Wednesday 27 March 2024
Αντίβαρο
Θεωρία Κείμενα

Oswald Spengler: Η Ουσία της Τεχνικής

«Προκειμένου να κατανοήσουμε την ουσία της τεχνικής δεν πρέπει να ξεκινήσουμε από την τεχνική των μηχανών, πολλώ δε μάλλον από την παραπλανητική σκέψη ότι η κατασκευή μηχανών και εργαλείων αποτελεί τον σκοπό της τεχνικής.

Στην πραγματικότητα η τεχνική είναι πανάρχαια.  Δεν πρόκειται για κάτι ιστορικά περιορισμένο αλλά για κάτι απίστευτα καθολικό.  Διαγράφει μία τροχιά που υπερβαίνει τον άνθρωπο, φθάνοντας πίσω στη ζωή των ζώων και δη όλων των ζώων.  Σε αντιδιαστολή με τον τύπο ζωής του φυτού, ο τύπος ζωής που αντιστοιχεί στο ζώο συνδέεται με την ελεύθερη κίνηση στον χώρο, τη σχετική αυθαιρεσία και ανεξαρτησία από όλην την υπόλοιπη φύση και κατ’ επέκταση την αναγκαιότητα επιβολής επί αυτής, την απόκτηση ενός είδους νοήματος, περιεχομένου και ανωτερότητας για την ίδια ύπαρξη.  Μονάχα από την σκοπιά της ψυχής μπορεί να φωτιστεί η σημασία της τεχνικής.

Διότι η ελεύθερα κινούμενη ζωή των ζώων δεν είναι τίποτε άλλο παρά αγώνας.  Η τακτική της ζωής, η ανωτερότητα ή κατωτερότητα της απέναντι στους «άλλους», είτε πρόκειται για την έμβια είτε για την άβια φύση, είναι αυτή που αποφασίζει για την ιστορία τούτης της ζωής, για τη μοίρα της, για το αν πρόκειται να υποφέρει την ιστορία των άλλων ή αν η ίδια θα αποτελέσει την ιστορία των άλλων.  Η τεχνική είναι η τακτική ολόκληρης της ζωής.  Είναι η εσωτερική μορφή της διαδικασίας που βρίσκει στη μάχη – δηλαδή στην ίδια τη ζωή – την εξωτερική της εκδήλωση.

Αυτό είναι το επόμενο λάθος που πρέπει εδώ να αποφύγουμε.  Δεν πρέπει να κατανοήσουμε την τεχνική από την σκοπιά του εργαλείου.  Το ζήτημα δεν αφορά την κατασκευή αντικειμένων αλλά την λειτουργία που διεκπεραιώνουν, δηλαδή όχι το όπλο αλλά τη μάχη.  Ο σύγχρονος πόλεμος, όπου το αποφασιστικό στοιχείο είναι η τακτική, δηλαδή η τεχνική της διεξαγωγής του πολέμου, σε αντιδιαστολή με τις τεχνικές της ανακάλυψης, της κατασκευής και της εφαρμογής όπλων που αποτελούν απλώς επί μέρους στοιχεία της συνολικής διαδικασίας, συνιστά παράδειγμα με καθολική ισχύ.  Υπάρχουν αναρίθμητες τεχνικές που δεν απαιτούν τη χρήση του παραμικρού εργαλείου, η τεχνική ενός λιονταριού που εξαπατά μια γαζέλα, αλλά και η διπλωματική τεχνική.  Η τεχνική της διοίκησης ως επαγρύπνηση του κράτους απέναντι στις πολιτικές αναταραχές.  Οι χημικές διαδικασίες και οι διαδικασίες παρασκευής αερίων.  Υπάρχει η τεχνική της ζωγραφικής, της ιππασίας, της πλοήγησης ενός αερόπλοιου.  Δεν πρόκειται για αντικείμενα αλλά πάντα για μια δραστηριότητα που έχει κάποιον σκοπό.  Αυτό ακριβώς παραβλέπει συχνά η έρευνα της προϊστορικής εποχής, η οποία προσηλώνεται υπερβολικά σε μουσειακά αντικείμενα ενώ δίνει ελάχιστη προσοχή στις αναρίθμητες διαδικασίες που πιθανότατα ανέπτυξε ο προϊστορικός άνθρωπος αλλά δεν έχουν αφήσει πίσω τους κανένα ίχνος.

Κάθε μηχανή χρησιμεύει μόνο σε μία διαδικασία και δημιουργείται από τη σκέψη γύρω από αυτήν τη διαδικασία.  Όλα τα μέσα μεταφοράς έχουν αναπτυχθεί από τη σκέψη της εποχούμενης κίνησης, της κωπηλασίας, της ιστιοπλοΐας, της πτήσης, και όχι από την ιδέα του αυτοκινήτου ή του πλοίου.  Η μέθοδος καθαυτή είναι ένα όπλο.  Και για αυτόν τον λόγο η τεχνική δεν αποτελεί «τμήμα» της οικονομίας, , όπως άλλωστε η ίδια η οικονομία – μαζί με τον πόλεμο και την πολιτική – δεν είναι ένα αυτοτελές «τμήμα» της ζωής.  Όλα τα παραπάνω είναι πλευρές της μίας, δραστήριας, αγωνιζόμενης, εμψυχωμένης ζωής.»

 

Oswald Spengler, «Ο άνθρωπος και η Τεχνική, Συμβολή στη φιλοσοφία της ζωής» (μτφ. Γ. Στεφανίδης, εκδόσεις Μάγμα, Ιούνιος 2019), σελ. 27-30

Βρείτε το βιβλίο εδώ

Εκλογή; Μάριος Νοβακόπουλος

 

Leave a Comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.