Γιατί ενοχλεί ο όρος «Βόρειος Ήπειρος»;

Η Ακαδημια Αθηνας εχει κανει 2 βιβλια.Εχει μεγαλη πλακα οτι και τα δυο βιβλια δεν αντεξαν στην επιστημονικότητα και η Ακαδημία Αθηνών ντροπιασμενη, προσέλκυσε από την περαιτέρω δημοσίευση.
Η ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ
– Ήπειρος 4000 χρόνια Ελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού
Συγγραφείς: Συλλογικό
Αθήνα: Μη διαθέσιμο,Θεσσαλονίκη: Μη διαθέσιμο,Πάτρα: Μη διαθέσιμο
– ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 4000 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
– Εξαντλημένο στον εκδότη, δεν υπάρχει δυνατότητα παραγγελίας.https://www.facebook.com/ArvanitesShqipetaret/posts/1400476910052137

Ότι οι Έλληνες τότε δολοφόνησαν Τσάμηδες είναι γεγονός. Αλλά αυτοί ήταν γύρω στις 2.000. Όχι 100.000. Ό,τι θέλουν λένε μερικοί.

Αλή μιας και είπες για Αρβανίτες
οι Αλβανοτσάμηδες τους κατεδιωξαν εξισου και αυτους
και το 1944 αυτοι μαζι με τους υπολοιπους κατεδιωξαν τους Αλβανοτσάμηδες ως τα συνορα.

Στη Θεσπρωτία κατοικούσαν:

1) μουσουλμάνοι Τσάμηδες (Αλβανοί που κακώς κάποιοι τους αποκαλούν ‘Τουρκοτσάμηδες’),
2) χριστιανοί Τσάμηδες (Αλβανοί),
3) Έλληνες χριστιανοί,
4) Αρβανιτόβλαχοι (οι λεγόμενοι Τσαμουρένι)
5) Επίσης, υπήρχε ένας μικρός αριθμός μουσουλμάνων τσιγγάνων στους Φιλιάτες και αλλού (σήμερα κατοικούν σε 2 χωριά στους Άγιους Σαράντα) και μερικοί ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι.

Το 1928, ο πληθυσμός των μουσουλμάνων Τσάμηδων της Ηπείρου έφτανε επίσημα τους 19.244 από την πρώτη απογραφή πληθυσμού (αν και μάλλον ήταν περισσότεροι) και οι 17.008 δήλωναν ως μητρική τους γλώσσα την αλβανική. Πριν το 1928 ο μουσουλμανικός πληθυσμός της Ηπείρου ανέρχονταν στους 20.160 κατοίκους, σε 63 διαφορετικά χωριά και πόλεις. Το 1913 όμως, όταν η Ήπειρος ενώθηκε με την Ελλάδα, οι αλβανόφωνοι μουσουλμάνοι κάτοικοί της ανέρχονταν στους 40.000. Πολλοί απ’ αυτούς αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή και να μεταβούν στην Τουρκία και στην Αίγυπτο λόγω πιέσεων των ελληνικών αρχών. Γεγονός ήταν πως η ελληνική πλευρά, σκεπτόμενη πως η Αλβανία ίσως χρησιμοποιούσε τους Τσάμηδες ως μοχλό πίεσης σε διάφορα ζητήματα προσπάθησε από το 1924 να προκαλέσει με κάθε πρόσφορο τρόπο την εκούσια μετανάστευσή τους. Σε πρώτη φάση έφερε στην περιοχή μερικές χιλιάδες χριστιανούς πρόσφυγες της Μικράς Ασίας με σκοπό να ενταθεί η πίεση προς τους Τσάμηδες. Οι χριστιανοί πρόσφυγες με στήριγμα τη νομοθεσία των υποχρεωτικών απαλλοτριώσεων έλαβαν σημαντικό μέρος της γης, ιδιαίτερα στις πλούσιες περιοχές Ηγουμενίτσας και Φαναριού. Η απαλλοτρίωση περιελάμβανε καλλιεργήσιμες εκτάσεις και κατοικίες. Η καταναγκαστική αυτή συγκατοίκηση έμελλε να είναι οδυνηρή για τους Τσάμηδες.

Πρόγονοι των Τσάμηδων ήταν τα αλβανικά ποιμενικά φύλα που εισχώρησαν στη Θεσπρωτία τον 13ο-14ο αιώνα, και αναμίχθηκαν στη συνέχεια με παλαιότερα ιλλυρικά φύλα που είχαν εισχωρήσει στην Ήπειρο μετά την καταστροφή των πόλεων της από τον Ρωμαίο στρατηγό Αιμίλιο Παύλο, αλλά και παλαιότερα. Ήταν εκείνοι οι χριστιανικοί πληθυσμοί που ασπάστηκαν το Ισλάμ μετά την αποτυχημένη επανάσταση του επισκόπου Τρίκκης Διονύσιου του Σκυλόσοφου.

Σύμφωνα με τα βενετικά αρχεία, οι χίλιοι χριστιανοί, βοσκοί και γεωργοί, που ακολούθησαν τον Διονύσιο τον Φιλόσοφο στην εξέγερση του 1611, ήσαν Αλβανοί χωρικοί προερχόμενοι από εβδομήντα χωριά της ευρύτερης περιοχής Παραμύθιάς. Το γεγονός, ότι είναι γεωργοί και βοσκοί, δηλώνει πως ένα μεγάλο μέρος των Αλβανών ημινομάδων των προηγούμενων αιώνων, είχε περιέλθει, στις αρχές του 17ου αι., στην κατηγορία των εδραίων χωρικών – κτηνοτρόφων, με μόνιμο πλέον τόπο διαμονής και συμπληρωματική γεωργική απασχόληση. Εχει δηλαδή πλήρως ενταχθεί στο οικονομικό γαιοκτητικό καθεστώς της αυτοκρατορίας, υφιστάμενο, κατά συνέπεια, άμεσα τις επιπτώσεις από την οικονομική κρίση και τη φορολογική πρακτική του κράτους και των εκπροσώπων του. Φορολογία και αυθαιρεσίες θα εξωθήσουν τους χίλιους αυτούς Αλβανούς γεωργο-κτηνοτρόφους σε εξέγερση. Μετά την αποτυχία της ανταρσίας θα ακολουθήσει η διασπορά στα βουνά και η προσφυγή στην άσκηση της ληστείας. (Κ. Μέρτζιος, «Η επανάστασις Διονυσίου του Φιλοσόφου», Ηπειρωτικά Χρονικά, 1938, τ. 13, σ. 84-86)

Αργότερα, πολλοί Αλβανοί και Έλληνες χριστιανοί, μετανάστευσαν στην Κέρκυρα. Το 1627 ο Κινάν Πασάς εκτιμά σε πέντε χιλιάδες τον αριθμό των Ηπειρωτών που είχαν μεταναστεύσει στην Κέρκυρα, ενώ τον Ιούνιο του 1632 οι αρχές του νησιού αναφέρουν: «…Από τίνος ήλθον ενταύθα από την γειτονικήν Τουρκία περί τους 2.000 Ελληνες Αλβανοί εκ των οποίων άλλοι μεν διότι επείνων και εστερούντο εργασίας και άλλοι φεύγοντες την τυραννίαν.» (Κ. Μέρτζιος, «Το εν Βενετία Κρατικόν Αρχείον, Α’ περί Κοσμά του Αιτωλού», Ηπειρωτικά Χρονικά, 1940, τ. 19, σ. 42-44)

Σίγουρα ένα ποσοστό των Τσάμηδων συνεργάστηκαν με τις γερμανικές και τις ιταλικές κατοχικές αρχές. Δεν λέτε όμως γιατί, αποσιωπάτε τις αιτίες και τις αφορμές. Από την άλλη, ένα άλλο ποσοστό Τσάμηδων, εντάχθηκαν σε αντιστασιακές οργανώσεις, της Ελλάδας αλλά και της Αλβανίας (κυρίως στο Ε.Α.Μ. και στο αλβανικό L.A.N.C.), αλλά σχημάτισαν και κάποιες δικές τους μικρές ομάδες. Από τα ελληνικά δικαστήρια εκδόθηκαν περίπου 1900 καταδικαστικές αποφάσεις. Το ερώτημα είναι ότι, αφού καταδικάστηκε το 10% περίπου του τσάμικου πληθυσμού, γιατί εκδιώχθηκε και κακοποιήθηκε και το υπόλοιπο 90%; Για τους 2.500 δολοφονημένους Τσάμηδες (γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι, κ.α.) από τις δυνάμεις του Ζέρβα, αλλά και από πιο πριν, δεν μιλάει κανείς. Μωρά παιδιά και αθώες γυναίκες, ηλικιωμένοι και παιδιά, ήταν συνεργάτες των Γερμανών και αυτοί;

Σε κάθε περίπτωση, σαφώς η οποιαδήποτε άδικη πράξη, η οποιαδήποτε δολοφονία είτε Έλληνα από Αλβανό, είτε Αλβανού από Έλληνα, είναι καταδικαστέα χωρίς δεύτερη σκέψη. Δεν ήταν όμως πάντα τα πράγματα άσπρο-μαύρο. Για παράδειγμα ας θυμηθούμε τη συνεργασία του Κολοκοτρώνη με τους Τσάμηδες όταν αυτός κατέφυγε στην Κέρκυρα για να ζητήσει δυτική βοήθεια, ας θυμηθούμε ότι το 1831 ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ των Μουσουλμάνων Τσάμηδων της Παραμυθιάς εναντίον των Σουλτανικών στρατευμάτων στη μάχη της Βελτίστας, δέχεται επίθεση του Εμίν Πασά των Ιωαννίνων και πολιορκείται για δυο μήνες το κάστρο της. Ακολουθεί μεγάλη καταστροφή των περιουσιών των Παραμυθιωτών και εξορίζονται οι αρχηγοί τους στην Σόφια.

H διγλωσσια σε μικροτερο βαθο ισχυε και για τους εξισλαμισθεντες

Ο Ηπειρωτης ερευνητης Χριστοβασιλης πριν 1 αιωνα
σημειωνε στο εργο του οτι
πολλοι μουσουλμανοι της Τσαμουριας μιλαγανε εξισου και τα ελληνικα.

29 Απριλίου 1874 εκθεση υποπροξένου Ελλάδος στη Σαγιάδα.
”’Αναφέρει 60 χωριά της περιφέρειας Φιλιατών ,τα 40 χιστιανικά,
…σε όλα ομιλείται η ελληνική αλλά από τους μουσουλμάνους γίνεται χρήση της ελληνικής και αλβανικής.”’

Ο Ζώτος Μολοσσος ανέφερε
στα οδοιπορικά του
για μερικά αλβανοτσάμικα χωριά πχ Μαρκάταις
οτι ήταν ελληνόγλωσσα η αλλιώς ”’ εξομώται ελληνόγλωσσοι”’,
μάλλον δίγλωσσοι δηλαδή.

Ενω ο Μπαλτσιωτης αναφερει μεταξυ αλλων για τη Τσαμουρια.
»’Although the langue-vehiculaire of the area was Albanian, a much higher status was attributed to the Greek language, even among the Muslims themselves»
Δηλαδη οτι ακομα και οι μουσουλανοι της περιοχης της Τσαμουριας μιλαγανε και τα ελληνικα .

Ο Γουιλλιαμ Εατον αναφερει λιγα χρονιαι πριν ,μεταξυ αλλων….
»» Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι
της Παραμυθιάς και της επαρχίας της είχαν ως μητρική γλώσσα την ελληνική …..»»’
Αρα και αυτος αναφερει οτι οι μουσουλμανοι της επαρχιας Παραμυθιας ,δηλαδη του ανατολικου τμηματος της λεγομενης Τσαμουριας ,
ηταν διγλωσσοι .

Ο Περαιβός αναφερει για αυτους…
»»….. μολονότι ομιλούσι την αλβανικήν διάλεκτον, ως φυσικήν αλλά και μετά την απλοελληνικήν, εκφράζονται όμως ορθώς άνδρες τε και γυναίκες και μάλιστα όσοι κατοικούν τα πέριξ της Παραμυθίας. »»
Αναφερει οτι ολοι οι Αλβανοτσάμηδες
αλλά ειδικα οι μουσουλμανοι της Παραμυθιας και της επαρχιας της
εκφραζοντε-μιλανε »’ορθως»
,ανδρες και γυναικες, μαλιστα
την απλοελληνικη .

Για τη »φυλετικη» υποσταση των Τσαμηδων μουσουλμανων και τη διαφορα τους απο τις βορειοτερες φυλες εγιναν και αλλες τετοιες αναφορες….
»’Η καθαρότητα της φυλής έχει λιγότερο σχολαστικά διατηρηθεί απ’ ότι με τις βόρειες φυλές,…»»[ Σκοτσέζος διπλωμάτης και περιηγητής, James Henry Skene ].

Ο Αγγλος Γουντχαουζ της συμμαχικης αποστολης, αναφερει μεταξυ αλλων για τους Τσαμηδες μουσουλμανους στο βιβλιο του »Μηλον της εριδος»’
»Οι Τσαμηδες ειναι φυλετικα ,
εν μερει Αλβανοι εν μερει Ελληνες και εν μερει Τουρκοι.»’

Συμπέρασμα

Συνεπώς στο Φαναρι το Σούλι και τη Λάκκα Σούλι
ειχαμε αμιγη διγλωσσια
ενω στην Τσαμουριά ,
το μεγαλύτερο μέρος του σημερινού νομου Θεσπρωτίας
είχαμε διγλωσσία τόσο στο ανατολικό τμήμα [επαρχία Παραμυθιάς]
όσο και αλλά λιγότερο σε χωριά των Φιλιάτων

Στην επαρχία Μαργαριτίου και στο μεγαλύτερο μέρος της παράλιας Θεσπρωτίας [πλην Σαγιάδας ]
η ελληνική ηταν απλά δευτερη γλώσσα και
σχεδον αποκλειστικα από τον ανδρικό πλυθησμό.
Ειχαμε δηλαδή αμιγη αλβανοφωνία

” Για τους 2.500 δολοφονημένους Τσάμηδες (γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι, κ.α.”’

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

”Μια σοβαρότερη καταμέτρηση χωριό-χωριό, από τον Αλβανό ερευνητή Ιμπραήμ Χότζα, κατέγραψε περίπου 1.100 φόνους αμάχων……”
Ειπαμε οι ΑΜΑΧΟΙ ηταν 1100

”’Σίγουρα ένα ποσοστό των Τσάμηδων συνεργάστηκαν με τις γερμανικές και τις ιταλικές κατοχικές αρχές.”’
Aπαντηση
”’Όταν τελείωσε ο πόλεμος, τα ειδικά δικαστήρια για τη συνεργασία αυτη καταδίκασαν 2.106 Τσαμηδες .
ενώ μια έκθεση της Πανηπειρωτικης Επιτροπής του ΕΑΜ κατονομάζει 3.200 Τσάμηδες συνεργάτες των Γερμανων . [8]
7. Frei 2006 : 483
8. Ethnologia Balkanica . 6 . 2002.
Αρα μιλαμε για το συντριπτικό ποσοστό της μουσουλμανικής κοινότητας.
Σχεδον καμια αλλη κοινοτητα στην Ελλαδα δεν προεβη σε τετοιου ειδους και μεγεθους συνεργασια.

Ο Κωνσταντίνος το έκανε, μέσα στη φόρτιση αυτή, παρά τις απειλές, τις κοροϊδίες και τις… «προειδοποιήσεις» που είχε δεχθεί από την αλβανική αστυνομία και ειδικά από έναν συγκεκριμένο αξιωματικό, τσάμικης καταγωγής, από το αστυνομικό τμήμα του διπλανού χωριού Γεωργουτσάτες.
«Περιμένω εντολή για να κατεβάσω τις σημαίες», του έλεγε και γελούσε. Επί αρκετές ώρες τον ειρωνευόταν και του φώναζε «ξεκινάω σε λίγο», ενώ κάθε λίγο και λιγάκι πλησίαζε τις σημαίες στο μνημείο του Αγίου Κοσμά, έξω από το σχολείο κάνοντας χειρονομίες. Κάποια στιγμή ο 35χρονος έδειχνε να χάνει την ψυχραιμία του. «Άμα είσαι άντρας κατέβασέ τες», του απάντησε ο Κωνσταντίνος και σηκώθηκε εκνευρισμένος. Τότε ο Τσάμης έβγαλε προκλητικά το περίστροφο του και το εναπόθησε στο τραπέζι. «Άμα είσαι τόσο άντρας, έλα να μου τα πεις από κοντά», είπε δείχνοντας το όπλο του, απλώνοντας ένα τεράστιο χαμόγελο αυταρέσκειας και αλαζονείας στο πρόσωπό του. «Μόνο εσύ νομίζεις ότι έχεις όπλο» είπε ο Κωνσταντίνος και έφυγε ντροπιασμένος.

«Μάνα, κράτα το σταυρουδάκι μου μην το χάσω»
Έτρεξε στο σπίτι του. Μπήκε στο σαλόνι όπου καθόταν η μητέρα του, Λίκα (Βασιλική). «Μάνα, κράτα το σταυρουδάκι μου γιατί θα πάω κάπου, μην το χάσω», της είπε και της έβαλε στο χέρι ένα σταυρουδάκι από σχοινί που είχε φτιάξει μόνος του. Βγήκε, πήγε στο εργαστήριό του, πήρε το όπλο του και τρέχοντας κατέβηκε στην πλατεία. Αναζήτησε τον αστυνομικό, που μόλις τον είδε κρύφτηκε πλάι από το σχολείο. «Πού είσαι τώρα ρε λεβέντη με το περίστροφο;» του φώναξε ο Κωνσταντίνος και μόλις τον διέκρινε πυροβόλησε 2-3 φορές στον αέρα. Ο αστυνομικός τρομοκρατήθηκε, κρύφτηκε πίσω από τον τοίχο του σχολείου και πυροβόλησε εναντίον του Κωνσταντίνου 1-2 φορές. Ο 35χρονος κινήθηκε προς το μέρος του πυροβολώντας και πάλι, αλλά στον αέρα. Εκεί βασίζονται οι συντοπίτες του και λένε ότι εάν ήθελε να σκοτώσει, θα το έκανε πολύ εύκολα… Δεν σκότωσε επειδή δεν ήθελε και όχι επειδή δεν μπορούσε…
Όταν βεβαιώθηκε ότι ο αστυνομικός έγινε καπνός, πήρε την ανηφόρα. Βλέποντας τους συντοπίτες του να κρύβονται τρομαγμένοι και να τον αποφεύγουν, τους φωνάζει:
«τι φεύγετε ρε σεις, τι κρύβεστε; Ελάτε μαζί μου. Κατεβείτε. Εγώ θα πεθάνω σήμερα αλλά θα πεθάνω για σας. Δεν πειράζει. Θα πεθάνω αλλά χαλάλι»…

NEOMAΡΤΥΡΑΣ

Απ’ την άλλη, στην Τσαμουριά (περιοχή που αντιστοιχεί γεωγραφικά με τα σημερινά όρια του νομού Θεσπρωτίας αλλά και το βόρειο τμήμα του νομού Πρεβέζης) ξεχωρίζουν οι Τσάμηδες αγάδες και γαιοκτήμονες με τις οικογένειες τους, τον 16ο-18ο αιώνα. Η οικογένεια Πρόνιο στην Παραμυθιά, η οικογένεια Τσαπάρι στο Λουαράτι και Μαργαρίτι, οι οικογένειες Ντέμι και Σέικο στους Φιλιάτες, η οικογένεια Νταλιάνι στην Κονίσπολη, η οικογένεια Τάκα, κ.α. Αν και εκπρόσωποι της κεντρικής εξουσίας στην περιοχή, απολάμβαναν εντούτις ένα άτυπο καθεστώς αυτονομίας και ανεξαρτησίας. Ο γεωγραφικός παράγοντας και η μορφολογία του εδάφους, διαδραμάτισαν και αυτοί τον ρόλο τους, καθώς η περιοχή ήταν απομονωμένη απ’ τα Ιωάννινα, λόγω των οροσειρών που διαχωρίζουν τη Θεσπρωτία από την υπόλοιπη Ήπειρο.

«Όλη η γη της Παραμυθιάς ανήκει σε μουσουλμάνους», παρατηρεί ο Leake. (W.M. Leake, «Travels in Northern Greece…», London – 1835, τ. Δ’, σ. 66.) Ο Pouqueville θα αναφέρει μια σειρά χωριών στην κοιλάδα του Καλαμά που ανήκουν στους αγάδες των Φιλιατών και πολλά τσιφλίκια στην κοιλάδα της Αρπίτσας (Πέρδικα), ιδιοκτησίας των αγάδων του Μαργαριτιού. (F. Pouqueville, «Voyage de la Grece», Παρίσι – 1826, τ. Δ’, σ. 107, 160;)

Η Παραμυθία (στον νομό Θεσπρωτίας) αναφερόταν ως ‘Αϊντονάτ’ στα οθωμανικά αρχεία (Defter-i mufassal-i liva-i Delvine, nr. 273. 48), ενώ ήδη από τον 16ο αιώνα οι κάτοικοι της είχαν κυρίως αλβανικά ονόματα. Το 1583 μ.Χ. είχε 600 σπίτια και περίπου 4.320 κατοίκους. (Ferit Duka, Fasada bregdetare e Shqipërisë osmane, Studime historike, 2004 (3-4), Tiranë, 2004) Σύμφωνα με τον Γερμανό γεωγράφο Heinrich Kiepert (1818-1899), ο οποίος επισκέφτηκε αρκετές φορές την Οθωμανική Αυτοκρατορία ανάμεσα στα 1840-1890, και με τη βοήθεια των πληροφοριών που πήρε από τον Έλληνα ιστορικό Αραβαντινό, στα τέλη του 18ου αιώνα οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής ήταν αλβανόφωνοι. (H. Kiepert, Ethnographische Karte von Epirus, vorzüglich nach den Angaben von Aravandinos, D. Reimer (Berlin)/ Bibliothèque nationale de France) Την περίοδο 1830-1867 από τις 278 οικογένειες της Παραμυθιάς, οι 180 ήταν αλβανικές.

Στην Παραμυθία λειτουργούσε ένα ελληνικό γυμνάσιο και ένα παρθεναγωγείο. Τον 17ο αιώνα, όπως λέει ο Εβλιγιά Τσελεμπί, η πόλη υπάγεται στο Σαντζάκι του Δελβίνου και διοικείται από αντιπρόσωπο του Σουλτάνου που κάθε χρόνο έρχεται και εισπράττει 100 ασκιά λάδι για φόρο. Έχει κεχαγιά, φρούραρχο και 70 στρατιώτες. Αργότερα η πόλη πέρασε στην κυριαρχία του Αλή Πασά. Ο Holland και ο Pouqueville που επισκέπτηκαν την περιοχή, μας μεταδίδουν ότι στην πόλη υπήρχαν 5 τζαμιά και μία εκκλησία. Στην πόλη υπήρχαν πεύκα και πλατάνια, κάτω από τα οποία υπήρχαν πηγές νερού, ενώ πολλά από τα σπίτια είχαν μεγάλους κήπους και ήταν ξεχωριστά μεταξύ τους. Ο Pouqueville αναφέρει ότι ο πληθυσμός της πόλης ήταν 3.500 άτομα, στην πλειοψηφία τους Αλβανοί. (François Pouqueville, Voyage en Grèce, (Paris – 1820), vol. 2, p. 128;)

Το Μαργαρίτι (Margëlliç) λέγεται ότι ιδρύθηκε περίπου το 1430 μ.Χ. από τους Ενετούς. Ήταν μια κωμόπολη, κέντρο καζά στο σαντζάκι της Πρέβεζας του βιλαετίου των Ιωαννίνων. Βρίσκεται 50 χιλιόμετρα βορειο-δυτικά της Πρέβεζας, σε μια απόσταση 10 χιλιομέτρων από την ακτή της θάλασσας, σε μία περιοχή που παλαιότερα ονομαζόταν Ελινία. Είχε 3000 κατοίκους, το 90% των οποίων ήταν Αλβανοί μουσουλμάνοι. Ο Καζάς του Μαργαριτίου μαζί με τους ναχιγιέδες της Πάργας και του Φαναρίου αποτελούνταν από 71 χωριά με 25.000 περίπου κατοίκους, οι περισσότεροι Αλβανοί, στο μεγαλύτερο τους ποσοστό μουσουλμάνοι, αλλά και χριστιανοί ορθόδοξοι.

Σύμφωνα με τη Στατιστική της Ηπείρου του 1895, το Μαργαρίτι είχε 546 σπίτια με 1.153 άνδρες και 1.077 γυναίκες: σύνολο 2.230 κατοικους. Το 1924 είχε 2.600 κατοίκους περίπου. Στην Χρονογραφία Ηπείρου, ο ιστορικός Αραβαντινός αναφέρει ότι το Μαργαρίτι μέχρι το 1815 απαριθμούσε 8.500 κατοίκους, οι οποίοι αποδεκατίστηκαν από λιμό. Τα σπίτια ήταν συνήθως διώροφα ή τριώροφα με βοηθητικούς χώρους (αποθήκες, αποχωρητήρια κ.λπ). Η περιοχή αυτή γενικά ήταν γόνιμη, παρήγαγε σιτηρά, ρίζι, ελιές κ.α. ενώ τα μέρη κοντά στη θάλασσα αντιμετώπιζαν ήπιους χειμώνες. Πάνω από το Μαργαρίτι υπάρχουν τα ερείπια του κάστρου. Το κάστρο άρχισε να κατασκευάζεται από τους Τούρκους το 1549, πάνω στα ερείπια προϋπάρχοντος βυζαντινού κάστου και καταστράφηκε από τους Ενετούς το 1571.

Στην περιοχή του Μαργαριτίου, οι κάτοικοι για να προμηθεύονται νερό για την τροφοδοσία των ίδιων και των κοπαδιών τους, παλαιότερα είχαν πολλά πηγάδια και βρύσες, διάσπαρτα στην πόλη και στην ύπαιθρο. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το 1600 που πέρασε από το Μαργαρίτι ο Τούρκος περιηγητής Eβλιγιά Τσελεμπί, σημείωσε ότι στο Μαργαρίτι είδε τέσσερις βρύσες με νοστιμότατο νερό, κήπους περιποιημένους και νοστιμότατα σύκα.

Ο Βρετανός περιηγητής Valentine Chirol που είχε επισκεφτεί το Μαργαρίτι το 1880, μας λέει για τους Αλβανούς της κωμόπολης (και των γύρω περιοχών) ότι σε ενδεχόμενη μελλοντική κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι Τσάμηδες είχαν αποφασίσει να υπερασπιστούν την περιοχή τους από μία ενδεχόμενη εισβολή του ελληνικού στρατού:

«…οι Τσάμηδες ήταν αποφασισμένοι να πολεμίσουν μέχρι την τελευταία σταγόνα του αίματος τους για την τιμή της γης που τους είχε δόσει ο Θεός…» (Valentine Chirol, Twixt Greek and Turk, Edinburgh and London, (W. Blackwood & sons), 1881, chapter 18;)

O Valentine Chirol επισκέφτηκε τη γειτονική Μαζαρακιά (Mazrrek) και λέει αναφορικά με μία συγκέντρωση επιφανών Τσάμηδων που είχε γίνει εκεί: «Αρκετές εκατοντάδες ορεσίβιοι των οποίων η τάξη και το κύρος θα μπορούσε να γίνει αντιληπτό μόνο από τα έξοχα πουκάμισα, από τα λαμπερά σακάκια ή από τις μεγάλες τους ζώνες απ’ όπου κρέμονταν πιστόλια και στιλέτα σε αριθμούς δύσκολο να υπολογιστούν.» (Valentine Chirol, Twixt Greek and Turk, Edinburgh and London, (W. Blackwood & sons), 1881, p. 237;)

Υ.Γ.
Περισσότερο ελληνόφωνοι κατοικούσαν σε Πάργα και Παραμυθία (για τους μουσουλμάνους Τσάμηδες αναφέρομαι). Στην Παραμυθία μάλιστα μιλούσαν ελληνικά και οι γυναίκες όπως λέγεται. Αυτό σημαίνει ότι ενδεχομένως έγιναν και επιμειξίες.

”Περισσότερο ελληνόφωνοι κατοικούσαν σε Πάργα και Παραμυθία (για τους μουσουλμάνους Τσάμηδες αναφέρομαι).””
Σε ολη γην επαρχια Παραμυθιάς οχι μονο στη πόλη.

Ο Γουιλλιαμ Εατον αναφερει λιγα χρονιαι πριν ,μεταξυ αλλων….
»» Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι
της Παραμυθιάς και της επαρχίας της είχαν ως μητρική γλώσσα την ελληνική …..»»’
Αρα και αυτος αναφερει οτι οι μουσουλμανοι της επαρχιας Παραμυθιας ,δηλαδη του ανατολικου τμηματος της λεγομενης Τσαμουριας ,
ηταν διγλωσσοι .

Ο Περαιβός αναφερει για αυτους…
»»….. μολονότι ομιλούσι την αλβανικήν διάλεκτον, ως φυσικήν αλλά και μετά την απλοελληνικήν, εκφράζονται όμως ορθώς άνδρες τε και γυναίκες
και μάλιστα όσοι κατοικούν τα πέριξ της Παραμυθίας. »»

Αναφερει οτι ειδικα οι μουσουλμανοι της Παραμυθιας και της επαρχιας της
εκφραζοντε-μιλανε »’ορθως»
,ανδρες και γυναικες, μαλιστα
την απλοελληνικη .