Γράφει ο Γεράσιμος Πετράτος
Αυτό το μπουκάλι κρασί συγκομιδής του 2019 και εμφιάλωσης του 2021 το οποίο φέρει την ονομασία Macedon (που κατά τα αγγλικά λεξικά σημαίνει «Αncient Macedonia» ή «Τhe ancient kingdom of Philip II and Alexander the Great»), το βρήκα στο τοπικό γκουρμέ σουπερμάρκετ της πόλης μας, εδώ, στο Οχάιο. Όπως λέει η πίσω του ταμπέλα, το κρασί αυτό «ονομάστηκε προς τιμήν του Μεγάλου Αλεξάνδρου» και προέρχεται από τη γενέτειρα του κρασιού (sic) στα «βουνά της Μακεδονίας, βόρεια από την αρχαία Ελλάδα». Ο αναγνώστης της ταμπέλας καταλαβαίνει ότι πρόκειται για μια χώρα Μακεδονία, έξω και βόρεια από τα όρια της Αρχαίας Ελλάδας, τα οινοποιεία της οποίας τιμούν τον Μέγα Αλέξανδρο προφανώς ως διακεκριμένο πρόγονό τους. Επίσης διαβάζοντας ότι το προϊόν είναι «Made in the Republic of North Macedonia» κάνει τον εύκολο συσχετισμό ότι αυτή είναι η απόγονος χώρα της αρχαίας Μακεδονίας. Όλα αυτά γίνονται δυο χρόνια μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών μεταξύ Ελλάδας και τότε ΠΓΔΜ, η οποία έγινε, όπως δήλωσε στις 21/1/2019 η τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στη Βουλή των Ελλήνων, για «να σταματήσουν να αναπτύσσονται στην ΠΓΔΜ εθνικιστικές δυνάμεις, οι οποίες μονοπωλούσαν, όχι μόνο το όνομα Μακεδονία, αλλά και τη χρονικότητα αυτού του όρου – από την αρχαία εποχή [Macedon] μέχρι σήμερα».
Οι ταμπέλες, μπρος και πίσω, του μπουκαλιού είναι γραμμένες στην επιτήδεια γλώσσα και στους κωδικούς των σκληροπυρηνικών Σλαβομακεδόνων της Βόρειας Μακεδονίας και των ακόμα πιο σκληροπυρηνικών εμιγκρέδων της στη Βόρεια Αμερική και στην Ωκεανία. Σύμφωνα με την οποία η αρχαία Μακεδονία δεν ήταν ελληνική, ούτε και ο Μέγας Αλέξανδρος Έλληνας. Αλλά όπως είναι γνωστό τοις πάσι, η διεθνής ακαδημαϊκή βιβλιογραφία, με πολύ λίγες εξαιρέσεις οι οποίες κάπως αγνοούν μνημειώδεις αρχαιολογικές ανακαλύψεις παγκόσμιας εμβέλειας, χαρακτηρίζει την Αρχαία Μακεδονία ως Ελληνικό Βασίλειο. Ο Μέγας Αλέξανδρος μάλιστα μίλαγε με το δάσκαλό του, τον Αριστοτέλη, στην αττική, που είχε αντικαταστήσει σταδιακά τη μακεδονική, ελληνική διάλεκτο. Τα ευρήματα της Βεργίνας ταξιδεύουν συνέχεια, για δεκαετίες, σε εκθέσεις της οικουμένης ως ευρήματα της πολιτιστικής κληρονομιάς, “of Ancient Greece”. Kαι βέβαια, αυτό το «γενέτειρα του κρασιού» είναι αναληθές και παραπλανητικό. Οι επιστήμονες λένε ότι ο οίνος εμφανίστηκε στη Δυτική Ασία (Γεωργία, Αρμενία, Βόρεια Περσία), χιλιάδες χρόνια πριν από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Εδώ πρέπει να πω ότι δεν είμαι φίλος του Πινό Νουάρ, αλλά το κρασί αυτό είναι αρκετά καλό για τα λεφτά του (13 δολάρια).
Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το περιστατικό με αυτό το μπουκάλι. Γιατί δεν είναι το μόνο. Επισκέπτες στη Βόρεια Μακεδονία αναφέρουν ότι η χώρα εξακολουθεί να λέγεται παντού Μακεδονία με τον Μέγα Αλέξανδρο και όλο του το σόι να είναι όλοι επιβλητικά πανταχού παρόντες. Όλο το νεοκλασικό και νεομπαρόκ καρακιτσαριό των αγαλμάτων, κιονοστοιχιών και λοιπών σχετικών παραφερναλίων της εποχής του Μεγάλου Αλέξανδρου που στήθηκε την περασμένη δεκαετία στην ΠΓΔΜ, στο πλαίσιο του φαραωνικού πρότζεκτ Σκόπια 2014 του Νίκολα Γκρούεφσκι, φαίνεται να διακοσμεί ακόμα επιβλητικά την πρωτεύουσα. Τα Σκόπια παραμένουν, όπως είχαν δίκαια χαρακτηρισθεί στον έγκριτο διεθνή Τύπο, “the capital of kitsch”. Θα ήταν άκρως ενδιαφέρον να μαθαίναμε αν οι χάρτες στα σχολεία τους που περιλάμβαναν τη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική είναι ακόμα αναρτημένοι στους τοίχους των. Για να ξέρουμε πού είναι τα όρια της Συμφωνίας και πού της Κοροϊδίας, και πόσο γράφει το κοντέρ του αλυτρωτισμού εκεί πέρα στη γείτονα. Και αν θα υπάρξουν και άλλες γενιές που θα διδάσκονται για την «υπό κατοχή Μακεδονία του Αιγαίου». Μην ξεχνάμε ότι, όπως είχε γράψει ένας λόγιος πριν από 50 χρόνια, στα Βαλκάνια του αλυτρωτισμού το 25% του πληθυσμού και του εδάφους είναι αμφισβητούμενης εθνικότητας και εθνικής κυριαρχίας.
Προφανώς κάτι δεν πάει καλά με αυτή τη Συμφωνία, η οποία έγινε εν κρυπτώ και ενάντια στη θέληση του ελληνικού λαού. Ενώ οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι 70% των Ελλήνων διαφωνούσε, η Συμφωνία προωθήθηκε με κάποια ανεξήγητη πρεμούρα, λες και ήταν επείγουσα προτεραιότητα μιας χώρας που ταλανιζόταν από χρεοκοπία και άγρια λιτότητα. Αν και είμαι φυσικός, διαβάζω εδώ και 30 χρόνια ιστορία των Βαλκανίων. Μου κινήθηκε το ενδιαφέρον μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την εμφάνιση της ΠΓΔΜ. Στη βιβλιοθήκη μου έχω κάμποσα ράφια με σχετικά βιβλία. Βρήκα ότι τα πιο σημαντικά είναι αυτά που διαβάζουν διαχρονικά, ως βιβλία αναφοράς, οι αμερικανοί διπλωμάτες, όπως το σχετικά πρόσφατο δίτομο History of the Balkans της Barbara Jelavich. Πίστευα ότι η διένεξη με την ΠΓΔΜ δεν θα λυνόταν ποτέ[1]. Δεν μπορούσα όμως να φανταστώ ότι ένα περιθώριο του 3% θα γινόταν κάποτε κυβέρνηση και θα νομοθετούσε πάνω σε σοβαρά εθνικά προβλήματα. Το οποίο, για κάποιο λόγο που έχει να κάνει, μην κοροϊδευόμαστε, και με το τι έγινε πριν από 70 χρόνια στις Πρέσπες και τα πέριξ, ανακάλυψε και μακεδονική εθνότητα και γλώσσα. Η Jelavich παραθέτει 8 αναγνωρισμένες εθνότητες στην οθωμανική Μακεδονία, όχι όμως μακεδονική, και γράφει ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχουν διπλωματικά έγγραφα της εποχής που να κάνουν αναφορά σε μακεδονική εθνότητα. Με εποχή εννοούμε circa 1900, όχι τότε που ο Τίτο έφτιαχνε με διοικητικές πράξεις λαϊκές «δημοκρατίες», και «εθνότητες» με το βλέμμα στραμμένο στη θάλασσα του Αιγαίου.
Η όλη ιστορία με την εφαρμογή της περιβόητης Συμφωνίας είναι άκρως ιδιάζουσα. Δυο χρόνια μετά την υπογραφή της, η Βόρεια Μακεδονία συμμετέχει στο Euro-2021 ουσιαστικά ως Μακεδονία. Και όταν διαμαρτύρεται η Ελλάδα, δηλώνει ο πρωθυπουργός της ότι η Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου είναι ανεξάρτητη από το κράτος και δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Φυσικά, δεν είναι η μόνη αθλητική Ομοσπονδία, η Βόρεια είναι γεμάτη από αυτές, όλες «ανεξάρτητες» και Βεργινάτες. Και κάτι μου λέει ότι με τον καιρό πολλές Ομοσπονδίες και Οργανισμοί θα δηλώνουν η θα μετατρέπονται σε «ανεξάρτητες». Τα οινοποιεία είναι ήδη ανεξάρτητα. Στον διάκοσμο των τοίχων Συνεδρίων και Εκθέσεων στα Σκόπια ποζάρουν μουσαμάδες διαφημίζοντας την Μακεδονία, νέτη σκέτη. Ο ήλιος της Βεργίνας δεν έχει δύσει ποτέ στη γείτονα. Είναι καιρός η ελληνική κυβέρνηση να σοβαρευτεί. Ο αναμενόμενος μελλοντικός πρωθυπουργός της γείτονος (είτε παραιτηθεί είτε παραμείνει ο κ. Ζάεφ ως κρατικός πια κομπάρσος) δηλώνει απερίφραστα ότι δεν θα ξεστομίσει ποτέ τις λέξεις Βόρεια Μακεδονία. Προφανώς θα ονομάζει τη χώρα του Μακεδονία. Να την ονόμαζε τουλάχιστον με ένα από τα παλιά της ονόματα, Vardarska Banovina η Παιονία, θα συμφωνούσαμε εγκάρδια, ιδίως για το δεύτερο. Επειδή η χώρα αυτή βρίσκεται πάνω στην αρχαία Παιονία, όχι πως την κατοικούν βέβαια τίποτα Παίονες. Τα είχε γράψει άλλωστε αναλυτικά ο αείμνηστος καθηγητής Στίβεν Μίλλερ από το Μπέρκλεϊ στον τότε πρόεδρο Ομπάμα, δεν θα τα επαναλάβω.
Εν κατακλείδι, τα πράγματα με την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών έχουν αρχίσει να ξεφεύγουν από τα όρια καλής θέλησης, καλόπιστης γειτονίας και συνεργασίας, έντιμης διπλωματίας, και να πλησιάζουν τα όρια του παραλόγου και της ξεδιάντροπης εξαπάτησης. Η Ελληνική Κυβέρνηση και η Βουλή των Ελλήνων θα πρέπει να αποφασίσουν για πόσο κορόιδα θα καταδέχονται να τους περνάνε. Θα δεχτούν, όπως λένε οι φίλοι μας οι Αγγλοσάξονες, να τους πάνε στο καθαριστήριο (take them to the cleaners) μικροκομπιναδόροι και μπαγαπόντηδες που δεν σέβονται τις υπογραφές τους; Γιατί περί αυτού πρόκειται. Εκτός από θέμα εθνικής αξιοπρέπειας είναι και θέμα προσωπικής τους αξιοπρέπειας. Βέβαια, εδώ είναι Βαλκάνια που έχει πει ο Νιόνιος, και με την ταχύτητα που εξαπλώνεται και δικτυώνεται η Τουρκία μέσα στη Βόρεια, αυτή μπορεί σύντομα να μετονομασθεί σε Μακεδονική Επαρχία της Τουρκίας και τα κρασιά της να γράφουν Ottoman Macedon και να τιμούν τον Αλέξανδρο τον Μεγαλοπρεπή και να είμαστε όλοι μια ωραία οικογένεια. Αλλά τι λέω τώρα, αυτό αποκλείεται γιατί οι σκηνοθέτες της Συμφωνίας έλεγαν κατηγορηματικά ότι ένας από τους λόγους της ήταν «να αποτρέψει την επιρροή της Τουρκίας στην ΠΓΔΜ». Κλείνοντας να υπενθυμίσω ότι εκτός από τη Βόρεια, Βαλκάνια είναι και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, και το Κόσοβο, και η Μεγαλύτερη Αλβανία. Τα οποία παραμένουν «A Laboratory of History».
[1] Είναι προφανές ότι η εποχή για μια συμβιβαστική, ρεαλιστική λύση της διένεξης με την ΠΓΔΜ ήταν κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ο οποίος είχε συμφωνήσει σε ένα πλαίσιο αναγνώρισης της γείτονος με το (αμετάφραστο) όνομα Nova Makedonija για όλες τις «επίσημες» χρήσεις (όχι erga omnes), χωρίς αναγνώριση μακεδονικής εθνότητας και γλώσσας που είναι οχήματα αλυτρωτισμού. Νέα, σε αντιδιαστολή με την παλιά, δηλαδή την αρχαία, την ελληνική Μακεδονία. Με την οποία αρχαία, ο τότε ρεαλιστής ηγέτης της ΠΓΔΜ Κίρο Γκλιγκόροφ δήλωνε απερίφραστα ότι οι Σλαβομακεδόνες του δεν έχουν καμία σχέση. Αλλά η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη τορπιλίστηκε και μαζί της βυθίστηκε και το πλαίσιο.