Ποια παιδεία θέλουμε;

Και εφέτος στα σχολεία και τα ΑΕΙ θα εορτασθεί -αλλού ουσιαστικά και αλλού τυπικά- η 30ή Ιανουαρίου ως ημέρα μνήμης των Τριών Ιεραρχών, προστατών της ελληνικής παιδείας. Και μέσα σε περίοδο πολύπλευρης κρίσης είναι φυσικό να αναρωτηθούμε: Ποια παιδεία πρότειναν ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος; Και κατ’ επέκτασιν: Ποια παιδεία θέλουμε σήμερα; Μία παιδεία με ανθρωπιστικό, ελληνορθόδοξο και ηθοπλαστικό περιεχόμενο ή μία απλή κατάρτιση υποψηφίων στελεχών πολυεθνικών εταιριών που θα διδάσκονται υποχρεωτικά μόνον τα αγγλικά και τη γυμναστική κατά τα σχέδια του νέου Λυκείου;

Οι Τρεις Ιεράρχες είναι προστάτες της Παιδείας με Π κεφαλαίο. Δηλαδή μιας παιδείας που προσανατολίζει τον μαθητή προς τον Θεό, τον συνάνθρωπο, την κοινωνία, την αίσθηση καθήκοντος και ευθύνης. Έθεσαν τις βάσεις της παιδαγωγικής επιστήμης και ένας γνωστός μου που σπούδαζε παιδαγωγικά στην Αγγλία άκουσε τον καθηγητή του να λέει: Αυτά που σας διδάσκω σήμερα σαν μοντέρνες ιδέες τα βρήκα στον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Μελέτησαν τα Αρχαία Ελληνικά κείμενα και δίδαξαν στους νέους πώς να ωφελούνται από αυτά. Διακήρυξαν ότι σκοπός της παιδείας είναι πρωτίστως η διάπλαση ήθους, η δια-μόρφωση ανθρωπίνων χαρακτήρων, εξ ού και ο όρος :μόρφωση.

Σήμερα φοβούμαι ότι δεν ενδιαφερόμαστε για αυτή την παιδεία. Αλλά αφήνουμε τα παιδιά μας χωρίς πρότυπα, χωρίς διάπλαση ήθους, χωρίς πραγματική γνώση των κλασικών συγγραφέων. Αρκούμαστε στην μετάδοση γνώσεων που θα τα οδηγήσουν σε μία εύκολη πρόσβαση στην Ανωτάτη παιδεία για να πάρουν απλώς ένα πτυχίο και μετά να … αναζητούν εργασία. Οι υπεύθυνοι για τη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής κάποτε θα πρέπει να μάς απαντήσουν: Γιατί από τα σχολικά βιβλία του Γυμνασίου και Λυκείου απουσιάζει τελείως ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν του Διονυσίου Σολωμού; Γιατί από τα Αρχαία Ελληνικά του Γυμνασίου εξοβελίσθηκαν όλα σχεδόν τα πρωτότυπα κείμενα από την Καινή Διαθήκη και τους Πατέρες της Εκκλησίας; Γιατί από πολλά βιβλία απομακρύνθηκαν τα κείμενα των δοκίμων νεοελλήνων λογοτεχνών και αντικαταστάθηκαν από εκτρωματικά κείμενα που προσβάλλουν την Εκκλησία, υπονομεύουν τον πατριωτισμό, προωθούν τη μαγεία και την παραθρησκεία ή στην καλύτερη περίπτωση διδάσκουν γραμματική μέσω συνταγών μαγειρικής; Στη θέση του Παπαδιαμάντη, του Παλαμά και του Μυριβήλη υπάρχουν σήμερα οι συνταγές για μακαρόνια με κιμά!

Εν όψει δε των ανακοινώσεων για το νέο Λύκειο καλό είναι να μας διευκρινίσουν οι αρμόδιοι: Αληθεύουν ή όχι οι διαρροές πληροφοριών ότι στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου θα είναι υποχρεωτικά μαθήματα μόνον τα Αγγλικά, τα Νέα Ελληνικά και η Γυμναστική; Ελπίζω να πρόκειται για παραπληροφόρηση. Το Λύκειο είναι βασική βαθμίδα εγκυκλοπαιδικής και γενικής παιδείας. Η εξειδίκευση μπορεί να γίνεται σε ένα βαθμό αναλόγως της θεωρητικής ή τεχνολογικής-θετικής κατευθύνσεως των μαθητών, δεν είναι όμως σωστό από τα 16 χρόνια τους τα Ελληνόπουλα να έχουν προαιρετικά τα μαθήματα των Θρησκευτικών, της Ιστορίας και των Αρχαίων Ελληνικών. Ειδικά δε για την Ιστορία, μάθημα που αποβλέπει στην ανάπτυξη εθνικής συνειδήσεως κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 16, παρ. 2 του Συντάγματος, υπάρχει διττό πρόβλημα: Όχι μόνον κινδυνεύει να γίνει προαιρετικό μάθημα , αλλά κατά τα δημοσιευθέντα σχέδια θα είναι μάθημα Ευρωπαϊκής Ιστορίας με ελάχιστα κεφάλαια Ελληνικής Ιστορίας. Φυσικά χαιρόμαστε που είμαστε χώρα-μέλος της Ε.Ε., αλλά τούτο δεν αναιρεί την εθνική μας ταυτότητα και δεν πρέπει να λειτουργεί ως πρόσχημα αμβλύνσεως της εθνικής μας υπερηφάνειας. Κανείς λαός μέσα στην Ευρ. Ένωση δεν είναι διατεθειμένος να χάσει την ιστορική, γλωσσική και θρησκευτική του κληρονομιά στο όνομα μιας αποτυχημένης πολυπολιτισμικότητας. Γιατί τα παιδιά μας να τα κάνουμε πειραματόζωα εις βάρος της συνέχειας του Ελληνισμού; Γιατί να αγνοήσουμε τις θυσίες των ηρώων του Έθνους μας για να εξυπηρετήσουμε τον ιδεολογικό φανατισμό κάποιων εθνομηδενιστών;

Αντιλαμβάνομαι ότι πολλοί αναγνώστες σκέπτονται το μέλλον των παιδιών τους και ίσως θεωρούν ότι αρκεί μία τεχνοκρατική ή επαγγελματική κατάρτιση χωρίς αναφορές σε ανθρωπιστικά μαθήματα . Τούτο είναι λάθος. Το σχολείο δεν υπάρχει μόνο για να γεμίζει το μυαλό των παιδιών με ξερά νούμερα. Αριθμούς και υπολογισμούς ξέρει και ο ηλεκτρονικός υπολογιστής. Αλλά δεν έχει ήθος, δεν έχει αρχές και αξίες. Τί παιδιά θέλουμε να αποφοιτήσουν από τα σχολεία; Παιδιά ρομπότ χωρίς υπόβαθρο αξιών; Γνώσεις είχαν και οι στρατηγοί του Χίτλερ, αλλά δεν είχαν ανθρωπιά. Διάβαζαν Γκαίτε, άκουγαν κλασική μουσική και το άλλο πρωί εκτελούσαν τους αμάχους στο Δίστομο ή στα Καλάβρυτα! Τα Θρησκευτικά και η Ιστορία είναι απαραίτητα μαθήματα για τη διαμόρφωση ήθους, για να μην βγάζουν τα σχολεία μας αντικοινωνικά άτομα που θα πατήσουν επί πτωμάτων.

Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, του οποίου τελέσαμε το τριετές μνημόσυνο, συνήθιζε να τονίζει ότι στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως των ολοκληρωτικών καθεστώτων «είδα θαλάμους αερίων που κατασκευάστηκαν από καλά εκπαιδευμένους μηχανικούς, παιδιά να φαρμακώνονται από άριστα εκπαιδευμένους γιατρούς, γυναίκες και μωρά να δολοφονούνται από αποφοίτους πανεπιστημίων…. Αξία έχουν η γραφή, η ανάγνωση και η αριθμητική μόνον όταν συμβάλλουν στο να γίνουν τα παιδιά μας άνθρωποι»!

Χρειαζόμαστε, λοιπόν, μία Παιδεία ανθρωπιστική, θεμελιωμένη στην Ορθόδοξη παράδοση, τον υγιή πατριωτισμό και τις δημοκρατικές αξίες, με δυνατότητα απαντήσεων στα ερωτήματα της εποχής μας και με ξεκάθαρο όραμα για ένα καλύτερο μέλλον.

Κ.Χ. 23.1.2011

.