Thursday 17 August 2023
Αντίβαρο
1821-Επανάσταση Γιώργος Παπαθανασόπουλος

Λυκούργος Λογοθέτης Β Μέρος – Ο Λυκούργος και ο εμπαιγμός των «συμμάχων»

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

          Οι κατά καιρούς «μεγάλες δυνάμεις» έχουν διαχρονικά την ίδια συμπεριφορά έναντι των λιγότερο ισχυρών. Σε κάθε εποχή – και στη σημερινή – τα στενά συμφέροντά τους και η εκμετάλλευση της ισχύος τους σε βάρος των ηθικών αξιών και του Δικαίου κυριαρχούν  σε αυτές. Μια τέτοια μεταχείριση βίωσαν οι Σαμιώτες και ο Λυκούργος Λογοθέτης. Οι συμμαχικές δυνάμεις Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας μετά τη ναυμαχία του Ναυαρίνου και αφού υπογράφηκε η ανεξαρτησία του Ελληνικού κράτους έγιναν αμέσως μετά δυνάστες των Ελλήνων και φανατικοί υποστηρικτές των συμφερόντων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας….

          Με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, του 1830, τερματιζόταν η Επανάσταση του 1821, αναγνωριζόταν διεθνώς το Ελληνικό Κράτος και η κυβέρνηση Καποδίστρια, αλλά αυτό υποβαλλόταν στην κηδεμονία των συμμαχικών δυνάμεων, του επιβαλλόταν κληρονομικός ξένος ηγεμόνας και του περιορίζονταν σημαντικά τα σύνορα. Μεταξύ των άλλων έμεναν εκτός Ελληνικού κράτους η Δυτική Στερεά, μέρος της Ανατολικής, η Σάμος και η Κρήτη. Ο Καποδίστριας έκαμε μεγάλο αγώνα να πείσει τους «συμμάχους» να επεκταθούν τα σύνορα του νέου κράτους. Εις μάτην. Έπεισε και είχε μαζί του τον πρίγκιπα Λεοπόλδο, που προοριζόταν για ηγεμόνας της Ελλάδος. Όταν αυτός, απογοητευμένος από τη συμπεριφορά των Μεγάλων Δυνάμεων που τον επέλεξαν, παραιτήθηκε τότε   αυτές αντιλήφθηκαν το κόστος που είχε η ενέργεια του στο γόητρό τους και δέχθηκαν τα σύνορα να επεκταθούν στη γραμμή Βόλου – Άρτας. Όμως παρέμειναν ανένδοτες στη μη παραχώρηση στο νέο Ελληνικό Κράτος των νήσων Σάμου και Κρήτης.

Από τότε αρχίζει ο απεγνωσμένος αγώνας του Λυκούργου Λογοθέτη ( 1830 – 1834) να πείσει τις «χριστιανικές» Μεγάλες Δυνάμεις ότι το ηθικό και το δίκαιο είναι να μην πατήσει Τούρκος στη Σάμο και να μην την υποτάξει στα χαρτιά, αφού είχε χάσει τον πόλεμο κατά την Επανάσταση του 1821. (Σημ. Για τα γεγονότα με τους συμμάχους  για τα σύνορα βλ. Αλεξάνδρου Δεσποτόπουλου «Ο κυβερνήτης Καποδίστριας και η απελευθέρωσις της Ελλάδος», ΜΙΕΤ, Αθήναι, 2008, σελ. 196-210).

          Όταν οι «σύμμαχοι» επέλεξαν η Σάμος να υποταγεί στους Τούρκους ο Λογοθέτης ήταν στο Ναύπλιο. Μόλις πληροφορήθηκε το τραγικό γεγονός ζήτησε από τον Καποδίστρια να επιστρέψει στο νησί του και από εκεί να αρχίσει τον αγώνα  να μείνει ενωμένο αυτό με το ελεύθερο Ελληνικό κράτος και οπωσδήποτε να μη δεχθεί την τουρκική κυριαρχία. Ο Κυβερνήτης βαθιά εκτιμούσε τον Λυκούργο και διευκόλυνε την προσπάθειά του εφοδιάζοντάς τον με έγγραφο, στο οποίο έγραψε, μεταξύ άλλων: « Ο κύριος Λογοθέτης Λυκούργος, έκτακτος Επίτροπος Λακωνίας και κάτω Μεσσηνίας, πληροφορηθείς περί της τύχης της Σάμου…επαρουσιάσθη προς ημάς και επρότεινε σχέδιον περί της μελλούσης τύχης της Σάμου, το οποίον ενεκρίναμεν ατομικώς. Δι΄ ό και έρχεται εις την Σάμον δια να συγκαλέση τους πατριώτας του εις συνέλευσιν…». (Επαμεινώνδα Ι. Σταματιάδη «Σαμιακά», Β΄ Έκδοση, Τόμος Β΄, Αθήναι, 1966, σελ. 396).

          Ο Λυκούργος Λογοθέτης απέστελλε έγγραφα προς τις «σεβαστές Συμμάχους Δυνάμεις», στα οποία η επικεφαλίδα ήταν «Ελληνική Πολιτεία» και ο ίδιος υπέγραφε ως «Ο Διευθυντής Σάμου». Στην από 4ης Δεκεμβρίου 1830 επιστολή του προς αυτές αναφέρει τα επιχειρήματά του υπέρ του ότι η Σάμος πρέπει να μείνει ενωμένη με το ελεύθερο Ελληνικό Κράτος. Μεταξύ αυτών εξηγεί ότι δια πολιτικών και πολεμικών νόμων οι Σαμιώτες δικαιούνται να είναι μέρος της ελεύθερης Ελλάδος, διότι ούτε οθωμανός πάτησε τη Σάμο, ούτε υπήρξε ποτέ οθωμανική ιδιοκτησία σε αυτήν και όποτε ο Τούρκος προσπάθησε να την υποδουλώσει ηττήθηκε. Και επιλέγει ο Λυκούργος: «Οι Σάμιοι…ζητούσιν από τας σεβαστάς συμμάχους δυνάμεις έλεος και δικαιοσύνην. Δια μεν του ελέους την προστασίαν των δικαίων των και της δια του αίματός των ανακτητής ελευθερίας εαυτών τε και της εαυτών πατρίδος, δια δε της δικαιοσύνης την αισίαν εκπεραίωσιν της στερεώσεως και επικυρώσεως της ελευθερίας ταύτης, την οποίαν και η βαρύτης των δικαίων της διαβεβαιοί και τα δίκαια ταύτα η κοινή γνώμη και της νυν και της επερχόμενης γενεάς…». (Σταματιάδου «Σαμιακά», αυτ. σελ. 424-427).

          Οι τρεις συμμαχικές χώρες αντιμετωπίζοντας αλαζονικά  την εμμονή των Σαμίων στην ανεξαρτησία τους και στην ένωσή τους με το ελεύθερο Ελληνικό κράτος, αποφάσισαν με κάθε μέσο να τους πειθαναγκάσουν να αποδεχθούν την υποταγή τους στο Σουλτάνο. Στις 15 Φεβρουαρίου 1833 έστειλαν στη Σάμο, με ειδικά πλοία αξιωματικούς, εξουσιοδοτημένους να ανακοινώσουν,  ότι οι ναύαρχοι των τριών συμμαχικών αυλών Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας «προσκαλούν επιπόνως τους Σαμίους να πέμψουν ευθύς εις Κωνσταντινούπολιν την πρεσβείαν τους, ήτις πρέπει να φέρη εις την Υψηλήν Πόρταν την υποταγήν της νήσου» και προειδοποιούν: «Από αυτήν την έτοιμον υποταγήν εξαρτάται η μέλλουσα ησυχία των Σαμίων…» ( Σταματιάδου αυτ. σελ. 465)

Στην υποταγή των Σαμίων η Πόρτα και οι Σύμμαχοι χρησιμοποίησαν και τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος με επιστολή του προς τον Μητροπολίτη Σάμου Κύριλλο του επισημαίνει: «Επέστη ο καιρός κατά τον οποίον χωρίς τινός βραδύτητος, αφιστάμενοι των εναντίων φρονημάτων, πρέπει να συναρμολογηθήτε με την απαράτρεπτον θέλησιν του δικαιοτάτου και ευσπλαχνικωτάτου ημών άνακτος ( Σημ. του Σουλτάνου) και με την γενομένην διαίτησιν (Σημ. διευθέτηση) μεταξύ των ομοσπόνδων ευρωπαϊκών Δυνάμεων και της Υψηλής Πόρτας…» (Σταματιάδου αυτ. σελ. 457). Ο Λογοθέτης του απάντησε με σεβασμό, αλλά και με τη δίστομη μάχαιρα της αλήθειας,

Τελικά της ομόφωνης θελήσεως των Σαμίων, να μην υποταγούν στον Σουλτάνο,, επικράτησε η επιταγή του ιδίου και των μεγάλων χριστιανικών ευρωπαϊκών δυνάμεων. Ο Λυκούργος και μεγάλο μέρος των συμπατριωτών του δεν δέχθηκαν τον ζυγό και προτίμησαν να καταστούν πρόσφυγες στην ελεύθερη Ελλάδα. Είναι η πρώτη προσφυγιά που γνωρίζει ο Ελληνισμός. Η φυγή συνοδεύθηκε από σκηνές οδύνης. Σύμφωνα με την απόφαση του Όθωνα η Χαλκίδα αποτέλεσε τον πρώτιστο τόπο αποκαταστάσεως των Σαμίων και οι ιερείς που τους συνόδευσαν παρέμειναν κοντά τους και τους δόθηκε ο Ναός της Αγίας Παρασκευής για την τέλεση της Θείας Λατρείας.

Ο Λυκούργος Λογοθέτης πρώτα πήγε ως πρόσφυγας στην Τήνο, μετά έμεινε για λίγο στο Ναύπλιο και όταν έγινε η Αθήνα πρωτεύουσα εγκαταστάθηκε μόνιμα σε αυτήν. Το Ελληνικό κράτος αναγνώρισε τις υπηρεσίες του στην Επανάσταση. Το 1836 του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη στη Βασιλική Φάλαγγα, το 1837 διορίστηκε Σύμβουλος Επικρατείας, το 1843 ορκίστηκε πληρεξούσιος Σάμου στην Εθνοσυνέλευση, το 1844 διορίστηκε γερουσιαστής και το 1847 προβιβάστηκε σε υποστράτηγο της Βασιλικής Φάλαγγας. Απεβίωσε το 1850 και του απονεμήθηκαν οι τιμές που άξιζαν σε έναν πολυτάλαντο στρατιωτικό και πολιτικό ηγέτη της Επανάστασης του 1821.-

Leave a Comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.