Monday 25 March 2024
Αντίβαρο
Ιωάννα Σπανού Πολιτισμός

Pedro Cazas. Ο νέος ελληνικός μύθος μιας εσωτερικής μετανάστευσης.

«Ίσα – ίσα, κείνο που κάνει στα μάτια μου την τέχνη πολύτιμη, είναι η απόλυτη ελευθερία που έχει να σοφίζεται και να φτιάνει πράματα που δεν υπήρχαν πριν να τα φτιάξει˙ νέα πράματα κι όλο νέα κι όλο νέα.»

(Απόσπασμα από την εισαγωγή του Pedro Cazas.)

 

Το θρυλικό διήγημα  Pedro Cazas γράφτηκε από τον Φώτη Κόντογλου στο Παρίσι  το 1918, και πρωτοεκδόθηκε το 1920 στο Αϊβαλί, με τις φροντίδες του παιδικού του φίλου Στρατή Δούκα. Η θυελλώδης είσοδός του στους λογοτεχνικούς κύκλους προκάλεσε ζωηρή εντύπωση: «Μια πόρτα ανατολίτικη άνοιξε στη μίζερη, μικρόπνοη κλεισμένου χώρου λογοτεχνία μας και μπήκε μία μεγάλη αναπνοή», έγραψε αργότερα για αυτό το βιβλίο ο Καζαντζάκης. Ο Pedro Kazas αγαπήθηκε από τους ανθρώπους των γραμμάτων και αποτελεί έναν μικρό θησαυρό της νεοελληνικής γλώσσας. Ο Οδυσσέας Ελύτη, που σχεδόν ένα αιώνα πριν το διάβασε και το ξεχώρισε, σημειώνει: τν γάπη μου γι᾿ ,τι ποτελε μία καταφρόνεση τς στεγνς λογικς, μι περιπέτεια τοποθετημένη πέρα π τ σύνορα το φρόνιμου κα το γνώριμου, τ κέντρισμα γι᾿ ατ τ παιχνίδι το θαυμαστοῦ᾿ πο λέω ν μν τ σταματήσω ποτέ μου, δν μπορ ν ξεχάσω, μο τό δωσε πρώτη φορ Pedro Kazas το Κόντογλου, τότε πο μαθητς κόμα βυθιζόμουνα μ μία παράξενη κα λλόκοτη γοητεία στς σελίδες του. Σήμερα, στερα π τόσα χρόνια, δν παύω ν κηρύχνω τ μεγάλη σημασία πο χει λόκληρο πι τ ργο το Κόντογλου γι τ γενιά μας, ργο π τ λίγα κενα πο φήνουν τν πολησμονημένη φων τς νατολς ν ξανακουστε κα πάλι μ᾿ λα τ δικαιώματα κα ν μς θυμίσει ποι μπορε νάναι σωστ θέση νς τόπου πο εναι προορισμένος π τν δια του τν παράδοση ν στέκει κυρίαρχα νάμεσα στ δυ μεγάλα ρεύματα πο τ διαπερννε, ν τ ζυγιάζει, ν τ κρίνει, ν κρατάει ,τι καλύτερο χουνε, ν τ συγχωνεύει κα τελικ ν τ ξαναδίνει – προσθέ
τοντας τ
μεράκι τς ψυχς του – σ μίαν μίμητη κα μοναδικ σύνθεση».

    

«Ωστόσο, τίποτα δεν μου πειράζει τα νεύρα όσο ο σωβινισμός σ’ έναν άνθρωπο της τέχνης.»

(Απόσπασμα από την εισαγωγή του Pedro Cazas.)

 

 Είναι αλήθεια πως η αναζήτηση του αυθεντικού στοιχείου στη ελληνική τέχνη έχει ξεπεράσει τη γραφικότητα και έχει καταντήσει κοινοτοπία. Κι όμως! Ένα τρελό ναυτικό παραμύθι έρχεται να θυμίσει την δυναμική της ακατάδεχτης ελληνικής παράδοσης που συνομιλεί με πολλούς αλλά σε λίγους δίνει την καρδιά της. Φώλιασε, λοιπόν, ολόκληρη σε ένα τολμηρό κείμενο ενός νέου που μέσα στη ζάλη του Παρισιού στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ταξίδεψε νοερά στο «τραπέζι του διαβόλου» στο Αϊβαλί και έφτιαξε έναν νέο ελληνικό μύθο, όπως ακριβώς ήταν πάντα οι ελληνικοί μύθοι: εξωτικός, γεμάτος περιπέτειες και γνώση, με πίστη στο μυστήριο και στο άγνωστο. Ο «παραδοσιακός» Κόντογλου αποδεικνύει πως η Γκόα και τα νησιά Φαγκούα είναι η πατρίδα ενός νέου Οδυσσέα που «κουβανεί» τον θυμωμένο Ποσειδώνα μέσα στην ίδια του την ψυχή και μέσα από τα πορτουγαλέζικα παραληρήματά του θα μπορέσει να πλησιάσει την προσωπική του Ιθάκη, ένα νησάκι σχεδόν απάτητο από ανθρώπους, έρημο και ταπεινό.

Για εμάς ο Pedro Cazas είναι ένα αλληγορικό παραμύθι που μιλά για την μύηση του ανθρώπου στην τραγωδία της ζωής. Το πνεύμα του εμπεριέχει τον παλμό της εποχής μας μ’ ένα προφητικό τρόπο που όμοιό του συναντάμε στον Ντοστογιέφσκι ή και στον Κάφκα. Και έχει παραμείνει ξεχασμένο, σαν να επιθυμεί το ίδιο να φανερωθεί σε ανάλογους καιρούς και να μεταδώσει το μήνυμα: ο άνθρωπος αισθάνεται το ίδιο δέος απέναντι στην ανοιχτή θάλασσα όπως και διασχίζοντας ένας κοιμητήρι. Η περιπέτεια δεν είναι μόνο η αποκάλυψη του έξω κόσμου, αλλά και του έσω. Είμαστε καταραμένοι να γευόμαστε πρόσκαιρες ευλογίες.

Σήμερα η χώρα μας ζει την εξέλιξη των αρχαίων κύκλων που διαδραματίζονται αιώνια στον τόπο μας. Ανατέλλουν εποχές επικίνδυνες, δύσκολες και αμφίσημες. Το παραμύθι του Pedro Cazas είναι το αλληγορικό συναξάρι του ανθρώπου που κάτω από το βάρος των αμαρτιών των προγόνων του ονειρεύτηκε τον παράδεισο κι ανακάλυψε με τον πιο πικρό τρόπο πως η κατάκτησή του οδήγησε στην μετατροπή του σε κόλαση. Ο χαμός και η σωτηρία πλησιάζουν απειλητικά, ο αγαπημένος σύντροφος γίνεται ο πανάρχαιος εχθρός. Ο αφανισμός οδηγεί στη φανέρωση ενός άλλου κόσμου. Θα τον αναγνωρίσουμε; 

 

Σκοπός του εργαστηρίου.

«Καταλαβαίνεις τον άνθρωπο. Μ’ όλο που το θέμα του είναι περιγραφικό, του λείπει ολότελα η περιγραφή.»

(Απόσπασμα από την εισαγωγή του Pedro Cazas.)

 

   Αγάπησα τον Φώτη Κόντογλου, όχι σαν ένα σεβάσμιο πρόγονο που χαρίζει εμπειρία και σοφία με το πλούσιο έργο του, αλλά σαν ένα μάστορα της τέχνης, που είτε ζωγράφιζε, είτε έγραφε, είτε τραβούσε το κουπί στη βαρκούλα απέναντι από τα Μοσχονήσια, ήξερε να φτιάχνει ζηλευτά έργα τέχνης, απλά και τέλεια. Λεηλάτησα τα κείμενά του προσπαθώντας να φτιάξω μια νέα γλώσσα για την παραστατική τέχνη. Η λειτουργικότητα των θεωρητικών του απόψεων είναι εντυπωσιακή. Με οδηγό, λοιπόν, το πνεύμα του και εργαλείο μία σύντομη εκδοχή του Πέδρο Καζάς, θα εργαστούμε με ανθρώπους που ενδιαφέρονται να γνωρίσουν και να μπουν σε μία θεατρική διαδικασία. Το κέρδος τους θα είναι διπλό: θα γευτούν την δοκιμασία της δραματοποίησης και θα γνωρίσουν ένα μοναδικό κείμενο της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Είναι όμως γεγονός, πως ανεκτίμητη είναι η δυνατότητα να ανθίσει σε ένα χώρο όπως το Ίδρυμα Θεοχαράκη μία προσπάθεια αναγνώρισης της θεατρικής εμπειρίας σαν όχημα για την προσωπική μας καλλιέργεια με εργαλείο θαυμαστά κείμενα και εμπνευσμένα έργα ζωγραφικής.

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Η Ιωάννα Σπανού  ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στη Βασιλική Ακαδημία Θεάτρου του Λονδίνου και στον Kings College το 2006, (MA Text &Performance) έχοντας αποφοιτήσει από την Σχολή Καλών Τεχνών, Τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ και από την Ανωτέρα Δραματική Σχολή «Σύγχρονο Θέατρο Αθήνας».

Εργάστηκε στο Λονδίνο ως ηθοποιός και σκηνοθέτης σε παραγωγές  των Technis Theatre, Rainbow Co, Workhorse Co, Oak Theatre και πήρε μέρος σε παραγωγές του Discovery Channel, του ραδιοφωνικού σταθμού  LGR, αλλά και της δικής της θεατρικής ομάδας ΝΨ. Συμμετείχε για τρία χρόνια στο θεατρικό φεστιβάλ αρχαίας τραγωδίας του Royal Holloway σε συνεργασία με την  maskmaker  Chris Vervain, ερμηνεύοντας αποσπάσματα αρχαίων τραγωδιών και εργάστηκε ως ηθοποιός στο εργαστήριο υποκριτικής του Tonbridge & Malling Borough Council.

 Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη με τη Λυδία Κονιόρδου και ως ηθοποιός με την ίδια για το Εθνικό Θέατρο.  Η συνεργασία τους συνεχίστηκε στο «Κέντρο Αρχαίου Δράματος  Δεσμοί» για δύο χρόνια όπου απασχολήθηκε ως θεατρολόγος και ηθοποιός με την ιστορία των παραστάσεων αρχαίου δράματος στην Ελλάδα, αλλά και με την οργάνωση και τη συμμετοχή της σε σεμινάρια ελλήνων σκηνοθετών, ηθοποιών και χορογράφων.

 Είναι παντρεμένη με τον Δ. Σπανό και μητέρα δύο αγοριών.

Leave a Comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.