Thursday 17 August 2023
Αντίβαρο
Νίκος Χαλαζιάς Παιδεία

Γενιές ανιστόρητων βγάζουν τα σχολεία μας

του Νίκου Χαλαζία*

Η σκηνή είναι από σχολική αίθουσα (Γ΄ Γυμνασίου) και είναι αυθεντική: ο καθηγητής διδάσκει Ιστορία και ρωτά τους μαθητές ποιος ήταν επικεφαλής των Ελλήνων στη μάχη της Γραβιάς. Απόλυτη ησυχία στην τάξη. Ο καθηγητής προσπαθεί να βοηθήσει τα παιδιά:
– Ο Οδυσσέας…
Και οι μαθητές εν χορώ:
– …Ελύτης!
Το παραπάνω περιστατικό μου αφηγήθηκε συνάδελφος καθηγητής και θα ήταν για γέλια, αν δεν ήταν βεβαίως για κλάματα! Δυστυχώς η συντριπτική πλειονότητα των παιδιών Γυμνασίου και Λυκείου έχει πολύ μικρή σχέση με την Ιστορία και δη με την Ελληνική Ιστορία. Ζοφερή ασφαλώς εικόνα, που δεν φαίνεται να συγκινεί τους αρμοδίους. Ως εκ τούτου αναρωτιέμαι αν έχει νόημα η απόφαση του Υπουργείου Παιδείας να μην διδάσκονται (ή να διδάσκονται περιληπτικά) σημαντικές ιστορικές περίοδοι (Κυκλαδικός και Μινωικός πολιτισμός, Περσικοί πόλεμοι, μακεδονική ηγεμονία κλπ) στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Το πρόβλημα σήμερα στον εκπαιδευτικό χώρο δεν είναι μόνο το τι διδάσκονται τα παιδιά μας. Είναι και το πώς διδάσκονται και από ποιους διδάσκονται.
Για να σχηματίσει μια εικόνα ο αναγνώστης ας δούμε πως διδασκόταν η Ιστορία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση παλιότερα: στην Α΄ Γυμνασίου διδασκόταν η Αρχαία Ιστορία (ως τους ελληνιστικούς χρόνους), στη Β΄ Γυμνασίου η Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Ιστορία και στην Γ΄ Γυμνασίου η Ιστορία των νεώτερων χρόνων. Το ίδιο γινόταν και στις τάξεις του Λυκείου. Δεν θα αναφερθώ στην ποιότητα των βιβλίων και στην επιστημονική επάρκεια των συγγραφέων. Σημασία έχει ότι ο μαθητής σχημάτιζε μια ευρύτερη αντίληψη για την ιστορική εξέλιξη, είχε μια εικόνα για την σειρά των γεγονότων. Σημειωτέον ότι οι υποψήφιοι των Θεωρητικών και των Παιδαγωγικών Σχολών εξετάζονταν (ως το 1979) σε όλη την ύλη του Λυκείου! Όπως εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς, η παπαγαλία ήταν αδύνατη. Όσοι τουλάχιστον συμμετείχαν στις Εισαγωγικές Εξετάσεις ήξεραν σε γενικές γραμμές ιστορία!
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 τα πράγματα άλλαξαν. Στη Γ΄ Λυκείου οι μαθητές διδάσκονταν την «Εισαγωγή στις Ιστορικές Σπουδές» (ουσιαστικά βιβλίο των πρωτοετών της Φιλοσοφικής) και τα «Θέματα Ιστορίας» που αναφέρονταν στον Ευρωπαϊκό και Νεοελληνικό Διαφωτισμό, στα πολιτικά και διπλωματικά γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης και στον Μικρασιατικό πόλεμο. Σ’ αυτά τα δύο βιβλία, που δεν υπερέβαιναν μαζί τις 200 σελίδες, εξετάζονταν οι υποψήφιοι στις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας αφαιρέθηκε από την εξεταστέα ύλη η Εισαγωγή στις Ιστορικές Σπουδές, οπότε το δεύτερο βιβλίο των εκατόν σαράντα περίπου σελίδων ήταν βούτυρο στο ψωμί των παπαγάλων μαθητών.
Με την «μεταρρύθμιση» Αρσένη το μάθημα της Ιστορίας (Γ΄ Λυκείου) χωρίστηκε α) Ιστορία Γενικής Παιδείας και β) Ιστορία κατεύθυνσης. Με την πρώτη οι μαθητές (της Γ΄ Λυκείου) μάθαιναν την Ιστορία των νεώτερων χρόνων και με την δεύτερη… εμβάθυναν σε ζητήματα που αφορούσαν στην περίοδο του νέου Ελληνικού Κράτους: την πορεία της Ελλάδας από την αγροτική Οικονομία στην αστικοποίηση, τη διαμόρφωση και λειτουργία των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα, το προσφυγικό και το Κρητικό Ζήτημα (μ’ αυτή τη σειρά) και, τέλος, τον Παρευξείνιο Ελληνισμό (αυτό το τελευταίο κεφάλαιο από πέρσι αφαιρέθηκε από την εξεταστέα ύλη – γιατί άραγε;)
Οι εκάστοτε σοφοί εγκέφαλοι και «μεταρρυθμιστές» του Υπουργείου Παιδείας φαντασιώνονται έτσι πως οι όλοι οι μαθητές γνωρίζουν (με την Ιστορία Γενικής Παιδείας) την ιστορική εξέλιξη και οι μαθητές της Θεωρητικής Κατεύθυνσης εμβαθύνουν σε συγκεκριμένες περιόδους του νεώτερου νεοελληνικού βίου!
Τι συνέβαινε και τι συμβαίνει όμως στην πράξη;
Πρώτον, οι μαθητές ουσιαστικά αγνοούν την Αρχαία και την Μεσαιωνική Ιστορία. Άλλωστε πολλοί μαθητές (υποψήφιοι των Θεωρητικών και των Παιδαγωγικών Σχολών) από τη Β΄ Λυκείου επικεντρώνουν τη μελέτη τους στην ύλη της Γ΄ Λυκείου, ώστε να προετοιμαστούν καλύτερα για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις.
Δεύτερον, οι μαθητές όλων των Κατευθύνσεων (ή… Ομάδων Προσανατολισμού, όπως λέγονται τώρα) παρότι διδάσκονται Ιστορία Γενικής Παιδείας, αδυνατούν να σχηματίσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα και να αποκτήσουν μια «γραμμική» αίσθηση των εξελίξεων καθότι η εξεταστέα ύλη είναι από τη σελ. 9-43, 53-74 κ.ο.κ. Που σημαίνει ότι σελίδες ή κεφάλαια παραλείπονται, δεν διδάσκονται ούτε καν περιληπτικά. Ο μαθητής αγνοεί έτσι την σειρά και την αλληλεξάρτηση των γεγονότων και όταν κληθεί να… εμβαθύνει στην ιστορία των πολιτικών κομμάτων αγνοεί ποιος προηγείται χρονικά: ο Χαρίλαος Τρικούπης, ο Ιωάννης Καποδίστριας ή ο Ελευθέριος Βενιζέλος;
Τρίτον, η εξεταστέα ύλη είναι ελάχιστη ,οπότε η παπαγαλία είναι… μονόδρομος. Άλλωστε μετά από την τριαντάχρονη και βάλε κυριαρχία της είναι πλέον απαιτητή (η παπαγαλία) και από τους καθηγητές /βαθμολογητές, με το αιτιολογικό ότι… έτσι θέλει το σύστημα!
Το τι γράφουν τα βιβλία που διδάσκονται σήμερα στη δευτεροβάθμια Εκπαίδευση είναι άλλο μεγάλο ζήτημα. Για την ώρα ας τολμήσει το Υπουργείο Παιδείας να κάνει δυο απλές και, θαρρώ, ριζοσπαστικές κινήσεις για να μάθουν τα παιδιά μας Ιστορία:
1. να χωρίσει σε τρεις τόμους το βιβλίο του Σαράντου Καργάκου ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΧΩΡΟΥ και να το εισαγάγει για διδασκαλία στο Λύκειο (ένα τόμο για κάθε τάξη του Λυκείου) καθώς και το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη ΙΣΤΟΡΙΑ (ΚΩΜΙΚΟΤΡΑΓΙΚΗ) ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (στην Γ΄ Λυκείου).
2. Να ορίσει ως εξεταστέα ύλη για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις αυτά τα δύο βιβλία.
Ας μην βαυκαλίζονται οι φιλόδοξοι μεταρρυθμιστές με Ιστορίες Κατεύθυνσης και Ιστορίες Εμβάθυνσης και δε συμμαζεύεται. Ας μάθουν τα παιδιά μας (με τρόπο απλό και κατανοητό) πρώτα τα γεγονότα και μετά θα έχουν το χρόνο να εμβαθύνουν σ’ αυτά, να αμφισβητήσουν και να αναθεωρήσουν τις ιστορικές ερμηνείες.

* Ο Νίκος Χαλαζιάς είναι Φιλόλογος.

9 comments

brigita 15 December 2016 at 14:30

Δεν πρόκειται για ανιστόρητους ούτε, ακόμα χειρότερα ίσως, για ανελλήνιστους: Καινούργιο είδος δούλων φτιάχνεται. Η εντεταλμένη μετάλλαξη που προωθείται και εξελίσσεται στα πλαίσια της “καθολικής και υποχρεωτικής παιδείας” έχει τα εργαλεία της, τα όργανά της και τις υποστηρικτικές δομές της (ψυχοφθόρα και ψυχοβόρα εκπαιδευτικά προγράμματα, αμόρφωτους από κάθε άποψη δασκάλους και ΜΜΕ αντιστοίχως). Μόνη λύση τα κρυφά σχολειά, απ’ όσους πονάνε και δύνανται!

Reply
Κυρίακος Κατσιμάνης 16 December 2016 at 15:02

brigita@

Εύγε!

Reply
Marietta 16 December 2016 at 17:15

Αν και συμωνω με την αναλυση του κου Χαλαζια, και επισκροτω την επιλογη των 3 τομων του Καργακου , θα προσθετα ισως και συμπληρωματικα τον Gombrich για μια θεμελιωδη κατανοηση, θα ηθελα να εξεταστει και το θεμα ΠΟΙΟΙ ειναι οι “δασκαλοι” που διδάσκουν και ποιες ειναι οι (ΑΝ)ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ τους να διδάξουν το οποιοδηποτε μάθημα.

Reply
Kostas A. Dimopoulos 17 December 2016 at 18:58

Πέρα από τα βιβλία, πρέπει ΑΜΕΣΑ, να απομακρυνθούν όχι μόνο από τον εκπαιδευτικό τομέα, αλλά καθολικά από την μισθοδοσία του Δημοσίου, ΟΛΑ αυτά τα αριστεροφασίζοντα καθηγητάρια που αναλαμβάνουν τις τύχες των παιδιών μας και του μέλλοντος της Χώρας. Αυτά τα αριστεροτραφή φασισταριά, γεννημένα επί πασοκ και ανδρωμένα επί συριζα, που χλωμιάζουν μόλις ακούν για Έθνος και Θρησκεία.

Reply
debbl 22 December 2016 at 09:27

Συμφωνώ για τον Καργάκο όχι για τον Ραφαηλίδη. Ο δευτερος διέπεται από αισθήματα πικρίας και σιχασιάς απένανι σε κάθε ελληνικό. έχει δε ελλειψη αντικειμενικότητας (παρότι πιθανότατα να ήθελε να φανεί σαν τετοιος αποτυχγάνει). Έχω το βιβλίο που λέτε και διαβάζοντας το εκνευρίζομαι κάθε δυο παραγράφους όπου περνά τους έλληνες γενεες 14! Είπαμε. Είναι έντονα χρωματισμένος κομματικά (κκε). Αντίθετα θα πρότεινα (για την νεώτερη ιστορία) μελέτη του ΠΩΣ ΕΙΔΑΝ ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 21 του Κυριάκου Σιμόπουλου. Αντικειμενικός, ακριβής. Διασταυρώνει πάντα τις πηγές και κάνει ανάλογα την ανάλυση του. Πραγματικός θησαυρός το 5 τομο έργο του.

Reply
Ellhn-1821 25 December 2016 at 00:29

Άκρη δεν μπορεί να βγάλει κάποιος. Ο καθείς θέλει την ιστορία με την ιδεολογική του τοποθέτηση. Κατάντια. Το βλέπουμε απο τους σχολιαστές . Θεωρώ ότι οι πιο πολλοί δεν έχουν σχέση με την εκπαιδευτική κοινότητα.

Reply
Kostas A. Dimopoulos 26 December 2016 at 08:25

@”Ellhn-1821″

Καλημέρα και Χρόνια Πολλά.

Αφού σας συγχαρώ για την ανακάλυψή σας, σας θέτω τα ερωτήματα:

1. Πρέπει κάποιος να ανήκει στην εκπαιδευτική κοινότητα για να έχει τέτοιου είδους ανησυχίες;
2. Όντας γονιός, δεν γίνομαι αυτόματα μέλος της κοινότητας που λέτε;
3. Όντας Έλλην γονιός, δεν δικαιούμαι να ΑΠΑΙΤΩ το παιδί μου να μάθει Ιστορία και να είναι περήφανο γι’αυτήν και όχι να λαμβάνει απλά καθοδήγηση/πλύση από ορισμένα ανθελληνικά κομματικά απολειφάδια που το παίζουν εκπαιδευτικοί;

Κατάντια αγαπητέ Ellhn(=έλλ-ν) η υπογραφή σας και το σχόλιό σας. Και δε θα μου προκαλούσε έκπληξη αν ανήκετε στην προαναφερθείσα κατηγορία…

Reply
Ellhn-1821 26 December 2016 at 15:48

@ Kostas A. Dimopoulos

δικαιώνετε αυτά που υποστηρίζω. Καλή σας χρονιά. Και καλή πρόοδο στο/στα παιδάκι/α

ΥΓ βλέπω την ειρωνεία και την κακεντρέχεια την έχετε στο τσεπάκι σας.

Reply
Kostas A. Dimopoulos 27 December 2016 at 21:46

@”Ellhn-1821″

Πράγματι….

Πάντως ειλικρινά αντεύχομαι….και αναμένω την άποψή σας – χωρίς greeklish ελπίζω…

Reply

Leave a Comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.