Γράφει ο Στυλιανός Καβάζης.
Ξημερώματα Δεκαπενταύγουστου, πριν 32 χρόνια,1993.
Η επιχείρηση “Χρυσόμαλλο Δέρας” αποτελεί ένα άθλο των ενόπλων δυνάμεων και ήταν η πρώτη επιχείρηση εκκένωσης αμάχων που έγινε από κράτος μέλος της Ε.Ε, χωρίς να υπάρχουν εμπειρίες κατά το παρελθόν.
Το 1993 η Ελληνική κυβέρνηση έσωσε περίπου 2000 γηγενείς άμαχους Έλληνες του Πόντου στην πόλη Σουχούμι, όπου είχε ξεσπάσει πόλεμος. Η επιχείρηση είχε ως επικεφαλής τον αξιωματικό Βασίλη Ντερτιλή, γιο του πραξικοπηματία Νικόλαου Ντερτιλή.
Μια ομάδα Ελλήνων βατραχανθρώπων, με επικεφαλής έναν ατρόμητο αξιωματικό, τον Αντιπλοίαρχο Βασίλη Ντερτιλή, είναι έτοιμοι για να θέσουν σε εφαρμογή ένα παράτολμο σχέδιο. Πολύ μακρυά από την πατρίδα. Η επιχείρηση ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΟ ΔΕΡΑΣ στο Σοχούμι, με την οποία 2000 ομογενείς μας γλίτωσαν από τον πόλεμο και τον θάνατο, έμεινε στην ιστορία.
Η επιχείρηση είχε την πολιτική κάλυψη και εποπτεία της τότε υφυπουργού Εξωτερικών Βιργινίας Τσουδερού. Ο Ντερτιλής άριστος αξιωματικός είχε αναλάβει την επιλογή των ανδρών ,τη σχεδίαση και την εκτέλεση της επιχείρησης που δεν ήταν διόλου εύκολη.
Η πρώτη δυσκολία που αντιμετώπισε ο Ντερτιλής; Τι άλλο εκ των έσω, οι συνδικαλιστές των ελεγκτών κυκλοφορίας στο τότε αεροδρόμιο του Ελληνικού. Μέσα στο αεροπλάνο της Ολυμπιακής, έτοιμος να πετάξει και να πάει να συναντήσει την ομάδα βατραχανθρώπων που ήδη είχαν φθάσει στο Σοχούμι. Ο κυβερνήτης του αεροσκάφους ενημερώνει ότι θα υπάρξει σημαντική καθυστέρηση στην πτήση λόγω στάσης εργασίας των ελεγκτών. Ο Ντερτιλής πάντα ψύχραιμος, σηκώθηκε από τη θέση του και είπε στον κυβερνήτη του αεροσκάφους να επικοινωνήσει με το ΥΠΕΞ. Οι σχετικές επικοινωνίες έγιναν και ίσως για μια και μόνη φορά στην ιστορία το ισχυρότατο συνδικαλιστικό όργανο των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας έκανε πίσω! Το αεροπλάνο απογειώθηκε σε χρόνο ρεκόρ και οι υπόλοιποι επιβάτες δεν μπορούσαν να πιστέψουν στο θαύμα. Δεν γνώριζαν ότι μαζί τους πετούσε ο Αντιπλοίαρχος που είχε αναλάβει την σοβαρότερη ειδική αποστολή των ΕΔ τις τελευταίες δεκαετίες.
Ο Ντερτιλής τελικά μετά κόπων και βασάνων έφθασε στο Σοχούμι, βρήκε τους άνδρες τους και εκτίμησε την κατάσταση. Από τις πολεμικές συγκρούσεις Γεωργιανών και Αμπχάζιων είχαν χάσει τη ζωή τους ήδη 200 ομογενείς! Δεν υπήρχε χρόνος για τους 2000 που είχαν απομείνει. Με τη βοήθεια πολιτικών υπαλλήλων είχε οργανωθεί η συγκέντρωση των στοιχείων για τη διανομή διαβατηρίων μιας χρήσεως (της πρώην ΕΣΣΔ) για την εκκένωση των ελληνικών χωριών από την ορεινή Αμπχαζία.
Ξημέρωμα 15 Αυγούστου ο Ντερτιλής και οι άνδρες του είχαν έτοιμους όχι μόνο τους 2000 ομογενείς για επιβίβαση σε ελληνικό επιβατηγό πλοίο που ανέμενε έξω από το λιμάνι. Ο Ντερτιλής είχε εξασφαλίσει την ανοχή για να μην πούμε την προστασία ενός ρωσικού συντάγματος, που πολιορκούσε με τις αποσχιστικές δυνάμεις την πόλη του Σοχούμι.
Παρ’ όλα αυτά μάχες γίνονταν. Στο πλοίο υπήρχε και ομάδα αλεξιπτωτιστών(ΕΤΑ) που παρίσταναν το πλήρωμα. Οι ομογενείς επιβιβάστηκαν κλείνοντας οριστικά μια ιστορία 3.000 χρόνων της παρουσίας των Ελλήνων στην περιοχή. Ήταν μια από τις πιο σημαντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις της σύγχρονης Ελλάδας, ειδικά στον ανθρωπιστικό τομέα. Η Καθημερινή τη χαρακτήρισε «σύγχρονη ναυτική εκστρατεία» που αποτυπώθηκε διεθνώς ως υπόδειγμα αποτελεσματικότητας. Ενίσχυσε την εικόνα της Ελλάδας σε διπλωματικό και ανθρωπιστικό επίπεδο, ιδιαίτερα μέσα στις συνθήκες του πολέμου στην περιοχή.
Η επιχείρηση αποτελεί μια μόνο απόδειξη της εφευρετικότητας και αποτελεσματικότητας των Ελλήνων στρατιωτικών όταν τους αφήνουν να κάνουν τη δουλειά τους. Η Βιργινία Τσουδερού εμπιστευόταν τυφλά τον Βασίλη Ντερτιλή. Το ίδιο και ο Γεράσιμος Αρσένης όταν έγινε ΥΕΘΑ.
Ο τότε Α/ΓΕΕΘΑ Χρίστος Λυμπέρης είχε πολλά χρόνια πριν διαγνώσει το ταλέντο και τις ικανότητες του Ντερτιλή. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Βασίλης Ντερτιλής αποφάσισε να παραιτηθεί από το ΠΝ χωρίς καν να έχει εξασφαλίσει τίποτα, όταν κατάλαβε ότι επί κυβερνήσεων Σημίτη οι “εκσυγχρονιστές” τους είχαν ακούσει για ειδικές επιχειρήσεις μόνο στον κινηματογράφο!
Ένα τμήμα Ειδικών Δυνάμεων έγραφε τη δική του ιστορία εκτός συνόρων. Επικεφαλής ο Αντιπλοίαρχος Βασίλης Ντερτιλής που καθοδηγούσε μια ομάδα ΟΥΚ στην πιο “γνωστή-άγνωστη” ειδική επιχείρηση των Ελληνικών ΕΔ. Το ελληνικό επιβατηγό πλοίο «Βισκάουντες Μ» με πλήρωμα αλεξιπτωτιστές ντυμένους ναύτες, μπαίνει στο λιμάνι του Σοχούμι. Η ομάδα των βατραχανθρώπων με επικεφαλής τον Ντερτιλή, συνοδεύουν τους ομογενείς για να φθάσουν με ασφάλεια στο λιμάνι για να επιβιβαστούν στο πλοίο. «Μπήκαμε στο λιμάνι του Σοχούμι, που δεν είχε μπει ξένο πλοίο εδώ και ενάμισι χρόνο», έλεγε στα ο Βασίλειος Ντερτιλής, μετά το αίσιο τέλος της επιχείρησης.
Η επιχείρηση “Χρυσόμαλλο Δέρας”, ήταν άκρως απόρρητη και ανακοινώθηκε μετά από την ολοκλήρωσή της, όταν οι Έλληνες ομογενείς αποβιβάστηκαν στην Αλεξανδρούπολη.
Ο Βασίλης Ντερτιλής ήταν άνθρωπος των ειδικών αποστολών, ριψοκίνδυνος, παράτολμος, ήρωας. Ο «ΕΛΛΗΝΑΣ 007». Με διαφορετικούς υπουργούς και για διαφορετικές κυβερνήσεις ήταν υπεύθυνος για μερικές από τις πιο ευαίσθητες μυστικές επιχειρήσεις του Ελληνικού στρατού. Γιατί ήταν από τους καλύτερους αξιωματικούς της σειράς του. Στη Γιουγκοσλαβία και τη Γεωργία, στην Αφρική και την Αλβανία, ο Βασίλης έκανε εκείνα που δεν μπορούσαν να κάνουν οι άλλοι
Απεβίωσε στις 24 Νοεμβρίου 2012 σε ηλικία 62 ετών, στο Λιντς της Αυστρίας όπου και κατοικούσε και ενταφιάστηκε στο Ά νεκροταφείο Αθηνών. Ήταν γιός του Αείμνηστου Πολεμιστή Στρατηγού Νικολάου Ντερτιλή ο οποίος για λόγους τιμής απολύτως πιστός στις αξίες και ιδεώδη του αρνήθηκε να λάβει άδεια για να παρεβρεθεί στην κηδεία του αγαπημένου του γιού, ίσως να ήξερε ότι θα τον συναντούσε σύντομα όπως και έγινε μετά από μόλις δύο μήνες οπού αναχώρησε για την “Άνω Ελλάδα”.
Υ.Γ. Κι όμως, σε μια κοινωνία όπου τα παιδιά μας θαυμάζουν τράπερς και youtubers, όπου η δημόσια σφαίρα πλημμυρίζει από εφήμερες εικόνες και δήθεν “influencers”, τέτοιες μορφές θάβονται στη λήθη. Δεν πουλάνε, δεν προκαλούν, δεν ακολουθούν την αισθητική της παρακμής. Δεν είναι ήρωες των media αλλά είναι οι ήρωες της διπλανής πόρτας, οι πραγματικοί. Εκείνοι που θυσιάζονται και αγνοούνται, ξεχασμένοι από τα μέσα μαζικής εξαθλίωσης που αντικατέστησαν την ενημέρωση με εντυπωσιοθηρία.
Ας μην επιτρέψουμε να σβηστεί η μνήμη του. Γιατί όσο υπάρχουν πρότυπα σαν τον Βασίλειο Ντερτιλή υπάρχει ελπίδα να ξαναμάθουμε ποιοι αξίζουν να λέγονται ήρωες.
Α Θ Α Ν Α Τ Ο Σ!!!
Το παρακάτω βίντεο παρουσιάζει πλάνα και εικόνες του πλοιάρχου Βασίλειου Ντερτιλή και της ομάδας του στο Σοχούμι, δίνοντας μια ζωντανή οπτική επαφή με την επιχείρηση — μια μοναδική ιστορική στιγμή.