Όλοι διαβάσαμε για την πρόσφατη συγκινιτική εκπομπή της Αλεξάνδρας Πασχαλίδου στη Σουηδική τηλεόραση για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Θα σταθώ σε μία δήλωση της Άννας Διαμαντοπούλου στην εν λόγω εκπομπή, και συγκεκριμένα στο ότι χρέωσε την κρίση στην «ήττα της πολιτικής από την οικονομία». Εκτός από μία ολοκληρωτική αντιστροφή των όρων (θα εξηγήσω πιο κάτω τι εννοώ), η φράση αυτή κατά τη γνώμη μου δείχνει ότι το πολιτικό προσωπικό της χώρας δεν κατάλαβε τίποτα από όσα έγιναν στη χώρα τα δύο τελευταία χρόνια.
Πρώτα θα αποπειραθώ να αποκωδικοποιήσω τις έννοιες στο μυαλό της κυρίας υπουργού παιδείας και μετά θα εξηγήσω γιατί πιστεύω ότι συνέβη ακριβώς το αντίστροφη: η πολιτική επιβλήθηκε κατά κράτος και κυριολεκτικά αφάνισε την οικονομία.
Η κ. Διαμαντοπούλου όταν λέει «πολιτική», η οποία υπέστη «ήττα», εννοεί την ευχέρεια των πολιτικών να αποφασίζουν για τη χώρα, τα μικρά και τα μεγάλα πράγματα που γίνονται. Ένα μέρος από αυτά είναι και η διανομή κονδυλίων και ίσως η τακτοποίηση αιτημάτων των ψηφοφόρων. Με τον όρο οικονομία εικάζω ότι εννοεί κάτι ετερογενές, ξένο, ανεξάρτητο και ανεξέλεγκτο από παράγοντες της χώρας, και ασφαλώς των πολιτικών. Έτσι, αιτιολογείται η διάγνωση της «ήττας» της πολιτικής από την οικονομίας. Έρχονται οι δανειστές μας, τα ιλιγγιώδη ελλείματα, οι ξένες τράπεζες, το ΔΝΤ, οι εταίροι μας στην Ευρώπη, και γενικώς παράγοντες έξω από το πεδίο δράσης μας και μας επιβάλλουν τη δική τους πολιτική. Περιορίζουν τις δυνατότητές μας να δράσουμε (ως πολιτικοί) και είμαστε υποχρεωμένοι, δυστυχώς, να ακολουθούμε μία πολιτική άλλων, και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις «δεν πιστεύουμε ότι η οικονομική πολιτική την οποία ακολουθούμε είναι ωφέλιμη για τη χώρα» (Ναι, αυτό ομολόγησε δημοσίως ο νυν υπουργός οικονομικών κ. Ευάγγελος Βενιζέλος!).
Έχω την άποψη ότι η πραγματικότητα είναι η αντίστροφη. Αν εξαιρέσουμε τη διεθνή συνιστώσα της κρίσης, δηλαδή το συστημικό της μέρος, και επικεντρωθούμε στην ελληνική της διάσταση, τότε θα πρέπει στην «οικονομία» να εντάξουμε όλες εκείνες τις σχέσεις μεταξύ των παραγόντων εντός Ελλάδας. Οι οικονομικοί παράγοντες ξεκινούν από τους πολίτες ως καταναλωτές, διαπερνούν τις μικρές οικονομικές μονάδες των μικρομεσαίων και καταλήγουν στις μεγάλες επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στην χώρα άμεσα ή έμμεσα και σε όλα τα επίπεδα (παραγωγή, κατασκευή, χονδρεμπόριο, λιανική, εισαγωγές, εξαγωγές σε όλους τους χώρους της αγοράς κοκ). Η ελληνική διάσταση της κρίσης λοιπόν οφείλεται ακριβώς στο ότι όλες αυτές οι εξ ορισμού πολυεπίπεδες οικονομικές σχέσεις αλλοιώθηκαν και μεταμορφώθηκαν με πρωτοβουλία της πολιτικής. Μετατράπηκαν εν πολλοίς σε μονομερείς σχέσεις μερικών από τους παράγοντες αυτούς με το δημόσιο. Εντάχθηκαν δηλαδή πλήρως στη σφαίρα των «επιλογών» των πολιτικών. Αυτών των επιλογών, οι οποίες έδιναν βαθμούς ελευθερίας στο πεδίο δράσης των πολιτικών. Ήρθε λοιπόν η πολιτική και κουτσούρεψε την οικονομία, την έκανε «σαν τα μούτρα της» με δύο λόγια. Έτσι, δημιουργήθηκαν οι «ημέτεροι», οι «νεοαστοί», οι νεόπλουτοι. Η οικονομία από ένα αχανές τοπίο «πολώθηκε» σε μεγάλο βαθμό με το κράτος να έχει κεντρικό ρόλο. Η Ελλάδα μετατράπηκε στο «τελευταίο Σοβιέτ στην Ευρώπη», όπως έχει χαρακτηριστεί.
Εκτιμώ ότι αυτό συνιστά την ελληνική κρίση. Πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε πριν προχωρήσουμε μπροστά. Το ΠΑΣΟΚ έχει μεγάλο μερίδιο ενοχής στην κυριαρχία της πολιτικής έναντι της οικονομίας, γι’ αυτό και είναι δυσκολότερο για τα στελέχη του να το αντιληφθούν. Ομολογουμένως, ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θεόδωρος Πάγκαλος, με το γνωστό κυνικό του ύφος ισχυρίζεται ότι το είχε αντιληφθεί ήδη από το 1985. Λέει δημόσια ότι τότε «κάναμε ένα πρωτοφανές όργιο παροχών και διορισμών».
4 comments
Αγαπητέ κ. Κατσιλιώτη, ευχαριστώ για το σχόλιό σας. Αναφερόμουν στην _ελληνική διάσταση_ της κρίσης, δηλαδή την τοπική συνιστώσα, όχι τη συστημική. Επίσης, η συντριβή του Συντάγματος και των νόμων είναι το αποτέλεσμα, όχι η αιτία της κρίσης.
Ανδρέας.
Πολιτικὴ εἶναι ἡ θεραπεία τῆς κοινῆς χρείας.
Οἰκονομία εἶναι ἡ θεραπεία τῆς ἰδιωτικῆς χρείας τοῦ καθ’ἑνός μὲ τὴν βελτίστη χρήση τῶν πάντοτε σπανιζόντων πόρων. Οἰκονομία καὶ πολιτικὴ ἀλληλεξαρτῶνται. Δέν εἶναι δυνατὸν νὰ χωρισθοῦν μὲ τεχνικὸ ἢ ἐπιστημονικὸ τρόπο. Γιὰ παράδειγμα, ὁ δικαστὴς θεραπεύει τὴν κοινὴ χρεία τῆς ἐρμηνείας τῶν νόμων, ἀλλὰ καὶ τήν ἰδιωτική χρεία τῶν βιοτικῶν ἀναγκῶν του. Τὸ ἴδιο καὶ ὀ ἐκπαιδευτικός, ὁ στρατιωτικός, ὁ ἐφοριακός, ὁ στρατιωτικός, ὁ κάθε προμηθευτής τοῦ δημοσίου. Ἀκόμη καὶ ὁ κάθε φορολογούμενος. Ἡ κρίση γιὰ τὴν Ἑλλάδα προέρχεται ἀπὸ τὴν ἐπιλογὴ τῆς συντριπτικῆς πλειοψηφίας τῶν πολιτῶν νὰ προκρίνουν τήν ἰδιωτική τους χρεία ἔναντι τῆς κοινῆς. Ἠ διαφορά μας ἀπὸ τὰ ἄλλα ἔθνη εἶναι ὅτι αὐτὴν τὴν ἰδιοτέλεια τὴν ἔχουμε ἀναγάγει σὲ ἀρετή. Μέχρι καὶ μητροπολίτης ἐδικαιολογήθη γιὰ τὶς θηριώδεις καταθέσεις του μὲ τὴν πρόφαση ὅτι τὶς χρειαζόταν γιὰ τὰ γεράματά του. Ἀντιστοίχου ποιότητος εἶναι καὶ οἱ δικαιολογίες τῆς Διαμαντοπούλου καὶ τοῦ Βενιζέλου καὶ τῶν προκατόχων τους Καραμανλῆ καὶ Ἀλογοσκούφη ὅτι δῆθεν καλὰ τὰ πήγαιναν, ἀλλὰ τοὺς τὰ χάλασε ἡ διεθνὴς κρίση. Καλὰ πήγαινε ἡ αὐτοεξαπάτηση ὅλων μας, ὥσπου ἡ παγκόσμια οἰκονομικὴ κρίση ἀνάγκασε ὅλους νὰ δείξουν τὰ ρέστα τους. Ἐμεῖς βρεθήκαμε νὰ χρωστᾶμε …
Θὰ ἣθελα νὰ ρωτήσω τὸν ἀρθρογράφο γιατί ἐπέλεξε νὰ σχολιάσει τὸ συγκεκριμένο μέρος ἀπὸ τὶς ἀπόψεις τῆς κυρίας Διαμαντοπούλου καί, μάλιστα, τὸ λιγώτερο πρωτότυπο. Θά ἔλεγα ὅτι οἱ ἀπόψεις ὅλων τῶν ἄλλων ποὺ μιλοῦν στὴν συγκεκριμένη ἐκπομπή παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερο ἐνδιαφέρον. Τοὐλάχιστον ὅσες δὲν ἐκφέρονται ἀποκλειστικῶς στὴν σουηδικὴ γλῶσσα.
Επειδή γράφτηκε αρχικά ως ηλεκτρονικό μήνυμα σχολιάζοντας την συγκεκριμένη άποψη της κ. Διαμαντοπούλου όπως αυτή είχε μεταφερθεί σε περιγραφή της εκπομπής. Δηλαδή γράφτηκε χωρίς να έχω δει την εκπομπή. Όμως το νόημα του δικού μου σχολίου, το θεώρησα αξιοσημείωτο και το μετέτρεψα στο κείμενο που διαβάσατε. Η άποψη της Διαμαντοπούλου ήταν μόνο η αφορμή. Την εκπομπή την είδα μετά. Αναρτήθηκε ολόκληρη λίγα λεπτά μετά το άρθρο μου για γενικό σχολιασμό. Οπότε, σας περιμένω εκεί να συζητήσουμε τα υπόλοιπα.
Ανδρέας.