο περιπτώσεις η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στην πρώτη θέση και η Κύπρος στην πρώτη πεντάδα των σχετικών πινάκων. Ο Λόης Λαμπριανίδης στο βιβλίο του ‘Επενδύοντας στη φυγή’ εκτιμά πως μέχρι το 2010 είχαν μεταναστεύσει στο εξωτερικό 115-140000 νέοι πτυχιούχοι (Κριτική 2011, 184). Αν συνυπολογίσει κάποιος πως το σκληρό πρόσωπο της κρίσης έγινε πιο αισθητό μετά το 2010 αλλά και τον μεγάλο αριθμό Ελλήνων που σπουδάζουν εξ’ αρχής και παραμένουν στο εξωτερικό είναι εύκολα αντιληπτό πως ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος. Το δυσοίωνο αυτό συμπέρασμα έρχεται να επιβεβαιώσει η διεθνής οργάνωση ENDEAVOR σύμφωνα με την οποία ο αριθμός αυτός ξεπερνάει τις 200.000. Η ENDEAVOR, επίσης, αποκαλύπτει πως την πενταετία 2008-2013 χάθηκαν περίπου 1000000 θέσεις εργασίας καθιστώντας το 55% του πληθυσμού ανενεργό. Σήμερα οι εκτιμήσεις για τη διαρροή ταλέντων προς το εξωτερικό αγγίζουν το μισό εκατομμύριο!
Η παρούσα κατάσταση, που μόνο ως τραγική θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα του μέλλοντος αποτυπώνεται στην προθυμία ακόμα και των εργαζομένων Ελλήνων σε ποσοστό 49% (άνεργοι 43%) να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό για λόγους εργασίας.
Πέρα όμως από τα στατιστικά, μια απλή ματιά στον κοινωνικό περίγυρο του καθενός επιβεβαιώνει ‘των αριθμών’ το αληθές. Άραγε υπάρχει κάποιος Έλληνας που δεν έχει έστω κι έναν φίλο ο οποίος έχει μεταναστεύσει στο εξωτερικό για να εργαστεί;
Πολλοί βεβαίως θα αναρωτιούνται τι ήταν αυτό που προκάλεσε αυτό το δυσάρεστο φαινόμενο, τον ‘διωγμό των εγκεφάλων’. Αναζητώντας τα αίτια, δύσκολα μπορεί κάποιος να δώσει μια απλή απάντηση σε ένα τόσο πολυδιάστατο ζήτημα. Κοινός παρανομαστής είναι σίγουρα η άσχημη οικονομική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας. Φυσικό επακόλουθο αυτής είναι η έλλειψη σταθερής εργασίας, με όλες τις ‘πολυτέλειες’ που θα μπορούσε να παρέχει (πχ υγιές, δημιουργικό και καινοτόμο εργασιακό περιβάλλον, δυνατότητα εξέλιξης, αίσθηση ασφάλειας, σταθερός αλλά ΟΧΙ απαραίτητα ικανοποιητικός μισθός), η οποία είναι αναμφισβήτητα ο βασικός λόγος δημιουργίας και κλιμάκωσης του φαινομένου αυτού. Πιο ουσιαστική, όμως, θα ήταν η προσέγγιση και ανάλυση του ζητήματος μέσω της διερεύνησης των γενεσιουργών αιτιών της οικονομικής κρίσεως.
Επιγραμματικά θα μπορούσαν κάποιες από αυτές να κωδικοποιηθούν ως εξής:
- Η εγκατάλειψη και υποβάθμιση της πρωτογενούς και βιομηχανικής παραγωγής – Αστικοποίηση
- Κατάχρηση και διασπάθιση δημοσίου χρήματος. Κακοδιαχείριση και κατασπατάληση κοινοτικών κονδυλίων και μη αξιοποίηση αυτών.
- Διαχρονικές παθογένειες του κρατικού μηχανισμού και των δομών λειτουργίας του που δυσκολεύουν την εύρυθμη λειτουργία των δημόσιων οργανισμών καθιστώντας τους αναξιόπιστους. Με απλά λόγια: γραφειοκρατία, ανοργανωσιά, διαφθορά και συντεχνίες.
- Η εκκωφαντική απουσία και προκλητική παρεμπόδιση δημιουργίας αντικειμενικών και ανεξάρτητων μηχανισμών ελέγχου και αξιολόγησης προς ενίσχυση της αξιοκρατίας.
- Έλλειψη σταθερού κι ελκυστικού φορολογικού συστήματος. Η απουσία κινήτρων για τη διατήρηση των ήδη υπαρχόντων και τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων που θα μπορούσαν να απορροφήσουν νέους εργαζόμενους.
- Το ‘επίπλαστο’ όνειρο της ‘ανώτατης εκπαίδευσης – αποκατάστασης’ μέσω της ίδρυσης πανεπιστημιακών τμημάτων χωρίς αντίκρισμα, οδηγώντας κατ’ ουσίαν χιλιάδες νέους στην επαγγελματική ‘αυτοκτονία’. Παράλληλα η έλλειψη οργάνωσης και στρατηγικής των ήδη υπαρχόντων τμημάτων προκάλεσε τον υπερκορεσμό των φοιτητών και την παραγωγή άνεργων πτυχιούχων.
- Η παγκοσμιοποίηση η οποία ‘επέβαλε’ την άλωση μεγάλων και μικρομεσαίων επιχειρήσεων από του μεγαλοκαρχαρίες των πολυεθνικών.
- Η αθρόα εισβολή παράνομων μεταναστών, τα φτηνά εργατικά χέρια και η ‘παράδοση – υποτίμηση’ των παραδοσιακών χειρωνακτικών εργασιών.
Δεκάδες ακόμη αιτίες θα μπορούσαν να προστεθούν στις προαναφερθείσες. Η πιο ουσιώδης και πραγματική, όμως, θα μπορούσε να αποκρυπτογραφηθεί μέσα από τα λόγια του Ι. Ιωαννίδη (καθηγητή στο πανεπιστήμιο Stanford): ‘η έλλειψη συλλογικού κοινωνικού οράματος για την ανάδειξη της αριστείας και η εκτεταμένη επικράτηση των μετρίων στον ακαδημαϊκό, πολιτικό, και ευρύτερο κοινωνικό βίο που οδηγεί σε απαξίωση και μιζέρια’.
Πως αλλιώς θα μπορούσε να εξηγηθεί άλλωστε το γεγονός πως 3% των επιστημόνων κορυφαίας εμβέλειας παγκοσμίως είναι Έλληνες; Πως εξηγείται το γεγονός πως χιλιάδες Έλληνες όχι απλά βρίσκουν δουλειά στο εξωτερικό σε πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, μεγάλες επιχειρήσεις αλλά διαπρέπουν και στον τομέα εργασίας τους! Κι όμως, όλη αυτή η δημιουργικότητα, η έμπνευση, η φρεσκάδα, το όραμα, η καινοτομία, η επιχειρηματικότητα δεν μένουν απλά ανεκμετάλλευτες αλλά έχουν παραδοθεί αμαχητί σε ξένα χέρια!
Μπορεί κάτι να αλλάξει; Σαφώς και ναι.
Οι πρακτικές λύσεις αναδύονται μέσα από τις δυσλειτουργίες του συστήματος. Είναι κάτι παραπάνω από επιβεβλημένο να προωθηθούν ριζικές μεταρρυθμίσεις και τομές στον κρατικό μηχανισμό με στόχο αρχικά την κάθαρση, την εγκαθίδρυση της αξιοκρατίας και ανάδειξη – διασφάλιση της αριστείας και μετέπειτα την οργάνωση, απλοποίηση και επιτάχυνση των λειτουργιών του.
Όσα ευχολόγια, όμως, όσες προτάσεις, όσες δομικές αλλαγές κι αν γίνουν, καμία αξία δεν έχουν αν δεν γίνουν πρώτα δομικές αλλαγές στη νοοτροπία μας. Αν δεν αποβάλλουμε και απαγκιστρωθούμε από μίζερες, παρωχημένες και αναχρονιστικές αντιλήψεις του παρελθόντος που γέννησαν την εσωστρέφεια, την απαξία, την αναξιοκρατία, την αδιαφάνεια, τον ‘φόβο’ της αξιολόγησης. Όλες τις αντιλήψεις που μας οδήγησαν στον πάτο.
Ψυχική και σωματική υγεία αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο ενός υγιούς οργανισμού.
Μέσα από μία μακροπρόθεσμη Εθνική Στρατηγική που θα υπηρετούν όλοι με ομοψυχία, σύνεση και ανιδιοτέλεια θα επέλθει η αναπτυξιακή αναγέννηση του κράτους.
Ο ‘διωγμός των εγκεφάλων’ αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αυτοκαταστροφικά εγκλήματα που θα μπορούσε να διαπράξει ένα κράτος. Η επιστροφή και δραστηριοποίηση του πιο εργατικού και δημιουργικού έμψυχου δυναμικού της χώρας δεν είναι απλά μια σανίδα σωτηρίας, είναι ο δρόμος που οδηγεί στην κορυφή.
Όταν η πατρίδα αιμορραγεί, οφείλουμε όλοι να συμμετέχουμε σε μια ‘αιμοδοσία’ κοινωνικής προσφοράς, δημιουργίας και ανάπτυξης. Όσο επίπονο κι αν είναι, πρέπει να γίνει. Η Ελλάς οφείλει να ορθοποδήσει και να δημιουργήσει… ΞΑΝΑ
7 comments
Ὅποιος προτείνει «νὰ γίνουν … δομικὲς ἀλλαγὲς στὴν νοοτροπία μας» λοιδορεῖται, καὶ ἀπὸ τὶς στῆλες τοῦ «Ἀντιβάρου», ὅτι προσβάλλει τὴν «ἰδιοπροσωπεία» μας καὶ θέλει νὰ μᾶς καταστήσῃ σὰν τοὺς «βρωμεροὺς» Δυτικούς. Δὲν βρίσκουν οἱ συγκεκριμένοι, κατ’ ἀποκοπὴν ἐθναμύντορες, ὅτι 195 χρόνια ἐπαιτείας καὶ ξένης ἐπιτροπείας τοὺς προσβάλλουν καὶ θέλουν νὰ μὴν ἀλλάξῃ τίποτε στὸν τόπον αὐτό. Πῶς, λοιπόν, νὰ μὴν φεύγουν ὅσοι, πάντοτε οἱ λιγώτεροι, πιστεύουν ὅτι πολλὰ πρέπει νὰ ἀλλάξουν ; Καὶ ἡ δική τους φυγὴ ἀφήνει τὴν χώρα άκόμη περισσότερο στὸ ἔλεος τῶν στασιμοχρεωκόπων.
Ὑποψία ἀλλαγῆς θὰ ὐπάρξῃ ὅταν καὶ στὸ «Ἀντίβαρο» θὰ δοῦμε νὰ ἀραιώνουν οἱ ἐθνομπαῖχτες καὶ θεομπαῖχτες. Πρὸς τὸ παρόν, δὲν φαίνεται νὰ χαμπαριάζουν τίποτε.
Καλό θα ήταν οι αναγνώστες του Αντίβαρου να μελετήσουν, επιπλέον, και το παρακάτω προφητικό κείμενο. Άλλωστε το 1999 δεν είναι και τόσο μακριά από το 2016…
http://www.momagri.org/UK/editorials/Globalization-unemployment-and-the-imperatives-of-humanism_51.html
Εἶναι άδικαιολογήτως μακροσκελές, ἐνῶ ὅλο τὸ νόημά του μπορεῖ νὰ ἐκφρασθῇ μὲ λίγες μόνον λέξεις : Ὑποχρεωτικῶς, τὸ 80% τῆς παραγωγῆς μιᾶς οἰκονομικῆς ζώνης, θὰ προέρχεται ἀπὸ τὸ ἐσωτερικὸ τῆς ζώνης αὐτῆς. Εἶναι καταφανὲς τὸ πόσο πάσχει λογικῶς καὶ σὲ πόσο πολλὰ σημεῖα ἡ πρότασις αὐτή. Πῶς ὁρίζουμε τὶς «οἱκονομικὲς ζῶνες» ; Πῶς ὑπολογίζουμε τὴν «ἀξία» τῆς παραγωγῆς ; Πόσο κοστίζει ἡ διαχείρισις ἐνὸς τέτοιου συστήματος προστασίας ; Πῶς ἀντιμετωπίζουμε τὴν διαφθορὰ στὸ πλαίσιο ἑνὸς τέτοιου συστήματος ; Δὲν εἶναι, λοιπόν, καθόλου περίεργο ποὺ ἡ συγκεκριμένη «προφητεία» τοῦ Μωρὶς Ἀλλαὶ δὲν βρῆκε εὐήκοα ὦτα.
Το κείμενο είναι στα αλήθεια υπερβολικά σχοινοτενές. Τα ερωτήματα θα μπορούσαν να λάβουν απάντηση από τους ειδικούς, εφόσον υπήρχε η βούληση για κάτι τέτοιο. Αλλά οι αληθινές προβλέψεις του νομπελίστα συντάκτη του άρθρου περιέχονται κατά τη γνώμη μου στα παρακάτω αποσπάσματα. Εδώ δεν πρόκειται απλώς για προβλέψεις αλλά για καταστάσεις που καθημερινά τις βιώνουμε ολοένα και περισσότερο έντονα. Και οι αιτίες τους μπορούν να αναζητηθούν στην ασύδοτη και άναρχη παγκοσμιοποίηση: “Globalization of the economy is certainly very profitable for some privileged groups. But the interests of these groups cannot be identified with those of the whole of humanity. Hasty and anarchic globalization can only cause unemployment, injustice, disorder and instability everywhere, and in the end, will inevitably be a disadvantage for the whole of mankind. It is not inevitable, necessary or desirable. It would be conceivable only if it were preceded by world political unity, comparable development of different economies and the establishment of an appropriate world institutional and ethical framework, conditions that obviously are not and cannot be currently met. (…). In reality, the globalist economy, presented to us as a universal remedy, has only one goal: “money”. It has only one cult: “money”. With no consideration for ethics, it will certainly destroy itself. History has given us too many examples of societies that have collapsed because they could not conceive or set up conditions for their survival”.
Δυστυχῶς, ὁ Μωρὶς Ἀλλαί, στὸ συγκεκριμένο κείμενο, βλέπει τὸ ζήτημα μόνον ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῶν εὐπόρων λαῶν. Πράγματι, σὲ ἐπίπεδο διαμέσου εἰσοδήματος, οἱ περισσότερο εὔποροι εἶχαν στασιμότητα στὸ ἐπίπεδο διαβιώσεώς τους. Προσοχή, στασιμότητα, ὄχι ὁπισθοδρόμηση. Στασιμότητα, ὅμως, σὲ ἕνα ἐπίπεδο ποὺ εἶναι πολὺ ὑψηλότερο άπὸ ἐκεῖνο τοῦ μέσου κατοίκου στὸν ὑπόλοιπο πλανήτη. Συνεπῶς, ἐκτὸς ἀπὸ άνόητοι, ἐκτὸς άπὸ ὑποκριτές, αὐτοὶ ποὺ διαμαρτύρονται εἶναι καὶ ἀχάριστοι. Είς ἀντίβαρο τῆς ὡς ἄνω στασιμότητος, βλέπουμε ἐντυπωσιακὴ βελτίωση, μέσα σὲ μόλις 20-25 χρόνια, στὸ ἐπίπεδο διαβιώσεως τῶν πρώην πενομένων καὶ πεινώντων. Ἐὰν οἱ σχετικῶς εὔποροι ἐπιμείνουν νὰ ψηφίζουν ἡλιθίως, θὰ πάθουν ἀκριβῶς αὐτὸ πού ἔπαθαν οἱ βαμβακοπαραγωγοὶ τοῦ Θεσσαλικοῦ κάμπου πού φώναζαν «ὅλα τὰ κιλά, ὅλα τὰ λεφτά». Ἐμεῖς, στὴν Ἑλλάδα, εἴδαμε μὲ τὰ μάτια μας τὶς συνέπειες τῆς ἀπληστίας γιὰ πελατειακὲς παροχές, τῆς καταλύσεως τῆς δημοκρατίας χάριν τῆς δικτατορίας τοῦ πελαταριάτου καί τὸ τελικὸ άποτέλεσμα κάθε δικτατορίας, ποὺ εἶναι ἡ ἐξηλιθίωσις, ὄχι μόνον τῶν πολλῶν, ποὺ ἔχουν τὸ έλαφρυντικὸ ὅτι δὲν ἔχουν τὸν χρόνο καὶ τὶς συνήθειες τῆς μελέτης, ἀλλὰ καὶ πολλῶν «πνευματικῶν» ἀνθρώπων.
Ερώτηση πρώτη: αν οι διαμαρτυρόμενοι είναι “ανόητοι”, “υποκριτές” και “αχάριστοι”, μήπως αυτούς τους τιμητικούς χαρακτηρισμούς θα έπρεπε να τους αποδώσουμε και στον ίδιο τον Μωρίς Αλλαί, που συντάσσεται με τους διαμαρτυρομένους; Και αν ναι, μήπως θα ήταν περισσότερο “πιασάρικο” να του επικολλούσαμε την ετικέτα του “ακροδεξιού λαϊκιστή”, ώστε να τον στείλουμε πιο εύκολα στα αζήτητα;
Ερώτηση δεύτερη: ο Μωρίς Αλλαί καταγγέλλει τη λατρεία του χρήματος στην οποία επιδίδεται και το βαθύ αμοραλισμό από τον οποίο διέπεται η άναρχη και ασύδοτη παγκοσμιοποίηση. Επικαλούμενος μάλιστα την κατηγορηματική ετυμηγορία της Ιστορίας, προβλέπει πως οι κοινωνίες μας, που εμφανίζουν παρόμοια συμπτώματα παρακμής και δεν διαθέτουν αμυντικά αντισώματα, κινδυνεύουν αργά ή γρήγορα με κατάρρευση. Ενώ, λοιπόν, θα περίμενε κανείς μια σοβαρή τοποθέτηση επί του προκειμένου, διαβάζει αναφορές …σε βαμβακοπαραγωγούς, στη δικτατορία του πελαταριάτου και στη γενικευμένη εξηλιθίωση! Οπότε τίθεται κατά τρόπο πιεστικό το ακόλουθο απλοϊκό ερώτημα: μπορεί άραγε να παιχτεί ποδόσφαιρο, όταν συστηματικά η μπάλα πετιέται στα τσιμέντα;
Ερώτηση τρίτη: ο Μωρίις Αλλαί ήξερε πολύ καλά τη γαλλική παροιμία, σύμφωνα με την οποία η σωστή φιλανθρωπία ξεκινάει από τον εαυτό μας! Τώρα μαθαίνουμε, αν κατάλαβα καλά, πως οι πρωτογωνιςτές της άναρχης και ασύδοτης παγκοσμιοποίησης, –τα πυράγχας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και οι χρυσοκάνθαροι των αγορών– που κατακεραυνώνουν με τις λοιδορίας τους όσους δεν παράγουν πλούτο, επέλεξαν την αποβιομηχάνιση των δυτικών κοινωνιών, τη μετατροπή πολλών μητροπόλεων της παραγωγικότητας σε πόλεις-φαντάσματα και τη δημιουργία ολόκληρων στρατών από ανέργους όχι για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους, αλλά επειδή …αποφάσισαν να συμπεριφερθούν ως Καλοί Σαμαρείτες έναντι των “πενομένων” και των “πεινώντων” του τρίτου κόσμου! Μήπως ο ταλαίπωρος πλανήτης μας είχε ανέκαθεν κατοικηθεί από αγγέλους και εμείς απλώς δεν το είχαμε πάρει είδηση;
Εἴπαμε, ἡ πρότασις Ἀλλαὶ δὲν προσείλκυσε τοὺς ἐρευνητὰς καὶ συνεχιστάς, διότι εἶχε προφανεῖς άδυναμίες. Ἀλλὰ καὶ ἂν ἀκόμη ἡ διάγνωσίς του ἦταν ὀρθὴ γιὰ τὴν παγκόσμιο οἰκονομία, ἐμεῖς ἐδῶ, βάσει καὶ τῆς ἀρχικῆς ἀναρτήσεως, δὲν ἔχουμε γιὰ δουλειά μας νὰ σώσουμε τὴν παγκόσμιο οἰκονομία (αὐτὴν τὴν σώζει ὁ Βαρουφάκης), ἀλλὰ νὰ ἐπιζήσουμε μέσα σ’ αὐτήν. Ἐνῶ, λοπόν, τρῶμε τὸν σπόρο τῆς ἑπομένης σπορᾶς (δηλαδὴ ἔχουμε τερατώδη ἀποεπένδυση καὶ συνακόλουθη ἀνεργία) ἐμεῖς ἐννοῦμε νὰ διατηροῦμε σὲ ὑψηλὴ περιωπὴ τὸ Πελατειακὸ Ἰδιοτελῶν Παρασιτικὸ Παρακράτος Ἀμερίμνων καὶ νὰ λέμε ὅτι αὐτὸ εἶναι ἀθῶο γιὰ τὸ κατάντημά μας καὶ μᾶς φταίει ὁ ἄδικος ντουνιᾶς. Ἀφοῦ τόσες ἑκατοντάδες ἐκατομμύρια ἄνθρωποι κατάφεραν, μέσα στὰ τελευταῖα 20-25 χρόνια, νὰ βροῦν δουλειὰ μέσα στὸν παγκόσμιο καταμερισμὸ της ἐργασίας καὶ νὰ βελτιώσουν πολύ οὐσιωδῶς τὴν ζωή τους, τὸ πρόβλημά μας δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ παγκόσμιος οἰκονομία, ἀλλὰ ἡ δική μας κούτρα. Γιατί, δηλαδή, νὰ μᾶς ἔβαλαν, εἰδικῶς ἐμᾶς στὸ στόχαστρο ; Μήπως μᾶς ζήλεψαν τὴν ὀμορφιά ἤ, μήπως μᾶς ἔκαναν μάγια καὶ χρειαζόμαστε ξεμάτιασμα. Ἀπλῶς, δὲν ὑπάρχει ζήτηση στὴν παγκόσμιο ἀγορὰ γιὰ ὑπηρεσίες σφραγιδοθεσίας, άλλὰ ἐμεῖς ἐπιμένουμε ὅτι αὐτὴν τὴν «δουλειὰ» πρέπει νὰ κάνουμε, κι ἐμεῖς καὶ τὰ παιδιά μας. Καὶ δὲν προφθαίνουμε νὰ κακολογοῦμε αὐτοὺς ποὺ μᾶς λένε νὰ σοβαρευθοῦμε ὅτι «μᾶς κλέβουν τὰ ὄνειρα».
Οι δὲ ἐπικολυρικὲς κλάψες γιὰ τὰ πιράνιας τῶν χρηματαγορῶν καὶ γιὰ τὶς στρατιὲς τῶν ἀνέργων καὶ γιὰ τὴν ἀποβιομηχάνιση, ἐκτὸς τοῦ ὅτι εἶναι χιλιοτριμμένες κοινοτοπίες πλέον, δὲν ἰσχύουν καθόλου γιὰ τὴν χώρα μας. Εἶναι τὸ καθ’ ἑαυτὸ πέταγμα τῆς μπάλλας στὴν κερκίδα.