Έβαλα το chatgpt να μου γράψει μερικές ιστοριούλες στα Ποντιακά, στα Νέα Ελληνικά και στα Αρχαία Ελληνικά (Αττική Διάλεκτο).
Έτσι για να συγκρίνουμε και να δούμε ότι μερικές λέξεις, αλλά και η σύνταξη της ποντιακής διαλέκτου σχετίζεται ίσως περισσότερο με τα αρχαία ελληνικά από τη νέα ελληνική, τουλάχιστον σε μερικές περιπτώσεις.
| Θέμα | Ποντιακά | Αρχαία ελληνικά | Νέα ελληνικά |
| «Η επιστροφή στο σπίτι μετά τη δουλειά». | Ορέ, εσήμερα εδούλεψα πολλά. Ο ήλεν εσείγερεν ατώρα ατώρα κι εγώ ήμουν ήδη σο χωράφ’. Εσκάψα, εφύτεψα και το μεσημέρ’ εφάγα ψωμίν με τυρίν.
Οτ’ εσουρούπωσε, επορεύκα σο σπιτίν. Η κυρά μ’ έστρωσεν σο τραπέζ’ και τα παιδία έερεν να με καλαντάνε. Ήτον ημέρα κουραστική, αλλά όμορφη. |
Ὦ θεοί, σήμερον πολλὴν ἐπόνησα. Ὁ ἥλιος μόλις ἀνέτειλεν, κἀγὼ ἤδη ἦν ἐν τῷ ἀγρῷ. ἔσκαπτον, ἐφύτευον, καὶ τῷ μεσημβρινῷ χρόνῳ ἔφαγον ἄρτον μετὰ τυροῦ.
Ὅτε ἐσκοτίασεν, ἐπανῆλθον εἰς τὴν οἰκίαν. Ἡ γυνή μου ἐστρώννυε τράπεζαν, καὶ τὰ τέκνα ἔδραμον εἰς ἐμὲ χαίροντα. Ἦν ἡμέρα κοπιώδης, ἀλλὰ καλὴ. |
Πω πω, σήμερα δούλεψα πολύ. Ο ήλιος μόλις είχε βγει κι εγώ ήμουν ήδη στο χωράφι. Έσκαψα, φύτεψα και το μεσημέρι έφαγα ψωμί με τυρί.
Όταν νύχτωσε, γύρισα στο σπίτι. Η γυναίκα μου είχε στρώσει το τραπέζι και τα παιδιά ήρθαν να με αγκαλιάσουν. Ήταν μια κουραστική αλλά όμορφη μέρα. |
| Παραδοσιακός γάμος στον Πόντο | Ο γάμος εγίνετον σο χωρίον με πολλά τρανώ. Η νύφε εφόρεν άσπρα ρούχα και τ’ εφκιασμένο κεφαλόπαρμαν. Οι κεραστάδες ετραγωδούσαν και εχορεύαν τον πυρρίχιον. Ο παπάς εδιάβασεν την ευχήν και ο κόσμος εφώναζεν: «Η ώρα η καλή!».
Μετά τον γάμον, εγίνηκεν τραπέζιν με φαγία πολλά: πιλάφιν, κεφτέδας, ταν και τυρίν. Ούλ’ εγελούσαν, ετραγωδούσαν και εχάρισαν την ημέραν. |
Ὁ γάμος ἐγίνετο ἐν τῷ χωρίῳ μετὰ πλήθους. Ἡ νύμφη ἐνεδύετο λευκὰ ἱμάτια καὶ τὴν παραδοσιακὴν κεφαλόδεσιν. Οἱ συγγενεῖς ᾖδον καὶ ὠρχοῦντο τὸν Πυρρίχιον. Ὁ ἱερεὺς ἀνέγνω τὴν εὐχὴν, καὶ ὁ δῆμος ἐφθέγγετο· «Ἀγαθὴ ὥρα!».
Μετὰ τὸν γάμον, ἐστρώθη τράπεζα μετὰ πολλῶν βρωμάτων· πιλάφιον, κεφτέδες, ὀξυγάλα καὶ τυρός. Πάντες ἐγέλων, ᾖδον καὶ ἐχάρησαν τὴν ἡμέραν. |
Ο γάμος έγινε στο χωριό με μεγάλη συμμετοχή. Η νύφη φορούσε λευκά ρούχα και το παραδοσιακό κεφαλόδεσμο. Οι συγγενείς τραγουδούσαν και χόρευαν τον πυρρίχιο. Ο παπάς διάβασε την ευχή και ο κόσμος φώναζε: «Η ώρα η καλή!».
Μετά τον γάμο, στρώθηκε τραπέζι με πολλά φαγητά: πιλάφι, κεφτέδες, γιαούρτι και τυρί. Όλοι γελούσαν, τραγουδούσαν και χάρηκαν τη μέρα. |
| Θέμα | Ποντιακά | Αρχαία ελληνικά | Νέα ελληνικά |
| Η Άλωση της Τραπεζούντας από τους Οθωμανούς (1461) | Το έτος 1461, οι Οθωμανοί επολιόρκησαν την Τραπεζούνταν. Ο βασιλέας Δαβίδ εδοκίμασεν να σωθεί, αλλά ο στρατός του ήτον ολίγος. Οι πόρτες της πόλης άνοιξαν και ο σουλτάνος επήρεν την πόλην.
Ο λαός εθρηνούσεν και η βασιλομάνα εσπάραζεν. Η αυτοκρατορία του Πόντου έπεσεν, αλλά η μνήμη της έμεινεν μέσα σην καρδίαν μας. |
Ἐν ἔτει ͵αϞξʹ (1461), οἱ Ὀθωμανοὶ ἐπολιόρκουν τὴν Τραπεζοῦντα. Ὁ βασιλεὺς Δαυὶδ ἐπεχείρει σωθῆναι, ἀλλ’ ὁ στρατὸς αὐτοῦ ἐστί μικρός. Αἱ πύλαι τῆς πόλεως ἠνοίχθησαν, καὶ ὁ σοῦλταν εἰσῆλθεν καὶ ἐκράτησε τὴν πόλιν.
Ὁ δῆμος ἐθρῆνει, καὶ ἡ βασίλισσα διεσπαράσσετο ὑπὸ λύπης. Ἔπεσεν ἡ τοῦ Πόντου βασιλεία, ἀλλ’ ἡ μνήμη αὐτῆς μένει ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν. |
Το έτος 1461, οι Οθωμανοί πολιορκούν την Τραπεζούντα. Ο βασιλιάς Δαβίδ προσπαθεί να σωθεί, αλλά ο στρατός του είναι μικρός. Οι πύλες της πόλης ανοίγουν και ο σουλτάνος παίρνει την πόλη.
Ο λαός θρηνεί και η βασίλισσα σκίζεται από τον πόνο. Η Αυτοκρατορία του Πόντου πέφτει, αλλά η μνήμη της μένει μέσα στην καρδιά μας. |
| Η Μάχη στην Ισσό (333 π.Χ.) | Ο Μέγας Αλέξανδρον επολέμησεν σο Ισσόν με τον βασιλέαν Δαρείον. Οι Μακεδόνες εστρατοπέδευσαν κοντά σο ποτάμ’ και επερίμεναν. Ο Αλέξανδρον επορπάτησεν πρώτον, και η επίθεση έτον δυνατή.
Οι Πέρσαι ετράγαν και ο Δαρείος εσοντύνεν το άρμα και έφυγεν. Οι στρατιώτες του Αλέξανδρου εφώναζαν με χαρά. Ήτον μεγάλη νίκαν! |
Ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος ἐμάχετο ἐν Ἰσσῷ πρὸς Δαρεῖον τὸν βασιλέα. Οἱ Μακεδόνες παρὰ τὸν ποταμὸν ἐστρατοπέδευσαν καὶ ἐνέμενον. Ἀλέξανδρος πρῶτος ἐχώρει καὶ ἡ προσβολὴ ἰσχυρὰ ἦν.
Οἱ Πέρσαι ἐτράποντο εἰς φυγήν, καὶ ὁ Δαρεῖος τὸ ἅρμα ἀφεὶς ἔφυγεν. Οἱ στρατιῶται τοῦ Ἀλεξάνδρου ἀνεβόων χαίροντες. Νίκη μεγάλη ἦν! |
Ο Μέγας Αλέξανδρος πολέμησε στην Ισσό ενάντια στον βασιλιά Δαρείο. Οι Μακεδόνες στρατοπέδευσαν κοντά στο ποτάμι και περίμεναν. Ο Αλέξανδρος επιτέθηκε πρώτος, και η επίθεση ήταν δυνατή.
Οι Πέρσες τράπηκαν σε φυγή και ο Δαρείος άφησε το άρμα του και έφυγε. Οι στρατιώτες του Αλέξανδρου φώναζαν από χαρά. Ήταν μεγάλη νίκη! |
| Θέμα | Ποντιακά | Αρχαία ελληνικά | Νέα ελληνικά |
| Η συνάντηση του Οδυσσέα με τον Κύκλωπα Πολύφημο | Ο Οδυσσεύς και οι σύντροφοι εβγήκαν σο νησίν και έτον πεινασμένοι. Εμπήκαν σ’ ένα σπηλάν που έτον γεμάτον με τυρία και πρόβατα. Αλλά το σπηλίν έτον του Κύκλωπα Πολύφημου.
Ο Πολύφημος εκλείδωσεν την πόρταν με τρανόν λιθάρ’ και έφαγεν δυο ανθρώπους. Ο Οδυσσεύς τον επόντισεν με κρασίν και έπειτα τον ετύφλωσεν. Έφυγαν κάτω απ’ τα πρόβατα. |
Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ σύντροφοι ἦλθον εἰς νῆσον καὶ λιμώττοντες ἦσαν. Εἰσῆλθον εἰς σπήλαιον πλήρες τυρῶν καὶ προβάτων. Ἀλλ’ ἔτυχεν εἶναι τὸ σπήλαιον τοῦ Κύκλωπος Πολυφήμου.
Ὁ Πολύφημος τὴν θύραν ἐκλείσεν λιθίνῳ μεγάλῳ καὶ ἔφαγεν δύο ἀνδρῶν. Ὀδυσσεὺς οἶνον αὐτῷ παρῆνε καὶ μεθύσας αὐτὸν ἐτύφλωσεν. Δραπέτευον δεθέντες ὑπὸ τὰ πρόβατα. |
Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του έφτασαν σε ένα νησί και ήταν πεινασμένοι. Μπήκαν σε μια σπηλιά που ήταν γεμάτη τυριά και πρόβατα. Όμως η σπηλιά ανήκε στον Κύκλωπα Πολύφημο.
Ο Πολύφημος έκλεισε την πόρτα με μια μεγάλη πέτρα και έφαγε δύο από τους ανθρώπους. Ο Οδυσσέας τον μέθυσε με κρασί και μετά τον τύφλωσε. Έφυγαν δεμένοι κάτω από τα πρόβατα. |
| Η επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη και η αναγνώριση από την Πηνελόπη | Ο Οδυσσεύς επέστρεψεν σην Ιθάκην κρυφόν, σαν ζητιάνος. Οι μνηστήρες ετρυπούσαν το παλάτ’, και η Πηνελόπ’ έκλαιεν. Η θεά Αθηνάν τον εμεταμόρφωσεν και επολέμησεν τους εχθρούς.
Η Πηνελόπ’ εν επίστευεν εύκολα. Ο Οδυσσεύς εμίλησεν για το κρεβάτ’, και αυτή εκατάλαβεν πως έτον ο αντράς ατής. Εσιώπεν, εδάκρυσεν και αγκαλιάζανταν |
Ὀδυσσεὺς λάθρᾳ εἰς Ἰθάκην ἀπέστρεψεν, ἐσθῆτι πτωχοῦ κεκαλυμμένος. Οἱ μνηστῆρες τὸ μέγαρον ἐκατέχον, Πηνελόπη δὲ ἐθρήνει. Ἀθηνᾶ δὲ τὴν μορφὴν αὐτοῦ ἀλλοιώσασα, ξὺν αὐτῷ τοὺς ἐχθροὺς ἐμάχετο.
Ἡ Πηνελόπη οὐκ εὐθὺς ἐπίστευεν. Ὀδυσσεὺς δὲ τὸν λέγει λόγον περὶ τοῦ λέχους, καὶ αὐτίκα ἐπέγνω αὐτόν. Σιωπᾷ, δακρύει, καὶ περιβάλλει αὐτόν. |
Ο Οδυσσέας επέστρεψε κρυφά στην Ιθάκη, μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο. Οι μνηστήρες είχαν καταλάβει το παλάτι, και η Πηνελόπη θρηνούσε. Η θεά Αθηνά τον μεταμόρφωσε και μαζί πολέμησαν τους εχθρούς.
Η Πηνελόπη δεν τον πίστευε εύκολα. Ο Οδυσσέας της μίλησε για το κοινό τους κρεβάτι, και τότε εκείνη κατάλαβε ότι ήταν ο άντρας της. Σώπασε, δάκρυσε και τον αγκάλιασε. |
| Θέμα | Ποντιακά | Αρχαία ελληνικά | Νέα ελληνικά |
| Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (29 Μαΐου 1453)
|
Η Πόλη επολέμαν μέρες πολλά. Ο βασιλέας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος εμείνεν σο κάστρον με λίγους στρατιώτας. Οι Τούρκ’ είχαν τρανά κανόνια και χιλιάδες στρατόν.
Σο πρωί της 29ης Μαΐου, οι πύλες εσπάσαν και οι εχθροί εμπήκαν. Ο βασιλέας επολέμησεν ως Έλληνας και εχάθεν σην μάχην. Η Πόλη έπεσεν, αλλά η μνήμη ατής έν ζωντανή. |
Ἡ Κωνσταντινούπολις πολλὰς ἡμέρας ἐπολιορκεῖτο. Ὁ βασιλεὺς Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος ἔμεινεν ἐν τῷ φρουρίῳ μετ’ ὀλίγων στρατιωτῶν. Οἱ Τούρκοι πυροβόλοις μεγάλαις καὶ μυρίοις ἔνοπλοι ἦλθον.
Πρωῒ τῇ ἐνακαιδεκάτῃ Μαΐου, αἱ πύλαι συνετρίβησαν καὶ οἱ πολέμιοι εἰσῆλθον. Ὁ βασιλεὺς ὡς Ἕλλην ἐμάχετο καὶ ἐν τῇ μάχῃ ἔπεσε. Ἡ πόλις ἔπεσεν, ἀλλ’ ἡ μνήμη αὐτῆς ζώσα μένει. |
Η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε για πολλές μέρες. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος έμεινε στο κάστρο με λίγους στρατιώτες. Οι Τούρκοι είχαν μεγάλα κανόνια και χιλιάδες στρατό.
Το πρωί της 29ης Μαΐου, οι πύλες έσπασαν και οι εχθροί μπήκαν στην πόλη. Ο αυτοκράτορας πολέμησε σαν Έλληνας και σκοτώθηκε στη μάχη. Η Πόλη έπεσε, αλλά η μνήμη της παραμένει ζωντανή. |
| Η έξοδος του Μεσολογγίου (Απρίλιος 1826) | Οι Μεσολογγίτες επολέμαν χρόνον πολλά ενάντια σ’ οσμανλίν. Το ψωμίν και το νερόν ελείπεν. Ο κόσμος επείνουν και επέθαινεν.
Ατον τον Απρίλιν, οι Έλληνες αποφάσισαν να κάμουν έξοδον. Άντρες, γυναικόπαιδα, όλοι επολέμησαν. Πολλοί εσκοτώθαν, αλλά η λεβεντιά ατς έν έμεινεν στην ιστορία. |
Οἱ Μεσολογγίται πολὺ χρόνον τοῖς Ὀθωμανοῖς ἀντεμάχοντο. Σῖτος καὶ ὕδωρ ἐλείπετο· λιμῷ καὶ νόσῳ πολλοὶ ἀπώλλυντο.
Ἐν μηνὶ Ἀπριλίῳ, ἔγνωσαν Ἕλληνες ἔξοδον ποιεῖσθαι. Ἄνδρες τε καὶ γυναῖκες καὶ παῖδες ἐμάχοντο· καὶ πολλοὶ ἔπεσον, ἀλλὰ ἡ ἀνδρεία αὐτῶν ἀθάνατος ἐγένετο. |
Οι Μεσολογγίτες πολεμούσαν για πολύ καιρό ενάντια στους Οθωμανούς. Το ψωμί και το νερό είχαν τελειώσει. Ο κόσμος πέθαινε από την πείνα.
Τον Απρίλιο του 1826, οι Έλληνες αποφάσισαν να κάνουν έξοδο. Άντρες, γυναίκες και παιδιά πολέμησαν μαζί. Πολλοί σκοτώθηκαν, αλλά το |
| Θέμα | Ποντιακά | Αρχαία ελληνικά | Νέα ελληνικά |
| Το “Όχι” της 28ης Οκτωβρίου 1940
|
Ο δικτάτορας Μουσσολίνι ζήτησεν να μπεί σην Ελλάδα. Ο Μεταξάς εφώναξεν: «Όχι!». Ο πόλεμος άρχεν.
Οι Έλληνες εσηκώθεν σο βουνό. Σα χιόνια επολέμαν με θάρρος. Ενικήσαν τους Ιταλούς, και ο κόσμος εθαύμασεν την Ελλάδα. |
Ὁ Μουσολίνιος τὴν εἴσοδον τοῦ στρατεύματος εἰς τὴν Ἑλλάδα ἀπῄτει· Μεταξὰς δὲ ἀπεκρίνατο ἐν ῥήματι ἑνί: «Οὐ». Καὶ πόλεμος ἐξέσπασε.
Οἱ Ἕλληνες ἐπὶ τὰ ὄρη ἀνέβησαν· ἐν χιόσι δὲ καὶ παγέτῳ ἐμάχοντο ἀνδρείως. Καὶ τοὺς Ἰταλοὺς ἐνίκησαν· θαῦμα παντὶ ἔθνει ἐγένοντο. |
Ο Μουσολίνι απαίτησε να περάσει τα ιταλικά στρατεύματα στην Ελλάδα. Ο Μεταξάς απάντησε με ένα αποφασιστικό «Όχι!». Ο πόλεμος ξεκίνησε.
Οι Έλληνες ανέβηκαν στα βουνά. Πολεμούσαν με θάρρος μέσα στα χιόνια. Νίκησαν τους Ιταλούς και ο κόσμος θαύμασε την Ελλάδα. |
| Θέμα: Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) | Ποντιακά: Οι Πέρσες είχαν τρανόν στόλον. Εθέλαν να σκλαβώσουν την Ελλάδα. Ο Θεμιστοκλής εκάλεσεν τους Έλληνες σο στενόν της Σαλαμίνας.Εκεί, οι Έλληνες εγνωρίζαν τη θάλασσα καλά. Επολέμεσαν γενναία και εκερδίσαν. Οι Πέρσες εχάθαν πολλά καράβια. Η νίκη έσωσεν την Ελλάδα. |
Οἱ Πέρσαι στόλον μέγαν εἶχον, Ἐλλάδος δουλείαν βουλόμενοι. Θεμιστοκλῆς δὲ τοὺς Ἕλληνας ἐς τὸ Σαλαμῖνος στενὸν συνήγαγεν.
Ἐκεῖ δὲ, γνώμονες τῆς θαλάσσης ὄντες, ἀνδρείως ναυμαχοῦσιν· καὶ κρατοῦσιν. Πλοῖα πολλὰ Πέρσαι ἀπώλεσαν. Νίκη δὲ ἡ ἐν Σαλαμῖνι Ἕλλησι σωτηρία γέγονεν. |
Οι Πέρσες είχαν έναν τεράστιο στόλο και ήθελαν να υποτάξουν την Ελλάδα. Ο Θεμιστοκλής συγκέντρωσε τους Έλληνες στο στενό της Σαλαμίνας.
Εκεί, οι Έλληνες, με εμπειρία στη ναυσιπλοΐα, πολέμησαν γενναία και νίκησαν. Οι Πέρσες έχασαν πολλά πλοία. Η νίκη αυτή έσωσε την Ελλάδα. |
| Θέμα | Ποντιακά | Αρχαία ελληνικά | Νέα ελληνικά |
| Ο Μακεδονικός Αγώνας (1904–1908) | Οι Μακεδόνες επολέμαν για την πατρίδαν ατς. Βούλγαροι κομιτατζήδες ήρταν να αρπάσουν τη γην. Οι Έλληνες απάντησαν.
Ο Παύλος Μελάς και άλλα παλικάρια επολέμησαν σο βουνόν. Επέθανεν ο Μελάς, αλλά η θυσία ατ’ έδωκεν κουράγιον στους άλλους. Η Μακεδονία έμεινεν ελληνική. |
Οἱ Μακεδόνες ὑπὲρ πατρίδος ἐμάχοντο· Βούλγαροι κομιτατζῆδες ἐπεχείρουν γῆν ἁρπάσαι. Ἕλληνες δὲ ἀντέστησαν.
Παῦλος Μελᾶς, σὺν ἄλλοις ἀνδρείοις, εἰς τὰ ὄρη ἐμάχετο. Καὶ ἀπέθανεν, ἀλλ᾽ ἡ θυσία αὐτοῦ ψυχὰς ἐνίσχυσε τῶν λοιπῶν. Μακεδονία Ἑλληνικὴ ἐσώθη. |
Οι Μακεδόνες αγωνίστηκαν για την πατρίδα τους. Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες ήρθαν να πάρουν τη γη. Οι Έλληνες δεν έμειναν άπραγοι.
Ο Παύλος Μελάς και άλλοι αγωνιστές πολέμησαν στα βουνά. Ο Μελάς σκοτώθηκε, αλλά η θυσία του έδωσε δύναμη στους υπόλοιπους. Η Μακεδονία έμεινε ελληνική. |
| Θέμα | Βουλγάρικα
Тема: Македонската борба (1904–1908) |
Σκοπιανά
Тема: Македонската борба (1904–1908) |
| Ο Μακεδονικός Αγώνας (1904–1908) | Македонците се бореха за своята родина. Български комитаджии дойдоха да завземат земята. Гърците отговориха.
Павлос Мелас и други бойци се сражаваха в планините. Мелас загина, но неговата саможертва вдъхнови останалите. Македония остана гръцка. |
Македонците се бореа за татковината. Бугарски комитаджии дојдоа да ја земат земјата. Грците не молчеа.
Павлос Мелас и други борци се бореа во планините. Мелас загина, но неговата жртва им даде сила на другите. Македонија остана грчка. |