Tuesday 26 March 2024
Αντίβαρο
Θεωρία

Οι πολιτικές παρακαταθήκες της Αρχαίας Ελλάδας

Αποτελούν καταβολές του σύγχρονου Δυτικού Πολιτισμού

 

Το Αρχαίο Ελληνικό πνεύμα, πρωτοπόρο, δημιουργικό και συνεχής δότης ιδεών, σκέψεων και προσανατολισμών προς ολόκληρη την ανθρωπότητα, αποτέλεσε την φύτρα που βλάστησαν και καρποφόρησαν, η έννοια, ο ορισμός και η εδραίωση της πολιτικής σκέψεως, του πολιτικού διαλογισμού και της πολιτικής πράξεως, στοιχεία που συνιστούν την πολιτική επιστήμη.

 

Οι Έλληνες διανοητές, με πρώτους τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, συνέλαβαν και διετύπωσαν κατά τρόπο μοναδικό τις έννοιες, αλλά και τις γενικές αρχές της Πολιτικής Επιστήμης. Ο κατ’ εξοχήν θεμελιωτής αυτής, Αριστοτέλης, στο τέταρτο βιβλίο των «Πολιτικών» του, αναπτύσσει τις απόψεις του και υποστηρίζει την ανάγκη της υπάρξεως μιας επιστήμης, της πολιτικής επιστήμης. Υποστηρίζει ότι το κύριο έργο αυτής είναι να καθορίζει ποιο είναι το καλύτερο πολίτευμα που αρμόζει σε μια πολιτεία και ποιες ιδιότητες πρέπει να έχει αυτό, προκειμένου να ικανοποιεί και να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες όλων των πολιτών. Ο όρος πολιτική είναι ελληνικός και προέρχεται από το «ΠΟΛΙΣ». Πρώτος ο Πρωταγόρας χρησιμοποίησε την λέξη «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» στην γνωστή πραγματεία του «περί πολιτείας». Ο Αριστοτέλης καθιέρωσε τον όρο στα περίφημα «Πολιτικά» του με τα οποία κυρίως, θεμελίωσε την «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ». Ο δε Πλάτων επέβαλε τον όρο με τη αξιοθαύμαστη «Πολιτεία» του και τον «Πολιτικό» του.

 

Αργότερα δε, με την βοήθεια των σοφών του Βυζαντίου, ο όρος καθιερώθηκε πλέον ΔΙΕΘΝΩΣ. Ομοίως η συμμετοχή των πολιτών στις δημόσιες υποθέσεις, στα «κοινά» κατά τον θεμελιωτή της πολιτικής επιστήμης Αριστοτέλη, αποτελεί και το κύριο αντικείμενο, με το οποίο αποκτά επιστημονικό περιεχόμενο. Τόσο ο Πλάτων όσο και ο Αριστοτέλης είχαν, είχαν την πεποίθηση ότι διά της παιδευτικής λειτουργίας της πολιτείας, είναι δυνατό να εξυψωθεί ο άνθρωπος και, κατά συνέπεια, η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ. Ομοίως, πίστευαν ότι η πολιτική και η πολιτική εξουσία είναι ο καλύτερος τρόπος πραγματώσεως των ΥΨΙΣΤΩΝ ΣΚΟΠΩΝ της πολιτείας, της ΗΘΙΚΗΣ ΑΝΑΤΑΣΕΩΣ και της καταξιώσεως του «Ανθρωπίνου Όντος». Ο Πλάτων στην «Πολιτεία» του επιδιώκει να κατασκευάσει μια ΙΔΕΑΤΗ, μια ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, η οποία παρέμεινε, ανά τους αιώνες ως «ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ». Διερευνά και αναλύει την ιδέα της ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, διότι πιστεύει, ότι αυτή είναι η μέγιστη ΑΡΕΤΗ, την οποία πρέπει να αποκτήσει ο άνθρωπος και η οποία δύναται να συντελεσθεί με την παιδευτική λειτουργία της σωστής και ιδανικής πολιτείας. Ομοίως, αναπτύσσει την άποψη ότι οι διάφορες οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες, υποχρεώνουν τα άτομα στο να συστήσουν της ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ.

 

Υποστηρίζει την άποψη ότι η συγκρότηση αυτής της ιδέας της Πολιτείας, είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί, μόνον εάν οι φιλόσοφοι κυβερνήσουν στις πόλεις. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, πιστεύει ότι διαπλάσσεται ο σωστός και ιδανικός τύπος πολίτη και λαμβάνει ουσιαστικό περιεχόμενο η ΙΔΕΑ της ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ και της ΑΡΕΤΗΣ.

 

Ο Πλάτων στο δεύτερο, σημαντικό έργο του, της πολιτικής επιστήμης και στο «διάλογό του», με τον τίτλο «πολιτικός» αναπτύσσει τις σκέψεις του, που αφορούν στην αποστολή του πολιτικού άνδρα, στην πολιτική πράξη, αλλά και στην πολιτική επιστήμη.

 

Ιδέες, διαλογισμοί και αρχές οι οποίες με την διαδρομή των αιώνων εδραιώθηκαν, ενδυναμώθηκαν και καταξιώθηκαν στην ΔΙΕΘΝΗ ΚΟΙΝΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ και αποτελούν μέχρι σήμερα τις ΗΘΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ και τα στηρίγματα που διέπουν τους ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ.

 

Χαρακτηριστικά αναφέρεται, τι είπε ένας σπουδαίος Άγγλος καθηγητής Πανεπιστημίου, ο Κίττο, συγγραφέας ενός από τα ωραιότερα βιβλία «περί Ελλήνων» απευθυνόμενος προς τους συμπατριώτες του «Η ιστορία του αγγλικού παρελθόντος θα εξελισσόταν πολύ διαφορετικά εάν οι πολιτικοί μας διάβαζαν προσεκτικότερα τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη».

 

Ο Αριστοτέλης,  οποίος θεωρείται ο κατ’ εξοχήν θεμελιωτής της παγκόσμιας πολιτικής επιστήμης, περιέγραψε, μελέτησε και ανέλυσε τα πολιτεύματα (250) περίπου πόλεων και κρατών της εποχής του, από τα οποία τα περισσότερα είχαν ελληνικές ρίζες.

 

Το έργο του δε αυτό αποτέλεσε το πολύτιμο και πολύτομο σύγγραμμά του, «Πολιτεία», από το οποίο όμως διασώζεται μόνο το κεφάλαιο που αναφέρεται στην περίφημη Αθηναίων πολιτεία.

 

Ο Αριστοτέλης ερευνήσας αντίθετα, με τον Πλάτωνα, ερμήνευσε συστηματικά και μελέτησε όλους τους θεσμούς και τα προβλήματα, όπως αυτά εμφανίζονταν στις τότε λειτουργούσες πολιτείες. Αυτός ο πρώτος καθιερώνει την θεωρία περί της γενέσεως της πολιτικής κοινότητας. Ο άνθρωπος, υποστηρίζει, ο οποίος έχει εκ φύσεως την τάση να αποτελεί μέλος της πολιτικής κοινότητας και να είναι «Ζώον πολιτικόν», όταν συμβεί και ευρεθεί εκτός αυτής, παύει να είναι άνθρωπος και γίνεται θηρίο.

 

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ κατά τον Αριστοτέλη, ευρίσκεται υπεράνω από την κοινωνική και οικονομική κοινότητα, διότι για να υπάρξουν οι δύο δεύτερες θα πρέπει να υπάρχει η πρώτη, η οποία θα τους δημιουργήσει την δυνατότητα της ενώσεως και της υπάρξεως.

 

Στη συνέχεια θεμελιώνει και μια άλλη αρχή, η οποία έλαβε και αυτή διεθνώς την μορφή επιστήμης, την ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, την οποία ονομάζει επιστήμη «ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ».

 

Αναλύει τους τρόπους παραγωγής των διαφόρων αγαθών, την διανομή αυτών, την «ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ», τον σκοπό του νομίσματος και την εν γένει οικονομική διακίνηση. Το πρώτο δοκίμιο της πολιτικής οικονομίας, είναι η μέγιστη προσφορά του Αριστοτέλη σε ολόκληρη την ανθρωπότητα.

 

Οι εμβριθείς αναλύσεις του και οι συγκριτικές έρευνες που πραγματοποίησε κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ΑΡΙΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ είναι εκείνο κατά το οποίο την πολιτική εξουσία ασκεί η ΜΕΣΑΙΑ ΤΑΞΗ των πολιτών. Αυτή η αρχή είναι πλέον αδιαμφισβήτητη διεθνώς, διότι έχει περίτρανα δικαιωθεί από την παγκόσμια πολιτική ιστορία.

 

Ο Αριστοτέλης, επίσης είναι ο πρώτος που συνέλαβε και διατύπωσε την αρχή της ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ ΤΩΝ ΕΞΟΥΣΙΩΝ της πολιτείας. Στα καταξιωμένα ιστορικώς «Πολιτικά» του διατυπώνει την θεωρία των τριών συστατικών στοιχείων που συγκροτούν την πολιτεία. Το πρώτο είναι, «Εν τι το βουλευόμενον, περί των κοινών… το δεύτερο, περί τας αρχάς και το τρίτο, το δικάζον…».

 

Κατά συνέπεια, ο επονομαζόμενος σήμερα ΔΥΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ και ΔΥΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ είναι γνήσιο δημιούργημα της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφικής θεωρήσεως.

 

Είναι ολόκληρα οικοδομημένος πάνω σε ελληνικά βάθρα, σε προγονικές μας πρωταρχικές ιδέες και έννοιες και οι βασικότεροι θεσμοί του διέπονται αδιαμφισβήτητα από την αρχαία ελληνική διανόηση και φιλοσοφία. Η ιστορική πορεία της ανθρωπότητας και οι εκάστοτε πνευματικές της ανατάσεις, συντελέσθηκαν υπό την οδηγό σκέψη των αθανάτων Εθνικών μας Αξιών. Η κλασική μας παιδεία, διαποτίζει την ζωή και την δράση της δυτικής κοινωνίας και κάθε τι που διέπεται και διαπνέεται από νοητική και πνευματική δομή και προσδίδει ένα ιδιαίτερο ΗΘΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ αποτελεί την κεφαλαιώδη προσφορά της στον σύγχρονο δυτικό κόσμο.

 

Με αυτή, λοιπόν, την ανεκτίμητη υποδομή της εθνικής μας κληρονομιάς με την ΑΔΙΑΜΦΙΣΒΗΤΗΤΗ διεθνή παραδοχή της, έχουμε την βαριά ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ να ενατενίσουμε δυναμικά και σύμφωνα με τα μηνύματα των καιρών, το ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ, σηματοδοτώντας τις περαιτέρω ιστορικές μας επιλογές.
 

Ηλία Σταματόπουλου, Δημοσιολόγου
www.sos.gr/stamatopoulos 

Όπως δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα «Η πρωινή ΓΝΩΜΗ», Πάτρα, Κυριακή, 24 Αυγούστου 2008, σελ. 15.

.

Leave a Comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.