Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.
Δημοσιεύθηκε στην Εστία, Μεγάλη Τρίτη 3 Απριλίου 2018.
Σοβαρός αρθρογράφος γράφει πρόσφατα: «Αν έπαυε η επίδραση της μασκαρεμένης κατήχησης μέσω του σχολείου, μέσα σε μια γενιά η Εκκλησία θα είχε πάρει τη θέση που της αρμόζει σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πολιτεία. Θα είχε αρθεί έτσι το μεγαλύτερο εμπόδιο της χώρας προς τον Διαφωτισμό». [Καθημερινή, 22.3.2018]
Αυτές οι απόψεις κυκλοφορούν σωρηδόν τα τελευταία 20 χρόνια στην Ελλάδα από την λεγόμενη φιλελεύθερη πτέρυγα παράλληλα με την αριστερά. Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη από το 1996 ο Samuel Huntington στο μνημειώδες έργο του «Η σύγκρουση των Πολιτισμών και η αναδιαμόρφωση της παγκόσιας τάξης» χαρακτήρισε την Ελλάδα ως «Ορθόδοξη ανωμαλία στη Δύση».
Βεβαίως, ο Huntington, αποδεικνύεται αρκούντως εμβριθέστερος από τους Έλληνες κατ΄ ουσίαν παπαγάλους του ως προς την συγκεκριμένη φράση, διότι αναγνωρίζει στο ακέραιο τον ρόλο της θρησκείας στην κοινωνία και στην διαμόρφωση του πολιτισμού ενός λαού.
Αντιγράφω ενδεικτικά ένα απόσπασμα: «Οι Σουηδοί είναι ίσως ο λιγότερο θρησκευόμενος λαός στην Ευρώπη. Όμως αδυνατείς να καταλάβεις αυτή τη χώρα, εκτός αν συνειδητοποιήσεις ότι οι θεσμοί, οι κοινωνικές πρακτικές, οι οικογένειες, η πολιτική και ο τρόπος ζωής έχουν θεμελιωδώς διαμορφωθεί από τη λουθηρανική κληρονομιά».
Το ίδιο τεκμαίρεται και από την αντίστροφη οπτική, λόγου χάριν από το πόσο διαφέρουν μεταξύ τους τρεις δεδηλωμένοι άθεοι: ένας Έλληνας, ένας Τούρκος και ένας Σουηδός. Οι προσλαμβάνουσες του καθενός, παρά την αποστασιοποίησή τους από την «επικρατούσα παράδοση», είναι πολύ ισχυρότερες από τις αθεϊστικές τους απόψεις.
Οι λόγοι της πολεμικής ρητορικής της ιδεολογικής ηγεμονίας εναντίον της Εκκλησίας δεν είναι ούτε η διάκριση των εξουσιών, ούτε η ανεξιθρησκεία, ούτε τα δικαιώματα αλλορθήσκων ή αθρήσκων.
Σε αυτήν την περίπτωση θα ενοχλούσε το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου, στο οποίο υφίσταται: αφ’ ενός ταύτιση στο ίδιο πρόσωπο, της Κεφαλής του Κράτους και της Κεφαλής της Εκκλησίας, και αφ’ ετέρου πληθώρα άλλων πτυχών της ταύτισης αυτής (λεπτομέρειες στην Εστία 10.1.2017). Παρά την διαιωνιζόμενη διαπλοκή μεταξύ Βρετανικών θεσμών εξουσίας και Εκκλησίας, η απήχηση της τελευταίας όσο και η θρησκευτικότητα εν γένει, έχει κατακρημνιστεί, πχ μόνο ένα ποσοστό 14% των παιδιών βαφτίζονται σήμερα.
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, με την εξαίρεση της Γαλλίας, υφίσταται ένας βαθμός θεσμικών ερεισμάτων της Εκκλησίας. Ανεξάρτητα από τον βαθμό αυτό, ο διαχωρισμός Εκκλησίας – κοινού αισθήματος και αντιλήψεων έχει επέλθει προ πολλού, ώστε ο Γκάρντιαν διακηρύσσει ήδη την «μετα-χριστιανική εποχή». Τα θεσμικά ερείσματα δεν ενοχλούν τις αντίστοιχες ιδεολογικές ομάδες [φιλελεύθερων και αριστερών].
Στην Ελλάδα όμως παραμένει ζώσα και πανίσχυρη η σύνδεση [Εκκλησίας – κοινού αισθήματος και αντιλήψεων], λόγω διακριτής παράδοσης και κουλτούρας, ιστορικών αναφορών, ενεργούς απήχησης του θρησκευτικού συναισθήματος και τοποθέτησης των μεταφυσικών αναζητήσεων στο κέντρο του βίου αντί του περιθωρίου.
Καθίσταται λοιπόν σαφές ότι στόχος της ρητορικής εναντίον της Εκκλησίας είναι να καταστεί η Ελλάδα μία άθρησκη χώρα, με μουσειακή θρησκευτική συνείδηση. Να περιοριστεί η παρουσία και σημασία της θρησκείας στη ζωή και στις αντιλήψεις, ώστε να προσομοιάσει και σ’ αυτόν τον τομέα η ελληνική κοινωνία τις δυτικοευρωπαϊκές. Με την εξαίρεση ίσως του νότου.
Με τη λέξη «διαχωρισμό» δεν εννοούν απλώς να μην μπλέκεται ο ένας στις υποθέσεις του άλλου. Το ζητούμενο [γι’ αυτούς] είναι να παύσει να θρησκεύεται ο λαός και να παύσουν να έχουν δημόσιο λόγο οι ιεράρχες.
12 comments
«τεκμαίρεται» βέβαια και δεν «τεκμέρεται». Αυτό περί ορθογραφίας.
Επί της ουσίας, όχι ! Ο μέσος Έλληνας δεν έχει θεό άλλον από την αφεντιά του. Η τιμή που αποδίδει στον Θεό, που λέει στις δημοσκοπήσεις ότι πιστεύει, είναι τελείως επιδερμική. Όσο για την Εκκλησία, την θεωρεί εργαλείο για καθαρώς ιδιοτελείς ατομικές επιδιώξεις. Απόδειξις η μηδαμινή συμμετοχή των Ελλήνων, σε σύγκριση με άλλους Ευρωπαϊκούς λαούς, σε έργα εθελοντισμού της Εκκλησίας.
Αντίθετα από τον διακοσμητικό ρόλο της Ελλαδικής Εκκλησίας στην ιστορική πορεία της νεωτέρας Ελλάδος, η Εκκλησία και οι θρησκευτικές συζητήσεις είχαν μεγάλη και διαρκή επιρροή στην διαμόρφωση της κοινωνικής συνειδήσεως των περισσοτέρων Ευρωπαϊκών λαών, ιδίως τον 19ο αιώνα. Εμείς το τραίνο αυτό το χάσαμε. Κι ας είχαμε προηγηθεί κατά κάτι αιώνες με την Αγία Φιλοθέη την Αθηναία, που ίδρυσε σχολείο για να μαθαίνουν γράμματα γυναίκες και κορίτσια και καταφύγιο για κακοποιημένες γυναίκες ανοικτό σε γυναίκες κάθε θρησκείας, και όλα αυτά τα ριζοσπαστικώς φεμινιστικά πριν από το 1600. Έτσι για να μην υποκρινόμαστε ότι δεν είδαμε Αναγέννηση στην Ελλάδα. Άλλο ότι την κλωτσήσαμε κι ακόμα την κλωτσάμε (και στο «Αντίβαρο» τακτικά).
Συνεπώς κανένας δεν επιδιώκει να αποχριστιανίσει την Ελλάδα, διότι ο Χριστιανισμός της δεν είναι ουσιαστικός, αλλά μόνο της φιγούρας, ακριβώς όπως το κράτος της, τα πολιτικά της κόμματα και οι τράπεζές της. Το ίδιο και οι άθεοί της.
Στο 4ο κεφάλαιο του «Ζητιάνοι» και στο διήγημά του «Το Κόνισμα», ο Ανδρέας Καρκαβίτσας δείχνει καθαρά πώς (αγυρτικώς) εννοεί ο μέσος Έλληνας την πίστη στον Θεό.
Ευχαριστώ για την διόρθωση. Βλέπω ότι η εφημερίδα το δημοσίευσε διορθωμένο. Για όλα τα λάθη ευθύνομαι εγώ βεβαίως, είτε τα διορθώνουν, είτε όχι.
“Ο μέσος Έλληνας δεν έχει θεό άλλον από την αφεντιά του. Η τιμή που αποδίδει στον Θεό, που λέει στις δημοσκοπήσεις ότι πιστεύει, είναι τελείως επιδερμική. Όσο για την Εκκλησία, την θεωρεί εργαλείο για καθαρώς ιδιοτελείς ατομικές επιδιώξεις.”
κε. Γεωργανά, έτσι πρέπει να είναι, όπως τα λέτε! Προφανώς επειδή έλειπε η αληθινή πίστη και η αγάπη προς την πατρίδα από τον μέσο Έλληνα κατά την νεώτερη ελληνική ιστορία, γι’ αυτό τόσοι στρατιώτες μας έβλεπαν την Παναγία στο μέτωπο κατά την διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου! Υπάρχουν δεκάδες μαρτυρίες στρατιωτών καταγεγραμμένες σε βιβλία και βίντεο και μην διανοηθείτε να αμφισβητήσετε ότι το φαινόμενο ήταν σχετικά γενικευμένο και άξιο μελέτης.
Προσοχή: Ζητούμενο στην συζήτησή μας δεν έχει αν πράγματι έβλεπαν την Παναγία, αλλά ότι τόσοι πολλοί το νόμιζαν! Μάλλον επιδερμική ανάγκη ήταν όλων αυτών…
Αν και στερούμαι θεολογικής και λίγο-πολύ και ιστορικής εκπαίδευσης, έχω από χρόνια την έντονη αίσθηση -την βεβαιότητα μάλλον, για να ακριβολογήσω- ότι αυτό που εννοούμε “Ορθοδοξία” έχει πολύ περισσότερο να κάνει με την αρχαία ελληνική σκέψη και παράδοση (βίωμα), παρά με τον Χριστιανισμό. Να το πω αλλιώς, ο Χριστιανισμός της (αυτοκρατορικής) Ρώμης είναι ο “καθολικισμός”, ο Χριστιανισμός της (βάρβαρης / νεαράς) Γερμανίας, η “διαμαρτυρία”, της (απλήστου και δολίας) Αγγλίας των σαξώνων και των διαδόχων της, ο “πουριτανισμός” (και οι αναρίθμητες ποικίλες παλαιές και νεότερες παραφυάδες του). Ο χριστιανισμός της Ελλάδας, η “ορθοδοξία”.
Αλλοίμονο στην ανθρωπότητα, αν την αποκόψει και αποκοπεί από την μοναδική ρίζα του Πολιτισμού, την Ορθή δόξα των Ελλήνων.
Πάντως η «μασκαρεμένη κατήχηση» που υπέστη ο αρθρογράφος της Καθημερινής δεν τον εμπόδισε να υιοθετήσει αντικληρικαλιστικές απόψεις. Το ίδιο ισχύει για όλους τους αντικληρικαλιστές της Ελλάδας, οι οποίοι εσφαλμένα θεωρούν ότι η Εκκλησία αντλεί την κοινωνική της ισχύ από την σύνδεση της με το κράτος. (Βεβαίως την ίδια εσφαλμένη αντίληψη έχουν και πολλοί ιεράρχες)
Αγαπητέ κ. Ντούνη,
αποφεύγετε παρακαλώ να χρησιμοποιείτε «<<» και «>>» στα σχόλια, διότι αυτά τα σύμβολα χρησιμοποιούνται από τους web browsers. Έτσι, «φαγώθηκε» το περιεχόμενο μεταξύ αυτών των συμβόλων.
Προς brigita:
Θα βρείτε αρκετά άρθρα στο Αντίβαρο, τα οποία ψηλαφούν τις διαφορές Ορθοδοξίας με τις δυτικές εκφάνσεις του Χριστιανισμού. Ίσως όχι μία μελέτη με αυτό ως κύριο θέμα, αλλά ως αναφορές σε διάφορα άρθρα. Και να βρεθεί όμως, ή να γραφτεί, ένα τέτοιο κείμενο, το επίπεδο στο οποίο εξετάζει κανείς τις διαφορές μπορεί να είναι διαφορετικό. Προσωπικά, ενστερνίζομαι επί του θέματος τις απόψεις Γιανναρά, π. Νικολάου Λουδοβίκου κλπ. Δηλαδή, κατ’ εμέ, οι διαφορές άπτονται της θέασης του κόσμου.
Το 2009 μου είχε κάνει την τιμή το Monthly Review να με συμπεριλάβει σε μία λίστα ανθρώπων που θα απαντούσαν σε ένα συγκεκριμένο ερώτημα περί «ελληνικών αξιών κι ελληνικότητας». Υποθέτω θα βρείτε ενδιαφέρουσα την άποψή μου (επηρεασμένη από τον Γιανναρά), η οποία είναι στο ίδιο μήκος κύματος, νομίζω, με το σχόλιό σας. Όπως θα δείτε, ένα σημείο είναι κοινό με το παρόν άρθρο!
http://www.antibaro.gr/article/431
Ανδρέας.
Ευχαριστώ για την υπόδειξη. Αγνοούσα τον συγκεκριμένο περιορισμό με αποτέλεσμα η μασκαρεμένη κατήχηση του ΦΑΛΗΡΕΑ να μην εντάσσεται στο σχόλιό μου παρά το ότι επιχείρησα εκ νέου να την προσθέσω.
1) Εξαίρετο το άρθρο του κ. Σταλίδη. Ο εν λόγω αρθρογράφος της Καθημερινής γράφει αρκετά συχνά άρθρα με τα οποία θεωρεί την Εκκλησία ως εμπόδιο στον “εξευρωπαϊσμό” της Ελλάδας.
Προσωπική μου άποψη (όση σημασία έχει) βασικότερο εμπόδιο στον “εξευρωπαϊσμό” της χώρας μας είναι η ίδια η …”Ευρώπη” (ή ο,τι θεωρείται με τον όρο αυτόν). Ουδέποτε η “Ευρώπη” θεώρησε την πατρίδα μας μέρος της, ούτε και επιδίωξε να γίνουμε. Πάντοτε μας ήθελε δορυφόρους της, όχι μέρος της.
2) κ. Γεωργάνα, εάν δεν υπήρχε η Ελλαδική Εκκλησία να κρατήσει την Ελληνική γλώσσα και τα γράμματα ζωντανά, σε καιρούς δύσκολους, αυτό που θα διορθώνατε στον κ. Σταλίδη σήμερα δεν θα ήταν αν το “τεκμαίρεται” γράφεται με έψιλον ή άλφα γιώτα, αλλά αν το “varsayılır” είναι με y ή g.
Επίσης, αλήθεια σε ποια χώρα ο Χριστιανισμός είναι “ουσιαστικός” και όχι “φιγούρα”;
Ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο και την παραπομπή (την κράτησα να την διαβάσω με την πρώτη μου ευκαιρία).
Εύχομαι σε όλους Καλή Ανάσταση, και μια ορθόδοξη, χαρούμενη, ουσιαστική και ανέφελη Πασχαλιά!
Για το άρθρο της Καθημερινής δέν αξίζει καποιο σχόλιο εκτός του ότι η ταυτιζoμένη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία επιθυμεί να υποκαταστήσει και την δικαστική.
Από την εμπειρία μου από την Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών μπορώ να πώ τα εξής
1) Το πλήρωμα της Εκκλησίας δέν αποτελείται αναγκαία από ιεράρχες ή ευσεβιστές. Επίσης δεν έχει ανάγκη την Ελλάδα ή οποιονδήποτε εθνοφυλετικό προσδιορισμό. Το πληρωμα θα υπάρξει εκεί που υπάρχει πίστη, στην Ουγκάντα ή στην Γροιλανδία. Εάν οι Ελληνες αποφάσισαν να γίνουν άθεοι ή πιό ακριβέστερα αντίθεοι αυτή είναι δική τους επιλογή η οποία πηγάζει από το αυτεξούσιο με το οποίο τους εφοδίασε ο δημιουργός τους.
2) Η Εκκλησία δεν είναι φιλανθρωπικό ίδρυμα ούτε «θεσμός». Εάν υποπέσει σε αυτούς τους ρόλους τότε χάνει την ουσία της που είναι η αναφορά στον Τριαδικό Θεό και γίνεται ηθικολογικό ἢ δικαιϊκό σύστημα κοσμικής εξουσίας. Ποτέ η Εκκλησία δέν θέλησε να αναμιχθεί με τα κράτη. Αντιθέτως τα κράτη επιζητούν να προσεταιρισθούν την Εκκλησία για τους δικούς τους λόγους και σκοπούς.
Δική μου διαπίστωση
3) Στο παρελθόν, το μάθημα των θρησκευτικών δέν παρέμενε στο Ελληνικό σχολείο διότι το επιθυμούσε η Εκκλησία αλλά διότι έτσι βόλευε την Εκτελιστικονομοθετική εξουσία.
Σήμερα άλλαξαν τα δεδομένα. Οι ανθέλληνες του σημερινού κράτους προσπαθούν μέσω του μαθήματος της ΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΊΑΣ (ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΑΘΗΜΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ) να απόχριστιανίσουν την κοινωνία. Η επίθεση γίνεται εναντίον του Χριστιανισμού και μόνο και όχι έναντίον των θρησκειών (μωαμεθανισμού κτλ). Αρα οι ηγήτορες της επιθέσεως δεν είναι άθεοι (δηλ. αδιάφοροι) όπως διαφημήζουν, αλλά αντι-θεοι και συγκεκριμένα αντι-χριστοί – νομίζω ότι είναι υπερήφανοι για αυτόν τον χαρακτηρισμό.
Για την κατανόηση του τι είναι Χριστιανισμός και Εκκλησία προτείνω τον 2ο και 3ο τόμο Δογματικής του Καθηγητού του Παν.Θεσ/κης Νικολάου Ματσούκα (ο πρώτος
είναι περι γνωσιολογίας τον οποίο δεν καταλαβαίνω). Επιπλέον, προτείνω την παρακολούθηση των παρακάτω μαθηματων του τμηματος Θεολογίας του Παν. Αθηνων. Δογματικη Α, Δογματικη Β, Ανθρωπολογία και Κοσμολογία, τα οποία διδάσκονται από τον Επικ.Καθ. κ.Ν.Ξιώνη.
Από την σταση λεωφορείων “Ευαγγελισμος” παίρνουμε τα λεωφορία 250 (για την Θεολογική σταματάμε στην Παν/πολη πριν την κυκλικη πλατεία) και 220 και 221
(σταματάμε στην 9η Ιλλισίων).
Αντιγράφω από την διαπίστωση 3
«…προσπαθούν … να αποχριστιανίσουν την κοινωνία».
Αυτό είναι και το κεντρικό μήνυμα του άρθρου.
Ανδρέας.
Xριστός Ανέστη! Έχει δίκαιο ο κύριος Γεωργάνας έστω κι αν οι διαπιστώσεις του είναι δυσάρεστες για εμάς τους θρησκευόμενους. Χριστιανισμός καθαρά επιδερμικός είναι αυτός των νεοελλήνων. Το γεγονός ότι στην αναστάσιμη λειτουργία (00.00-02.00 το πρωί της Κυριακής) παρίστανται ελάχιστοι σε σχέση με τα λεπτά πριν από το “Χριστός Ανέστη” λέει πολλά. Για να μη μιλήσουμε για τα τραγικά χαμηλά ποσοστά του εκκλησιασμού….