Γράφει ο Γιώργος Μανωλόπουλος.
Ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου
Με τέτοιου είδους, ελληνοκεντρικές πάνω απ’όλα συλλογιστικές θα έπρεπε το Ελληνικό κράτος να σχεδιάζει την εξωτερική του πολιτική. Χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις και προκαταλήψεις. Στη προκειμένη περίπτωση με τους Κούρδους, δε πρέπει να μας επιρρεάζει αν το ΡΚΚ έχει μαρξιστικές ρίζες ή οι σχέσεις «φιλίας» της Ελλάδας με τους Άραβες ή οι θεωρίες περί ακεραιότητος των συνόρων ή η λεγόμενη ελληνοτουρκική φιλία και το ειδυλιακό μέλλον συμβιωσής μας μαζί τους. Επίσης δε πρέπει να περιμένουμε τη σωτηρία από τρίτους. Συν Αθηνά και χείρα κείνει έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Ούτε το ξανθό γένος, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε οι Ισραηλινοί θα θυσιάσουν τη νεολαία τους για να προστατέψουν την αφεντιά μας σε Ελλάδα και Κύπρο, ώστε εμείς να πίνουμε τον καφέ μας στο Κολωνάκι ή την Αγία Νάπα. Με τη μελλοντική Κουρδική ανεξαρτησία, παρουσιάζεται η ευκαιρία αποδυμάμωσης του ιστορικού αλλά και σημερινού μας εχθρού, της Τουρκίας και πρέπει να και να την εκμεταλευθούμε.
Σύγχρονο πλαίσιο του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού
Όσο πικρό κι αν ακούγεται, από τη Μικρασιατική καταστροφή και μετά η ψαλίδα του γεωπολιτικού δυναμικού ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Τουρκία συνεχώς ανοίγει.
Χαρακτηριστικά, από μία αναλογία πληθυσμού 1:2 την επαύριο της καταστροφής, φτάσαμε σταδιακά σχεδόν εκατό χρόνια αργότερα σε μια αναλογία 1:8. Βέβαια και στη Τουρκία πλέον ο αριθμός γεννήσεων είναι μόλις μετα βίας μεγαλύτερος του 2,1 παιδιά ανά γυναίκα ενώ πρέπει να τονιστεί ότι η Κουρδική μειονότητα έχει σαφέστατα μεγαλύτερο ρυθμό γεννήσεων από την υπόλοιπη Τουρκία γεγονός που μακροπρόθεσμα θα δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα.
Ωστόσο, η σύγκριση με την Ελλάδα είναι θλιβερή. Ο αριθμός γεννήσεων ανά Ελληνίδα αντιστοιχεί πλέον σε μόλις 1,3. Σε αυτό πρέπει να συμπληρώσουμε τη μετανάστευση εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων πάνω στη πιο δημιουργική τους περίοδο και την αντικαταστασή τους από λαθρομετανάστες, πλέον και με κυβερνητική απόφαση για παραχωρήσεις σε αυτούς καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Και ενώ στην Ελλάδα το κράτος δε κάνει τίποτα για την ενίσχυση της μητρότητας, στη Τουρκία η Ισλαμική προπαγάνδα παροτρύνει από επίσημα χείλη κάθε καλή μουσουλμάνα να κάνει τουλάχιστον τρία παιδιά.
Στον δεύτερο πυλώνα ισχύος μίας χώρας, την οικονομία, πέρα από τη σημερινή οικονομική κρίση, βλέπουμε ότι η βιομηχανική παραγωγή της Τουρκίας ως ποσοστό του ΑΕΠ της αυξάνει συνεχώς τα τελευταία εκατό σχεδόν χρόνια ενώ και η αναλογία της έναντι της Ελλάδας επίσης αυξάνει. Τη τελευταία εικοσαετία ειδικά, μεγάλες επενδύσεις έχουν γίνει από τη Τουρκία στη πολεμική βιομηχανία, ώστε τα λεφτά να μη πηγαίνουν «χαμένα» σε αγορές ξένων μόνο αμυντικών προιόντων. Έτσι βλέπουμε ότι σε συνδυασμό με την εγχώρια έρευνα, τις συμπαραγωγές με δυτικές εταιρίες και τις προνομιακές-αδελφικές της σχέσεις με χώρες όπως το Αζερμπαιτζάν ή το Πακιστάν, η Τουρκία να έχει εξελιχθεί σε εξαγωγέα πολεμικού υλικού.
Σίγουρα έχει κάνει σπατάλες και σίγουρα πολλά προιόντα της δεν είναι εφάμιλα των δυτικών. Έτσι όμως βελτιώνεται. Δεν ανακαλύπτεις το πύραυλο πριν ανακαλύψεις το τροχό. Παράλληλα, έχει εισόδημα από εξαγωγές, νέες θέσεις εργασίας και ανεξαρτητοποίηση σε πολλούς τομείς. Άλλη μία θλιβερή σύγκριση με εμάς. Μετά την αποβιομηχάνιση της δεκαετίας του 80, έχουμε αναγάγει ως «βαριά βιομηχανία» μας το τουρισμό. Καμία όμως χώρα που βασίζεται μόνο στον τουρισμό θε θεωρείται «σοβαρή». Αν δε παράγεις και δεν εξάγεις, το ειδικό σου βάρος μειώνεται και εξαρτάσαι από τους άλλους.
Στο τρίτο πυλώνα ισχύος που ασφαλώς και εξαρτάται από την οικονομία αλλά όχι μόνο, βλέπουμε ότι ως χώρα έχουμε εγκαταλείψει τη κάθε πολεμική προπαρασκευή. Από εκεί που υπερτερούσαμε σε αγορές στρατιωτικού υλικού τη δεκαετία του 70, φτάσαμε να υστερούμε σημαντικά στα τέλη της δεκαετίας του 2000 και φυσικά να έχουμε ουσιαστικά καταργήσει τους εξοπλισμούς από το 2008 και να μη βρίσκουμε ούτε λίγα εκατομμύρια για τη μεταφορά δωρεάν υλικού από τις ΗΠΑ.
Βλέπουμε λοιπόν μία νεαρή ηλικιακά Τουρκία, δυναμική και γεμάτη ενέργεια, να επιδιώκει εθνικούς στόχους ηγεμονίας στους χώρους της πάλαι ποτέ Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σε αντίθεση με την Ελλάδα που επικρατεί μία φοβική αντίληψη. Κρυβόμαστε πίσω από το δαχτυλο μας, επικαλούμενοι διεθνείς συνθήκες, ξεχνώντας όμως ότι σύνορα αλλάζουν ακόμα στην Ευρώπη όταν το επιτρέπουν τα συμφέροντα των ισχυρών. Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Να μας ταίζει η ΕΕ, να μας προστατεύει αν χρειαστεί το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ και εμείς ούτε να πληρώνουμε, ούτε να ιδρώνουμε και ασφαλώς ούτε να ματώνουμε. Μία πλαδαρή πλέον κοινωνία, που ολοένα και γερνάει, χωρίς δυναμισμό με ιδανικό μία θέση στο δημόσιο και μια πρόωρη σύνταξη. Χωρίς εθνικούς στόχους πέρα από κάποια γενικόλογα περί εκσυγχρονισμού και μεταρρυθμίσεων. Δυναμική εξωτερική πολιτική όπως για παράδειγμα στο Κυπριακό ή το Βορειοηπειρωτικό ούτε προς συζήτηση γιατί μπορεί να διαταράξει τον ύπνο των δικαίων.
Σε αυτό το σημείο της ιστορίας όμως εισέρχονται οι Κούρδοι με τη δυνατότητα, εάν κάποτε επιτευχθούν οι στόχοι τους, να επιρρεάσουν το ισοζύγιο ισχύος και να αλλάξουν το ρου της ιστορίας μας.
Δημοψήφισμα και μετά…;
Το δημοψήφισμα όπως αναμενόταν, κατά συντριπτική πλειοψηφία έδειξε ότι οι Κούρδοι επιθυμούν την ανεξαρτησία τους. Το πότε αυτή θα κηρυχθεί όμως εξαρτάται κυρίως από τις μεγάλες δυνάμεις. Οι ΗΠΑ αν και διατηρούν μία επιφυλακτική στάση κάποια στιγμή θα επιτρέψουν αυτή την ανακήρυξη. Αυτό αποδεικνύεται από τη θετική και υποστηρικτική στάση του Ισραήλ προς τους Κούρδους ως ανάχωμα στο Σηιτικό τόξο που εκτείνεται από το Ιράν μέχρι το Λίβανο. Το Ιράκ σταδιακά διολισθαίνει στην επιρροή του Ιράν ενώ και στη Συρία η επιρροή του Ιράν είναι ήδη παρούσα.
Επίσης ο επεκτατικός δυναμισμός της Τουρκίας την έχει φέρει σε σύγκρουση συμφερόντων με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη στα θέματα της χρήσης της αεροπορικής βάσης του Ιντσιρλίκ, τη λαθρομετανάστευση και τη στάση της απένατι στους τζιχαντιστές του ΙΚ αλλά επίσης πάλι με το Ισραήλ, με την επιθυμία της Τουρκίας να παρουσιάζεται ως προστάτης της Σουνιτικής πίστεως απέναντι κυρίως στο Ισραήλ.
Ποιο θα ήταν το ιδανικό για την Ελλάδα σενάριο; Το Ιρακινό Κουρδιστάν και τα Κουρδικά καντόνια της Συρίας ενώνονται μετεμφυλιακά και αποτελούν το πρόπλασμα του Μεγάλου Κουρδιστάν. Οι Κούρδοι σε αυτό το κράτος δρουν όπως το νεοελληνικό κράτος του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα. Ενισχύει τους αλύτρωτους Κούρδους εντός της Τουρκίας με απελευθερωτικά κινήματα, αποτελεί σταθερό σύμμαχο των ΗΠΑ στη περιοχή κλπ. Η Τουρκία εξακολουθεί να επιδιώκει αυτόνομη πολιτική περιφερειακής ηγεμονίας και διολίσθησης στον αυταρχισμό και τον Ισλαμισμό με αποτέλεσμα την απομόνωσή της και τέλος κάποια στιγμή και ενώ ο εμφύλιος στη Τουρκία μαίνεται η διεθνή κοινότητα επιτυγχάνει την ανεξαρτητοποίηση των κοσμικών Κούρδων από τους Ισλαμιστές Τούρκους. Δηλαδή αποκοπή περίπου 10-15% του Τουρκικού εδάφους και 15-20% του πληθυσμού της.
Δύσκολο σενάριο σίγουρα. Όχι όμως αδύνατο. Μπορούσε κανείς να φανταστεί το διαμελισμό της ΕΣΣΔ ένα χρόνο πριν συμβεί; Ή τις ανακατατάξεις σε Συρία, Ιράκ, Λιβύη… Αν λοιπόν η διάλυση μπορεί να συμβεί στην ΕΣΣΔ, γιατί όχι στη Τουρκία; Έχει συμβεί ξανά αλλώστε. Και αν μιλάμε για μία εμφυλιακή Τουρκία, γιατί όχι περαιτέρω διαμελισμό μέσω των άλλων καταπιεσμένων μειονοτήτων;
Πως μπορεί να συμβάλει σε αυτό η μικρή Ελλάς; Καταρχήν με ενδυνάμωση της χρησιμότητας της Ελλάδας για τις ΗΠΑ μέσω της παραχώρησης βάσεων. Να υποκαταστήσουμε τη περιβόητη βάση του Ιντσιρλίκ. Πρέπει να ξεπεράσουμε και εδώ τις ιδεολογικές αγκυλώσεις με το «Έξω οι βάσεις του θανάτου» και τους γραφικούς «αποπυρηνικοποιημένους» δήμους της δεκαετίας του 80. Έχει άραγε σκεφτεί κανείς ανάλογο ενδεχόμενο και στην αδέσμευτη Κύπρο;
Δεύτερον, υλική υποστήριξη στους Κούρδους. Ακόμα και με τη σημερινή οικονομική κρίση υπάρχουν τρόποι. Κατασχεμένες καραβιές αυτομάτων όπλων ανατολικής προέλευσης ή αποσυρόμενο υλικό από τις ΕΕΔ που θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο μέσα σε όλα τα άλλα υλικά που παραχωρούνε στους Κούρδους οι ΗΠΑ, η Γερμανία κλπ. Και με αυτό το τρόπο αυξάνουμε τη χρησιμοτητά μας στους «μεγάλους» που πλέον βλέπουν τη Ελλάδα σαν έναν ενεργό σύμμαχο στο πλευρό τους και όχι σαν έναν απλό ικέτη οικονομικής βοήθειας και ζήτουλα ασφάλειας.
Εμπόδια μπορούν να υπάρξουν πολλά και στο τέλος αυτό το σενάριο να μη πραγματοποιηθεί. Από ανατροπή του Ερντογάν και του Ισλαμικού καθεστώτος του, εκδημοκρατισμό της Τουρκίας και επανένταξης των Κούρδων ως ισότιμα μέλη στη νέα Ομοσπονδία της Τουρκίας, μέχρι το άλλο άκρο, ξεριζωμό των Κούρδων που αντιδρούν, από τη Τουρκία στο νέο Κουρδιστάν του βορείου Ιράκ και της Συρίας. Η Τουρκία έχει σημαντική τεχνογνωσία σε αυτά. Επίσης σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας αποτελεί και η διχόνοια και η πολυδιάσπαση των ίδιων των Κούρδων, των οποίων τα κόμματα πρόσκεινται το κάθε ένα είτε προς τη Τουρκία είτε προς το Ιράν, εν πολλοίς για να διατηρούν οι ηγέτες τους ο κάθε ένας το δικό του «τσιφλίκι»…
Είμαστε οι κληρονόμοι της Βυζαντινής αυτοκρατορίας που εν πολλοίς επιβίωσε με διπλωματικά επιτεύγματα όπως του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου και τους Σικελικούς Εσπερινούς του 1282. Καιρός να διδαχθούμε από την ιστορία μας και να σχεδιάσουμε πολιτική πέρα από τα συνορά μας και τη μιζέρια του ΕΣΠΑ, του ΕΝΦΙΑ κλπ. Ότι και να συμβεί, η Ελλάδα πρέπει να σταματήσει να παριστάνει το θεατή σε εξελίξεις που συμβαίνουν στη γειτονιά της και επιρεάζουν την ίδια είτε το θέλει είτε όχι.
Πηγές
Brownworth L, Lost to the West, Broadway Books, 2010
Κονδύλης Π.: Θεωρία του Πολέμου, Θεμέλιο, 2017
http://www.pontos-news.gr/article/169200/ayto-dimopsifisma-tha-krinei-tin-tyhi-tis-kyproy-kai-tis-elladas
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/
http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-faces-aging-population-as-fertility-rate-declines–.aspx?pageID=238&nid=99203&NewsCatID=341
http://foreignaffairs.gr/articles/71428/maria-fantappie-kai-cale-salih/oi-politikes-peri-to-dimopsifisma-gia-tin-koyrdiki-aneksartisia