Υπό
ΕΥΑΓΓΕΛΙΑΣ Η. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
Εκπαιδευτικού – Ιστορικής ερευνήτριας
Πτυχιούχου Πανεπ. Σορβόννης, – Paris IV
(Δημοσιεύθηκε στα «ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ, Επιστημονική Επετηρίδα», Τόμος Θ’, Ιωάννινα 2022, σελ. 95-132)
Α. Θα ρωτήσει κάποιος, πού έγκειται το (Κουτσο)Βλάχικο Ζήτημα;
Εξ αιτίας της επανάστασης του Φεβρουαρίου 1848, η επανάσταση των Quarante-huitards η οποία σύμφωνα με τον Maurice Agulhon είναι για την Γαλλία μια χαμένη επανάσταση χωρίς γόητρο, η οποία όμως επηρεάζει τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (επαρχίες πλέον της νεοσύστατης Ρουμανίας) όπου εκδηλώνεται κι έτσι δημιουργείται επιτακτική ανάγκη να προλάβουν οποιαδήποτε αναμέτρηση με τις γειτονικές υπερδυνάμεις, Αυστροουγγαρία και Ρωσία, από τις οποίες οι επαναστατημένοι Βλαχο-Μολδαβοί ζητούσαν απελευθέρωση αντίστοιχα της Τρανσυλβανίας και Βεσσαραβίας. Έτσι, οι ιθύνοντες στις δύο Ηγεμονίες επινοούν το λεγόμενο «Κουτσοβλαχικό Ζήτημα», ένα δημιούργημα τεχνητό κατά τον Ιταλό εθνολόγο Giovanni Amadore Virgilij. Ομολογείται επίσης και από τον Ρουμάνο Μ. Kogalniceanu: «εφευρέθη προς αποτροπήν του ρουμανικού λαού από της περί των Τρανσυλβανία αδελφών αυτών μερίμνης […]. Δια τούτο είναι αναγκαίον επί του παρόντος να διευθύνουμε την προσοχή του ρουμανικού λαού προς την Μακεδονίαν», προς την επικράτεια του «Μεγάλου Ασθενούς» που ήταν τότε η Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Για την παραπλάνηση δε τόσο της κοινής γνώμης της Ρουμανίας όσο και της διεθνούς πλάθονται με επιστημονικοφανή μανδύα τα πλέον απίθανα επιχειρήματα και το ζήτημα έχει αναλυθεί σε βάθος από την καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ελευθερία Νικολαϊδου στο βιβλίο της «Η ρουμάνικη προπαγάνδα στο βιλαέτι των Ιωαννίνων και στα βλαχόφωνα χωριά της Πίνδου», Ιωάννινα 1995, βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί ώστε να γίνει κατανοητό το Ζήτημα.
Οι εξωφρενικές θεωρίες που αναπτύχθηκαν για πολιτικούς λόγους απορρίφθηκαν από τους σοβαρούς ειδικούς Ρουμάνους, και εκρουμανισμένους, όπως οι S. Puscarius, G. Murnu, ή και διακεκριμένους φιλορουμάνους, όπως ο Κροάτης ακαδημαϊκός P. Skok και για τον μύθο ότι τα βλάχικα και τα ρουμάνικα είναι ίδια, την διαφορά επισημαίνουν σημαίνοντες Ρουμάνοι επιστήμονες, όπως οι ακαδημαϊκοί A. Procopovici, N. Iorga, Al. Graur κ.α.. Ο τρίτος, ο πλέον αρμόδιος ως καθηγητής της γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Βουκουρεστίου διαχωρίζει τελείως τη ρουμανική από την αρμάνικη/βλάχικη.
Ασύλληπτες διαστάσεις είχε λάβει επίσης η παραγωγή δημοσιευμάτων, που αποσκοπούσαν στο να πεισθούν οι αναγνώστες ότι οι Βλάχοι Ελλάδος δεν είναι αυτόχθονες αλλά επήλυδες. Συνειδητά παρερμηνεύουν χωρία βυζαντινών χρονογράφων για την εδραίωση θεωρίας περί καθόδου από Δούναβη, Δακία, και αυτό για την επίτευξη σκοπού πολιτικού κατ’ αρχήν, αλλά κατόπιν και στρατηγικού, διπλωματικού, οικονομικού και δημογραφικού, όπως εκμυστηρεύεται ο Ρουμάνος ακαδημαϊκός G.I. Bratianu.
Ο Ευάγγελος Αβέρωφ- Τοσίτσας, στο βιβλίο του «Η πολιτική πλευρά του Κουτσοβλαχικού ζητήματος», έγραψε: «….Και η πιο τυχοδιωκτική πολιτική, όταν υποστηρίζεται από πλούσια οικονομικά μέσα, μπορεί να επιτύχει αποτελέσματα, εάν εκείνοι που την υφίστανται την παρακολουθούν παθητικά αντί να λαμβάνουν τα μέτρα τους..»
Και είναι γνωστό ότι καμμιά προπαγάνδα δεν μπορεί να πετύχει αν δεν βρει πρόσφορο έδαφος στο εσωτερικό μιας χώρας, αυτό είναι νόμος! Και στην περίπτωσή μας εμφανίστηκαν ελεεινές τυχοδιωκτικές μορφές χωρίς συνείδηση που έγιναν όργανά της για το χρήμα!
Πρώτος ο Απόστολος Μαργαρίτης από την Αβδέλλα της Μακεδονίας. Το 1862 γοητευμένος από τις προκηρύξεις των Ρουμάνων και παρακινημένος από έναν δαιμόνιο Καθολικό ιερέα τον πάτερ – Faveyrial (κι εδώ βρίσκουμε τον σύνδεσμο με την Καθολική Εκκλησία) έφυγε για το Βουκουρέστι. Με ποιο σκοπό; Μα για να μεταφέρει την απήχηση που είχαν στην ψυχή των Βλάχων τα πατριωτικά σαλπίσματα των Ρουμάνων!!!
Το Μακεδονο-ρουμανικό Κομιτάτο που είχε ήδη ιδρυθεί στο Βουκουρέστι για να κατευθύνει την προπαγάνδα τον καλύπτει με τιμές και ελλείψει…. άλλου τον παρουσιάζει σαν πρωτοπόρο εθναπόστολο. Και βέβαια τα κηρύγματα ενός ανθρώπου που είχε ελληνική παιδεία και καμμιά σχέση με την Ρουμανία βρήκαν μεγάλη απήχηση και ο προδότης Μαργαρίτης κατάλαβε ότι θα μπορούσε να πετύχει πολλά, για ίδιον όφελος φυσικά, και οι Ρουμάνοι από την πλευρά τους ήξεραν ότι για να πετύχει μια τέτοια προπαγάνδα έπρεπε να μεταχειρισθούν τρία μέσα:
- Τα εκπαιδευτικά μέσα χτυπώντας κατευθείαν στην καρδιά του λαού, τα παιδιά
- Τα εκκλησιαστικά δηλ. δημιουργία κουτσοβλάχικης Ρουμάνικης εκκλησίας για να τους αποσπάσει από την Ορθόδοξη Πατριαρχική Εκκλησία, και
- Τα πολιτικά και διπλωματικά μέσα τα οποία σχεδίασαν με μακρόπνοες προοπτικές.
Γύρισε λοιπόν ο Μαργαρίτης με άφθονα οικονομικά μέσα και άνοιξε το πρώτο σχολείο στο χωριό του στο οποίο διδάσκονταν υποτίθεται τα βλάχικα αλλά στην ουσία η ρουμάνικη γλώσσα.
Ξεκίνησαν κατόπιν και τα εκκλησιαστικά μέσα και κατόπιν πιέσεων το 1892 ο Σουλτάνος έδωσε άδεια για χειροτονία Βλαχορουμάνου μητροπολίτη. Αντέδρασαν το Πατριαρχείο, η Ρωσία και ο Έλληνας Πρέσβης και ο Μαργαρίτης κατάφερε να χειροτονήσει μόνο ένα φίλο του Επίσκοπο. Τότε ήταν που αναμίχθηκε και η Καθολική Εκκλησία η οποία βλέποντας να πετυχαίνει η ρουμάνικη προπαγάνδα αποφάσισε να επωφεληθεί.
Ο άπληστος προδότης Μαργαρίτης αποδείχτηκε «υπηρέτης δύο αφεντάδων» και έπεσε από τον φίλο του καθολικό ιερέα πάτερ-Faveyrial ο οποίος είχε καταφέρει να εμφανίσει «ουνίτες Βλάχους» στο Περιβόλι, Γρεβενά και Μοναστήρι. Μπήκε στο παιχνίδι και η Αυστροουγγαρία που ήθελε μερίδιο από την πίττα της διαλυόμενης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και όλα, ευτυχώς για εμάς, τινάχτηκαν στον αέρα και σωθήκαμε προς στιγμήν.
Αυτά είναι τα γεγονότα εκλαϊκευμένα πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους και ερχόμαστε στο μεγάλο ΓΙΑΤΙ;
Β. Γιατί η Ρουμανία επέμενε σ’ αυτό το θέμα και ποιοι την υποστήριζαν;
Εδώ θα δανειστώ φράσεις από το βιβλίο του Ευάγγελου Αβέρωφ «Η πολιτική πλευρά του Κουτσοβλαχικού ζητήματος» το οποίο επανέκδωσε ο Φ.Ι.Λ.Ο.Σ. Τρικάλων. Οι πραγματικές αιτίες ήταν οι εξής:
- Συναισθηματικοί λόγοι για έναν λαό που προσπαθούσε τότε να βρει την εθνική του ταυτότητα και είχε πράγματι σκλαβωμένους αδελφούς αλλά στην Τρανσυλβανία και Νότια Βεσσαραβία δηλ. ένας ρομαντικός εθνισμός.
- Έπρεπε να δημιουργήσει έναν αντιπερισπασμό σ’ αυτό το ζήτημα που δεν μπορούσε να λύσει οδηγώντας την κοινή γνώμη προς ένα άλλο θέμα (σ’ αυτό συμφωνεί και ο Στέφανος Δραγούμης) και έδωσε υπόσταση σ’ ένα ανύπαρκτο θέμα.
- Όταν αυτό το ζήτημα ανδρώθηκε αποτελούσε ένα διπλωματικό όπλο για την Ρουμανία, η οποία απέκτησε από το μηδέν, ένα σημαντικό διαπραγματευτικό μέσο προσβλέποντας και σε κέρδη από την διαλυόμενη Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Το κέρδος για την Ρουμανία που την υποστήριζε σθεναρά η τότε υπερδύναμη Αυστρο-Ουγγαρία για δικά της συμφέροντα, ήταν να καταφέρει ώστε το 1905 ο Σουλτάνος να εκδώσει Ιραδέ (Διάταγμα) με το οποίο αναγνώριζε ξεχωριστό έθνος, <μιλιέτ αχόργια> Βλάχων, γεγονός που ουσιαστικά δεν ήταν νόμιμο διότι σύμφωνα με τους οθωμανικούς νόμους που χώριζαν τα μιλιέτ με θρησκευτικά κριτήρια οι βλαχόφωνοι είχαν το ίδιο θρήσκευμα με τους υπόλοιπους Έλληνες. Όμως έτσι προβάλλεται μέχρι σήμερα από την Ρουμανία και τους υποστηρικτές της Προπαγάνδας που γιορτάζουν μάλιστα και επέτειο στις 23 Μαϊου!
Πριν τους Βαλκανικούς πολέμους, την περίοδο 1905-1910, είχαμε συνεχείς διαμαρτυρίες Προξενικών Αρχών στην Ήπειρο όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Η μειονοτική πολιτική του Βενιζέλου» (1898-1933, έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής) ο Βασίλης Ν. Κολλάρος για την ανεξέλεγκτη δράση των ρουμανιζόντων οι οποίοι ασκούσαν αφόρητες πιέσεις στους βλαχόφωνους πληθυσμούς για προσχώρηση στην ρουμάνικη Ιδέα! Και φυσικά το Νεοτουρκικό Κομιτάτο τους ενίσχυε εις βάρος των ελληνικών πληθυσμών. Οπότε οι σχέσεις των δύο χωρών διακόπηκαν, η Ρουμανία έκλεισε τα ελληνικά σχολεία στο έδαφός της αλλά προχώρησε στην ίδρυση σχολείων στην σκλαβωμένη ακόμα Ήπειρο, εφαρμόζοντας στην πράξη τον Ιραδέ, με το πρόσχημα της διδασκαλίας της «βλάχικης γλώσσας» ενώ είναι γνωστό ότι διδάσκονταν ρουμάνικη γλώσσα και έδιναν υποτροφίες για σπουδές στο Βουκουρέστι και διάφορα άλλα οικονομικής φύσεως επιδόματα!
Στην αρχή η Ρουμανία προσπάθησε να δημιουργήσει εκπαιδευτικό δίκτυο παράλληλο με το ελληνικό με ήπιες μεθόδους αλλά όταν είδε ότι απέτυχε να προσελκύσει μαζικά τους βλαχόφωνους στράφηκε σε πιο βίαιες μεθόδους με την βοήθεια των Οθωμανών για βίαιη μετατροπή των ελληνικών σχολείων και εκκλησιών σε εστίες της ρουμάνικης ιδέας. Και τότε ξοδεύτηκαν μεγάλα χρηματικά ποσά για υποτροφίες και δυστυχώς η ανάγκη για επιβίωση πολλών οικογενειών τις ανάγκασε να στέλνουν τα παιδιά τους στα ρουμάνικα σχολεία!
Γ. Το δίκτυο προπαγάνδας και οι υποστηρικτές του
Το δίκτυο προπαγάνδας που είχε στηθεί στα Βαλκάνια από την Ρουμανία με την βοήθεια βέβαια τότε της μεγάλης δύναμης που ήταν η Αυστροουγγαρία και τις διευκολύνσεις της υπό κατάρρευση Οθωμανικής ήταν μακρόπνοο και αποτελούνταν από 1) τα ρουμανικά Προξενεία που είχαν τον σχεδιασμό και την επίβλεψη, 2) τις κατά τόπους Επιτροπές, 3) τους Επιθεωρητές των Σχολείων, 4) τους μεμονωμένους περιηγητές-κήρυκες της ρουμάνικης Ιδέας, 5) τους ρουμανίζοντες ιερείς, 6) τους δασκάλους και 7) τους ρουμανικούς Συλλόγους.
Όπως αναφέρει στο προαναφερθέν βιβλίο του ο Βασίλης Ν. Κολλάρος, οι τοπικές επιτροπές των ρουμανιζόντων λειτουργούσαν ως σύνδεσμοι μεταξύ του δικτύου των τοπικών σχολείων-εκκλησιών και των ρουμανικών Προξενείων που σχεδίαζαν τις κατευθυντήριες γραμμές!
Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων οι ρουμανίζοντες προδότες συνεργάστηκαν με τους Βούλγαρους κομιτατζήδες και ευτυχώς την τιμή μας την έσωσαν οι Βλάχοι πατριώτες οι οποίοι βοήθησαν τους Μακεδονομάχους και για τους οποίους ο Κορομηλάς είπε: «αν δεν είχα τους Κουτσόβλαχους δεν μπορούσα να τα βγάλω πέρα στον Μακεδονικό Αγώνα»
Σημαντική βοήθεια βέβαια στην στερέωση της προπαγάνδας έδωσε και η άμεση ή έμμεση υποστήριξή της εκ μέρους των Μεγάλων Δυνάμεων. Την ενεργότερη ανάμιξη στο θέμα είχε η Αυστροουγγαρία, η οποία είχε συμφέρον από την ανάπτυξη της προπαγάνδας, γιατί αγωνιζόταν να στρέψει προς άλλες κατευθύνσεις τους αλυτρωτικούς αγώνες των υπόδουλων σ’ αυτήν Ρουμάνων.
Ενεργό ανάμιξη είχαν και οι Αλβανοί, με τους οποίους συνεργαζόταν συχνά η καθοδηγούμενη από τη Ρουμανία πλευρά των ρουμανιζόντων Κουτσόβλαχων. Οι Αλβανοί συνεργάζονταν στενά και με τη Αυστροουγγαρία, της οποίας ευνοούσαν τις προς το νότο κατακτητικές βλέψεις και την έξοδό της στο Αιγαίο και η οποία επιθυμούσε ν’ αποσπάσει ελληνικούς πληθυσμούς του σημερινού αλβανικού χώρου για ν’ αυξήσει την επιρροή της.
H Αυστροουγγαρία δεν πρόβαλλε συνήθως με κραυγαλέο τρόπο τις βαθύτερες προθέσεις της που κρύβονταν κάτω από τη συνεργασία της με την προπαγάνδα. H μελέτη μάλιστα του αρχειακού υλικού του υπουργείου Εξωτερικών της Βιέννης δίνει, σε πρόχειρη εκτίμηση, την εντύπωσή ότι η συμπεριφορά στο θέμα αυτό ήταν φαινομενικά άψογη αλλά η εντύπωση είναι απατηλή. Τα γεγονότα έδιναν διαφορετική εικόνα από εκείνη που προσπαθούσαν να δημιουργήσουν τα κείμενα γιατί στην επαρχία της Τουρκίας η ρουμανική προπαγάνδα στήριζε μεγάλο μέρος της επιτυχίας της στη δεδομένη υποστήριξη του εκεί Αυστριακού προξένου, ο οποίος άλλοτε αγωνιζόταν να διαβρώσει την ελληνικότητα του κουτσοβλαχικού στοιχείου, κι άλλες φορές βοηθούσε τους καταδιωκόμενους από τις Αρχές πράκτορες της προπαγάνδας. Το κοινό αίσθημα, όπως αυτό εκφραζόταν με τα δημοσιεύματα του ελληνικού τύπου, μπορεί κάποτε να ήταν υπερβολικό αλλά σε κάθε επιτυχία της προπαγάνδας διέβλεπε συμπαράσταση της Αυστρίας και πάντα η Ελλάδα, στη διαμόρφωση της εξωτερικής της πολιτικής στον τομέα αυτό, υπολόγιζε σοβαρά τις διαπιστώσεις στις οποίες κατέληγαν οι Έλληνες πρόξενοι στα υπόδουλα εδάφη!
Άλλος παράγοντας στήριξης της προπαγάνδας ήταν και η Καθολική Εκκλησία. Πέρα από τις διασυνδέσεις της με τον Απόστολο Μαργαρίτη, οι οποίες άσκησαν σημαντική επιρροή στην εξέλιξη των γεγονότων σ’ όλη τη διάρκεια του τέλους του 19ου αιώνα, η σύμπραξη προπαγάνδας και Καθολικής Εκκλησίας πήρε μεγαλύτερη έκταση στις μητροπολιτικές επαρχίες Πελαγονίας, Δυρραχίου και Βελεγράδων.
Η Ιταλία επίσης ενίσχυε την προπαγάνδα κυρίως στην Αλβανία και στην Ήπειρο. Έχοντας, όπως και η Αυστροουγγαρία, επεκτατικές βλέψεις στους ίδιους χώρους, αγωνιζόταν να προσεταιριστεί το μουσουλμανικό και το ελληνορθόδοξο στοιχείο, παρέχοντας άφθονες υποσχέσεις πράγμα που έγινε αντιληπτό από την ελληνική πλευρά κι αντιδρούσε σθεναρά για τη ματαίωσή τους, έτσι η Ιταλία επιδίωξε τον προσεταιρισμό των ρουμανιζόντων Κουτσόβλαχων, με την ελπίδα να εξουδετερώσει την ελληνική αντίδραση και να προωθήσει τα σχέδιά της. Τόσο φανερή και προκλητική γινόταν πολλές φορές η συνεργασία των Ιταλών με τους αλβανιστές και τους ρουμανίζοντες, ώστε η προπαγάνδα τους χαρακτηριζόταν από τους Έλληνες πρόξενους ως περισσότερο επικίνδυνη για την Ελλάδα από εκείνη της Αυστρίας και ήταν εκείνη που στήριξε τον Αλκιβιάδη Διαμάντη όπως θα δούμε πιο κάτω.
Δ. Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913
Έγιναν πολλά γεγονότα στην αρχή του 20ου αιώνα τα οποία αντιμετωπίστηκαν υποτονικά από το ελληνικό κράτος και είχαν άσχημη κατάληξη για τους βλαχόφωνους Έλληνες. Το 1911 ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποφάσισε να υποχωρήσει στις αξιώσεις της Ρουμανίας στο «Κουτσοβλάχικο Ζήτημα» αναγκαζόμενος να λάβει υπόψη τις κατηγορίες για βιαιοπραγίες κατά των ρουμανιζόντων που προφασιζόταν η Ρουμανία γιατί δεν επιθυμούσε «δυσκολίες-προσκόμματα» στην διαπραγματευτική ικανότητα της Ελλάδας.
Για την στάση του αυτή επικρίθηκε βίαια από την τότε αντιπολίτευση που τον κατηγόρησε για έλλειψη γνώσης του Βλάχικου Ζητήματος και από τους ίδιους τους Βλάχους πατριώτες που μάχονταν στο πλευρό των Μακεδονομάχων και ένοιωσαν ότι προδόθηκαν και ξεπουλήθηκαν στην κυριολεξία στην Ρουμανία παρά τους αγώνες τους για την απελευθέρωση των εδαφών τους! (Εφημ. Των Συζητήσεων της Βουλής, συνεδρ. 4η, 11/11/1913)
Στην συνείδηση των Βλάχων πατριωτών αυτή η «προδοσία» κατά την γνώμη μου δεν δικαιολογήθηκε ποτέ γιατί έδωσε αφορμή για δύο σημαντικά γεγονότα: το πρώτο ήταν η εκούσια φυγή χιλιάδων οικογενειών ρουμανιζόντων στην Ρουμανία κατά τον Μεσοπόλεμο και δεύτερον οι επιστολές Βενιζέλου – Μαγιορέσκο καθιέρωσαν το 1913 από απόψεως Διεθνούς Δικαίου το Κουτσοβλάχικο ζήτημα, το οποίο είναι αλήθεια ότι προϋπήρχε, σαν ένα ζήτημα ιδιαίτερης εθνότητας δηλ. μειονότητας, γεγονός που μας ταλανίζει μέχρι σήμερα δημιουργώντας εκ του μηδενός το λεγόμενο «αυτονομιστικό κίνημα» μετά τον Δεύτερο πόλεμο.
Η Ιστορία μας λέει ότι το 1913 στη Διάσκεψη του Βουκουρεστίου η Ελλάδα και η Βουλγαρία επεδίωκαν την συμμαχία της Ρουμανίας που κρατούσε «δεσποτική στάση» για να κατοχυρώσουν τις εδαφικές τους αξιώσεις και όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο Βασίλης Ν. Κολλάρος η Ρουμανία πρόβαλλε την αξίωση κατά την διάρκεια των προκαταρκτικών συζητήσεων τον Μάρτιο του 1913 όλες οι βλαχόφωνες περιοχές μεταξύ Ιωαννίνων-Μετσόβου-Γρεβενών-Γράμμου και Κορυτσάς, 36 χωριά συνολικά, να προσαρτηθούν στην νεοσύστατη Αλβανία με εξασφαλισμένη πολιτική, κοινοτική και διοικητική αυτονομία! Και αυτό με την υποστήριξη της Αυστρίας και εν μέρει εξηγεί την σημερινή ανάμιξη της Ρουμανίας στην Βόρειο Ήπειρο με την ανοχή της Αλβανίας όπως θα δούμε σε επόμενο κεφάλαιο..
Οπότε κατά τα φαινόμενα, χωρίς καμμιά πρόθεση να δικαιολογήσω την απόφασή του αυτή, ο Ελευθ. Βενιζέλος αναγκάστηκε μάλλον απέναντι σε σοβαρότερα θέματα να υποχωρήσει, να δεχθεί ν’ αναγνωρίσει βλαχορουμάνικη εθνότητα, την αυτονομία των ρουμανο-βλάχικων σχολείων και εκκλησιών και την επιχορήγηση της Ρουμανίας στα σχολεία με επίβλεψη της Ελλάδας. Και όπως ειπώθηκε τότε «ο Βενιζέλος ελευθέρωσε τα εδάφη των Βλάχων αλλά παρέδωσε τους ίδιους στην Ρουμανία»!
Προσωπικά πιστεύω ότι αυτή η ρήση έχει μεγάλη δόση αλήθειας, ωστόσο η κύρια αντίδραση προήλθε από το ίδιο το βλάχικο στοιχείο που η ηγεσία του (πρόκριτοι, δάσκαλοι, ιερείς) επωμίστηκε το μεγαλύτερο βάρος των αγώνων και πέτυχε ν’ αναστείλει στην αρχή την πρόοδο της προπαγάνδας και με την πάροδο του χρόνου να την οδηγήσει σε συρρίκνωση. Η πλειοψηφία των Βλάχων αντλούσε δύναμη αντίστασης από τη σταθερή προσήλωσή της στην Ελλάδα και το Πατριαρχείο. Απόδειξη της στενής αυτής σύνδεσης ήταν ο μεγάλος αριθμός των εθνικών αγωνιστών και κυρίως των εθνικών ευεργετών.
Όλη αυτή η κατάσταση είχε σαν κατάληξη μετά το 1925 κυρίως χιλιάδες οικογένειες Βλάχων της Μακεδονίας και Ηπείρου να μετακινηθούν στην Ρουμανία παρασυρμένες από τις υποσχέσεις της για ένα καλύτερο μέλλον στην «Γη της Επαγγελίας» δηλώνοντας οικειοθελώς και εγγράφως ότι είναι ρουμανικής καταγωγής αρνούμενες την ελληνική τους ιθαγένεια: και το δικαίωμα της επιστροφής, μια σοφή πράξη του Ελευθ.. Βενιζέλου για να μειώσει αισθητά τον αριθμό των ρουμανιζόντων στην Ελλάδα και να δώσει ένα καίριο χτύπημα στην ρουμάνικη προπαγάνδα που γινόταν στα ρουμανικά σχολεία διότι μειώθηκε αισθητά ο αριθμός των μαθητών.
Ε. Αυτονομιστικά κινήματα-Το λεγόμενο Πριγκιπάτο της Πίνδου το 1917 και το 1941
Η δεύτερη ελεεινή μορφή που εμφανίστηκε προδοτικά ήταν ο Αλκιβιάδης Διαμάντης. Ο συγγραφέας Δημοσθένης Κούκουνας στο άρθρο του Το νεφελώδες πριγκιπάτο της Πίνδου και η ρωμαϊκή Λεγεώνα» γράφει: «….Μερικά μόλις χρόνια πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους είχε εκφρασθεί από ρουμανικής πλευράς η προβολή ύπαρξης ιδιαίτερης εθνικής μειονότητας στην Ελλάδα, που εμφανιζόταν ότι πήγαζε από τη Ρουμανία. Υπεύθυνος για την παθητική αποδοχή παρομοίων αξιώσεων ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος επέτρεψε τη λειτουργία ρουμανικών σχολείων σε ορισμένες περιοχές όπου υπήρχε το βλάχικο στοιχείο. Ελάχιστα χρόνια αργότερα, το 1916, η Ρουμανία σε συνεργασία με την Ιταλία επωφελήθηκαν από την ύπαρξη «γκρίζων ζωνών» στη Μακεδονία και την Ήπειρο, που είχαν επιβάλει οι Αγγλογάλλοι, αλλά και από την ύπαρξη των δύο παραλλήλων κρατικών οντοτήτων στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του Εθνικού Διχασμού. Η Κοζάνη και τα Γρεβενά, όπου ζούσαν οι περισσότεροι από τους Κουτσόβλαχους, περιλαμβάνονταν στη λεγόμενη «ουδέτερη ζώνη» της Μακεδονίας, που την είχε ορίσει ο γαλλικός στρατός και στην οποία δεν αποδεχόταν την εξουσία ούτε του κράτους των Αθηνών ούτε του κράτους της Θεσσαλονίκης. Το γεγονός αναζωπύρωσε τις κακόβουλες διαθέσεις των ρουμανιζόντων, οι οποίοι με την ανοχή των Γάλλων και ορισμένων από τους εκπροσώπους της κυβερνήσεως Βενιζέλου (όπως ο γραφικός διοικητής Ιωάννης Ηλιάκης της Κοζάνης) ή άλλων βενιζελικών «ανταρτών» επιχείρησαν να δημιουργήσουν μια εθνικά επικίνδυνη κατάσταση. Απέλασαν ή φυλάκισαν τη φυσική τοπική ηγεσία (μητροπολίτες, δημάρχους, προκρίτους κλπ.). Σε μια επόμενη φάση, οι ρουμανίζοντες Κουτσόβλαχοι, εμφανιζόμενοι ως βενιζελικοί αμυνίτες (ανάμεσά τους και ο Αλκιβιάδης Διαμάντης) θ’ αποπειραθούν να δημιουργήσουν εντονότερες καταστάσεις, φθάνοντας στο ακραίο σημείο να στηρίξουν προς στιγμήν τη δημιουργία του περίφημου «πριγκιπάτου» της Πίνδου Στην υπόθεση αυτή είχε πρωταγωνιστήσει ο υποκινούμενος από τους Ρουμάνους ιταλόφιλος Αλκιβιάδης Διαμάντης, ένας απίθανος τυχοδιώκτης που ήθελε να αυτοχρισθεί σε …πρίγκιπα και ηγεμόνα του φανταστικού κρατιδίου, του οποίου τα ακριβή σύνορα ήταν νεφελώδη, όπως νεφελώδης ήταν και η όλη έμπνευση».
Το 1917 Ο Αλκιβιάδης Διαμάντης, επικεφαλής μιας ομάδας ενόπλων βλαχόφωνων και υπό την προστασία Ιταλών στρατιωτών, διακηρύσσει, στη Σαμαρίνα, την ίδρυση του «Πριγκιπάτου της Πίνδου», με πρωτεύουσα τη Σαμαρίνα.
Είναι γεγονός ότι η ύπαρξη ενός τέτοιου κρατιδίου-πριγκιπάτου θα ικανοποιούσε τους βόρειους γείτονες, και όχι μόνο, που θα έβλεπαν με καλό μάτι την συρρίκνωση της Ελλάδας στα όρια του 1880 και είναι επίσης γεγονός ότι ως ιδέα ήταν συνυφασμένο με την δραστηριότητα του Αλκιβιάδη Διαμάντη κατά την διάρκεια και των δύο Παγκοσμίων πολέμων.
Το εφιαλτικό αυτό σενάριο ευτυχώς δεν πέτυχε ύστερα από διαμαρτυρία της ελληνικής κυβέρνησης και επέμβαση των Συμμάχων, οι ιταλικές δυνάμεις αποχωρούν, μαζί με τους αυτονομιστές – αποσχιστές, οι οποίοι καταδικάζονται από την ελληνική δικαιοσύνη και η Συνθήκη της Λωζάννης προσδιόρισε επακριβώς τα ελληνικά σύνορα όμως στο μυαλό του Διαμάντη και κάποιων ομοϊδεατών του το δηλητήριο δεν σταμάτησε να κυκλοφορεί και επί πλέον η Ρουμανία δεν είχε εγκαταλείψει την ιδέα της ίδρυσης ενός προτεκτοράτου ελεγχόμενου από την ίδια στην καρδιά της Βαλκανικής, στην Πίνδο! Οπότε στο διάστημα του Μεσοπολέμου συνέχισε να καλλιεργεί αυτό το σχέδιο με δύο τρόπους, πρώτον προωθώντας πολιτιστική επιρροή μεταξύ των Βλάχων στην Ελλάδα μέσω των σχολείων που της είχε παραχωρήσει ο Ελευθ. Βενιζέλος το 1913 με άφθονα οικονομικά μέσα, υποτροφίες στην Ρουμανία κλπ. και δεύτερον χρησιμοποιώντας τον Αλκιβιάδη Διαμάντη και την ιδέα του πριγκιπάτου!
Έτσι μετά την πτώση της δικτατορίας του Πάγκαλου και την αμνήστευση που πέτυχαν οι αυτονομιστές το 1926, ο Αλκιβιάδης Διαμάντης επανεμφανίζεται ως ευυπόληπτος μεγαλοεπιχειρηματίας με το χρίσμα του αποκλειστικού αντιπροσώπου των ρουμανικών πετρελαίων και της ρουμανικής ξυλείας, το προνόμιο των οποίων του είχε εκχωρηθεί για να χρηματοδοτείται νομότυπα! Και όπως αναφέρει και ο Δημοσθένης Κούκουνας «οι Έλληνες καταναλωτές ρουμανικών πετρελαίων και ρουμανικής ξυλείας προσέφεραν τον οβολό τους στην καλλιέργεια της ανθελληνικής προπαγάνδας που στόχευε στους Κουτσόβλαχους» Και δεν έφτανε μόνο αυτό! Ο εκλεκτός των Ρουμάνων Διαμάντης συγκέντρωνε στο πρόσωπό του και την ιταλική στήριξη, που του παρείχε η φασιστική Ιταλία, είχε την έδρα της επιχείρησής του στο Κολωνάκι και φυσικά την χρησιμοποιούσε και για κατασκοπευτική δράση υπέρ των Ιταλών. Η δικτατορία του Μεταξά και οι μηχανισμοί του ελληνικού κράτους που ήταν υποψιασμένοι περιόρισαν την δράση αλλά δεν μπόρεσαν να την εξαλείψουν! Είναι γνωστό πλέον ότι από τον Απρίλιο του 1938 που άρχισε ο επιτελικός σχεδιασμός της φασιστικής Ιταλίας για εισβολή στην Ελλάδα ο Διαμάντης και κάποιοι άνθρωποί του χρησιμοποιήθηκαν από τους Ιταλούς όπως συνέβη και με τους Τσάμηδες της Θεσπρωτίας. Μετά την έκρηξη της ιταλικής επίθεσης αποδείχτηκε ότι οι άνθρωποι του Διαμάντη από τα χωριά των Γρεβενών ήταν οι οδηγοί των Ιταλών στρατιωτών κατά την αρχική τους προέλαση μέχρι που άρχισε να αναπτύσσεται η ελληνική άμυνα!
Η ηρωϊκή και επική αντίσταση της Ελλάδας κατά των Ιταλών το 1940 δεν αμφισβητήθηκε ποτέ από κανέναν. Ωστόσο, αυτό σε τίποτε δεν μας εμποδίζει να σημειώσουμε την ύπαρξη στρατιωτών, ακόμη και εφέδρων αξιωματικών, που αυτομόλησαν από τις τάξεις του Ελληνικού Στρατού στον εχθρό κατά τα πρώτα εκείνα 24ωρα. Επρόκειτο κυρίως για Έλληνες ρουμανίζοντες Βλάχους, που είχαν αποποιηθεί την ελληνική τους συνείδηση, είχαν εξωτερικεύσει δειλία στο πεδίο της μάχης και ταυτόχρονα είχαν πρόσκαιρα πιστέψει ότι η ιταλική νίκη ήταν ζήτημα ημερών. Η επιστροφή αυτών των προσώπων, όπως και η απελευθέρωση εκείνων που είχαν συλληφθεί και περιορισθεί στην Κόρινθο, θα συντελεστεί στις πρώτες κατοχικές μέρες. Τα πρόσωπα αυτά θα αναζητήσει αμέσως ο Διαμάντης για να αποτελέσουν τον πυρήνα των ανεδαφικών σχεδίων του.
Θα πρέπει να αναφέρω εδώ ότι μετά την ολοκληρωτική κατάληψη της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα χωρίστηκε σε «ζώνες επιρροής» (όπως ήδη είχε γίνει για την Γαλλία και την Πολωνία), τα Επτάνησα και η Ήπειρος παραχωρήθηκαν στην επιρροή της Ιταλίας, μέρος της Μακεδονίας και Θράκης στην Βουλγαρία και λοιπά γνωστά και άλλα λιγότερο γνωστά όπως η προσπάθεια της Ρουμανίας να καθιερωθεί ως η τέταρτη αξονική χώρα μόνο σε ότι αφορά την «διανομή» της Ελλάδας. Έτσι αρχίζει να προωθείται το νεφελώδες εφεύρημα του Αλκιβιάδη Διαμάντη, το οποίο στηριζόταν πάντα νοερά από την σχετικά μακρινή Ρουμανία, αλλά πρακτικά από τις ιταλικές κατοχικές αρχές, χωρίς τη συναίνεση των οποίων θα ήταν ανέφικτο και ως σκέψη ακόμη.
Έχουν περάσει 25 χρόνια σχεδόν από την πρώτη απόπειρα, ο Αλκιβιάδης Διαμάντης με την εμπειρία αυτών των χρόνων έχει βελτιώσει το σχέδιό του και πριν παρουσιάσει στους Ιταλούς την πρότασή του την έχει επεξεργαστεί από όλες τις πλευρές εκτός από μία!
Για να αποκτήσει έρεισμα την στηρίζει καταρχήν στο στοιχείο της διαφορετικότητας των Βλάχων ως προς την καταγωγή και την γλώσσα προβάλλοντας την λατινογένειά τους μιλώντας για την «Μητέρα Ρώμη και την ρωμαϊκή συνείδηση» για να εξασφαλίσει πέρα από το δεδομένο ενδιαφέρον των Ρουμάνων και το ενδιαφέρον των Ιταλών αποκλείοντας το γερμανικό! Εξαγγέλλει την ίδρυση της Ρωμαϊκής Λεγεώνας Βλάχων, δημιουργεί οικονομικό πρόγραμμα με παροχές ώστε να αλιεύσει οπαδούς, η ρουμανική κυβέρνηση μέσω της πρεσβείας της στην Αθήνα έστειλε μερικές ποσότητες τροφίμων να μοιραστούν στις περιοχές που ζούσαν Βλάχοι με ονομαστικούς όμως καταλόγους ληπτών αποκλείοντας όσους δεν δήλωναν πίστη στην Λεγεώνα υποσχόμενος στους Ιταλούς ότι όλοι οι Βλάχοι της Ελλάδας θα γίνουν ιταλόφιλοι και τέλος έφτιαξε και τον Ηγετικό πυρήνα του κρατιδίου του: ανώτατος άρχων της όλης κίνησης, πρίγκηψ ήταν βέβαια ο Αλκιβιάδης Διαμάντης. Πρόεδρος της οργάνωσης ήταν ο δικηγόρος Νικόλαος Ματούσης, αντιπρόεδρος ο συνάδελφός του Δημοσθένης Τσούτρας και ταμίας ο γιατρός Κων/νος Τάχας. Όλοι κατάγονταν από τη Σαμαρίνα και ειδικά οι τρεις τελευταίοι, όπως και πολλά άλλα δευτερότερα στελέχη, ήταν πρώην κομμουνιστές, οι οποίοι τώρα είχαν προσκολληθεί στην αξονική γραμμή, χωρίς – για κάθε ενδεχόμενο – να πάψουν να διατηρούν επαφή με ορισμένους κομμουνιστές και στελέχη του ΕΑΜ, άλλωστε στην πορεία ορισμένοι ρουμανίζοντες Βλάχοι θα περάσουν εύκολα στην υπηρεσία του ΕΑΜ, και το κρατίδιο αυτό που εκ των υστέρων ονομάστηκε «Πριγκιπάτο της Πίνδου» θα απλωνόταν σε μεγάλη έκταση από τα Γιάννενα μέχρι την Λαμία! Και σχεδίαζε το πριγκιπάτο και οι τίτλοι ευγενείας να τεθούν είτε υπό την προστασία του Στέμματος της Ρουμανίας είτε του ιταλικού Οίκου της Σαβοΐας. Κατά τα φαινόμενα επικράτησε το δεύτερο.
Όλα τα είχε σχεδιάσει, όλα, εκτός από ένα: πού θα έβρισκε υπηκόους γιατί οι Βλάχοι δεν τον ακολούθησαν και στην Λεγεώνα του είχαν στρατολογηθεί ανυπόληπτα πρόσωπα, που το μόνο επίτευγμά τους ήταν οι λεηλασίες και η τρομοκρατία στην ύπαιθρο, ιδίως αν οι κάτοικοι ήταν Κουτσόβλαχοι και δεν εκδηλώνονταν ως ρουμανίζοντες.
Για κάθε συνειδητό βλαχόφωνο Έλληνα της εποχής το εγχείρημα ήταν παράλογο, η συντριπτική πλειοψηφία τους διαφωνούσε με τα σχέδια της ομάδας Διαμάντη και όχι μόνο δεν κατάφερε να παρασύρει γνωστές προσωπικότητες Βλάχων της εποχής αλλά αντίθετα αυτοί αντέδρασαν ανοιχτά και πολέμησαν το εγχείρημά του.
Ο Διαμάντης είχε γίνει ιδιαίτερα προκλητικός και θρασύς και ήταν τότε που δημιουργήθηκαν δύο πόλοι, ανεξάρτητοι στην ουσία, οι οποίοι τον εξουδετέρωσαν: από την μία πλευρά ο κατοχικός πρωθυπουργός στρατηγός Τσολάκογλου που αντέδρασε δυναμικά μη δεχόμενος καμμιά ξενική καταγωγή των Βλάχων πλην της ελληνικής, και, αφού δεν είχε άλλο όπλο να τον πολεμήσει, με πονηριά, γνωρίζοντας ότι χωρίς τις μεραρχίες των Ιταλών στην Θεσσαλία ο Διαμάντης δεν στέκεται, κατάφερε να τον συκοφαντήσει στους Ιταλούς με αποτέλεσμα αυτός να χάσει την εμπιστοσύνη τους και επί πλέον έστειλε και εγκυκλίους προς τους Νομάρχες για την καταπολέμηση της βίας που ασκούσε η Λεγεώνα. Ο μόνος που δεν υπάκουε ήταν ο Νομάρχης Λάρισας Πιπιλιάγκας συνεργάτης του Διαμάντη.
Ο δεύτερος πόλος ήταν η ομάδα αντιδρώντων που είχε δημιουργηθεί στην Λάρισα από τον γιατρό Νικόλαο Ράπτη και τον πολιτικό Ευάγγελο Αβέρωφ οι οποίοι μορφοποίησαν την αντίδραση-αντίσταση στα σχέδια του Διαμάντη ο οποίος φρόντιζε να διορίζει δικούς του στα κοινοτικά συμβούλια. Στην κλινική Ράπτη της Λάρισας συγκεντρώθηκαν όσοι δεν συμμερίζονταν τα χιμαιρικά και ανθελληνικά σχέδια των ρουμανιζόντων και άρχισαν ν’ αντιδρούν με διαμαρτυρίες στον στρατηγό Ρουτζέρο.
Παράλληλα ο δημοσιογράφος Τάκης Οικονομάκης διευθυντής της εφημερίδας «Θεσσαλία» του Βόλου δημοσίευε τον Φεβρουάριο 1942 μια σειρά άρθρων με εθνικό περιεχόμενο, χρησιμοποιώντας τίτλους όπως «Η Ελλάδα μας» ή «Τι είναι οι Κουτσόβλαχοι – Μία καθαρά ελληνική φυλή» και διάφορα άρθρα για τον κλονισμό της δημόσιας ασφάλειας. Και όλες αυτές οι κινήσεις, Τσολάκογλου, Ομάδας Ράπτη-Αβέρωφ και εφημερίδας, βοήθησαν στην αναπτέρωση του ηθικού των Βλάχων της Θεσσαλίας.
Ο Διαμάντης αντέδρασε με την δημοσίευση του Μανιφέστου του το οποίο υπέγραφε ως Αρχηγός των Βλάχων της Κάτω Βαλκανικής αλλά το μόνο τελικά που κατάφερε ήταν να δώσει μία φαιδρή προέκταση στο ζήτημα κάνοντας μία δήλωση αυθαίρετου αυτοπροσδιορισμού υποταγής προς τη «Μητέρα Ρώμη», διευκρινίζοντας δηλαδή ότι θεωρούν εαυτούς ότι αποτελούν ιταλική μειονότητα στην Ελλάδα, με το σκεπτικό ότι είχαν ξεμείνει επί δύο χιλιάδες χρόνια στην Ελλάδα ως απομεινάρια μιας ρωμαϊκής λεγεώνας!
Η Ρουμανία με τους πιστούς σ’ εκείνη Βεροιώτες διαπιστώνοντας την ιταλόφιλη στροφή του Διαμάντη αντέδρασε την στιγμή που και η ίδια διεκδικούσε τους Βλάχους σαν δική της μειονότητα, ο Διαμάντης ανακλήθηκε το 1942 στο Βουκουρέστι όπου φυλακίστηκε, ο τίτλος του πρίγκηπα ….. πουλήθηκε σ’ έναν Κροάτη φιλοϊταλό, το σχέδιο ναυάγησε και το μόνο που έμεινε στην μνήμη των Βλάχων ήταν η βία των Λεγεωνάριων το μεγαλύτερο μέρος των οποίων εξόντωσε ο Άρης Βελουχιώτης κόβοντας κεφάλια στην κυριολεξία!
ΣΤ. Η «Ρωμαϊκή Λεγεώνα» στα Γρεβενά και στην Βέροια
Αξίζει ν’ αναφέρω μερικά στοιχεία για την περιβόητη για την χρήση βίας κατά των Βλάχων «Λεγεώνα». Η υπόθεση της Λεγεώνας ήταν αποτέλεσμα μακράς προπαρασκευής και μακροχρόνιας προπαγάνδας. Κέντρο της ήταν το Ρουμάνικο Γυμνάσιο Γρεβενών και το Ρουμάνικο Γυμνάσιο Βέροιας. Όσοι αποφοιτούσαν, προσκαλούνταν από το Ρουμανο-μακεδονικό κομιτάτο στο Βουκουρέστι για να εκπαιδευτούν και επέστρεφαν στην Ελλάδα σωστοί γενίτσαροι όπου με τη βοήθεια της κραταιάς τότε Ιταλίας, εμφάνιζαν «εξεγέρσεις των ρουμανιζόντων Κουτσόβλαχων».
Η Ρωμαϊκή Λεγεώνα συστάθηκε από τον Αλκ. Διαμάντη για τρεις κύριους λόγους: 1) την ανάγκη της Ιταλίας να εδραιώσει τον έλεγχο στους χώρους δικαιοδοσίας της, Ήπειρο και Θεσσαλία, χωρίς αντιστασιακές πράξεις και η εγγραφή υποθήκης για κατοχύρωση ελληνικών εδαφών μεταπολεμικά 2) τον στόχο της Ρουμανίας να διευρύνει την επιρροή της στους βλαχόφωνους της Ελλάδας ώστε να ιδρυθούν νέες κοινότητες και σχολεία με απώτερο στόχο την ίδρυση προτεκτοράτου δικού της και 3) οι προσωπικές φιλοδοξίες του Διαμάντη για εξουσία.
Περιοχή δράσης του και αλίευσης οπαδών ήταν η Θεσσαλία, τα χωριά της περιοχής της Πίνδου (διότι σαν «επιχειρηματίας» είχε αποσπάσει την αποκλειστική άδεια ξυλείας στα έως τότε παρθένα δάση της Πίνδου) και δύο περιοχές με συμπαγή πυρήνα ρουμανιζόντων. Πρώτη ήταν η Βέροια όπου ο πρόεδρος της ρουμανικής κοινότητας Βεροίας Τάκης Αδάμου Καπρίνης μαζί με άλλους ρουμανίζοντες υποδέχτηκαν τους Γερμανούς κατά την είσοδό τους στην πόλη με σημαίες γερμανικές και ρουμανικές τραγουδώντας τους εθνικούς ύμνους των κατακτητών ευχόμενοι τη νίκη τους! Ο συγκεκριμένος ήταν από τους ηγέτες της αυτονομιστικής κίνησης στην Βέροια και εργάστηκε με συνέπεια δίπλα στον Διαμάντη για την ένταξη βλαχόφωνων της Βέροιας στην Λεγεώνα. Είναι ο ίδιος που ως πρόεδρος της ρουμανικής Κοινότητας Βεροίας έστειλε στις 9 Μαρτίου 1943 αναφορά στην Γερμανική υπηρεσία της Κράις Κομαντατούρ Θεσσαλονίκης για την δράση των ανταρτών, μία επαίσχυντη επιστολή η οποία βρέθηκε αυτούσια στα Αρχεία και καταχωρήθηκε στα πρακτικά του Δικαστηρίων Δωσίλογων, σας την παραθέτω σε φωτογραφία από το βιβλίο του Σταύρου Παπαγιάννη, «Τα παιδιά της λύκαινας», στα γαλλικά και στην επίσημη μετάφρασή της! Και στο ίδιο βιβλίο δημοσιεύονται και φωτογραφίες, αδιάσειστοι μάρτυρες της δράσης του συλλόγου «Τραϊάν» και των σπουδαστών του ρουμάνικου Γυμνασίου Βέροιας.
Δεύτερη ήταν η περιοχή Γρεβενών όπου βρήκε έτοιμο «ανθρώπινο υλικό» στο Ρουμάνικο Γυμνάσιο πρόθυμο να συνεργαστεί από τα γύρω χωριά, Σαμαρίνα, Αβδέλλα, Δίστρατο, Κλεισούρα, κ.α.
Ζ. Η κατάληξη του Αλκιβιάδη Διαμάντη
Ο Διαμάντης κατέφυγε στην Ρουμανία μέσω Αλβανίας το 1943 όπου σύμφωνα με τις φήμες φυλακίστηκε από τους κομμουνιστές που πήραν μετά την εξουσία και πέθανε ή εκτελέστηκε το 1948 ή μπορεί και να έμεινε στην Ρουμανία με άλλο όνομα ή διέφυγε στο εξωτερικό με άλλο όνομα, σε τέτοιες περιπτώσεις όλα τα σενάρια είναι πιθανά!
Και αυτό διότι ενώ υπάρχουν φωτογραφίες των υπολοίπων «αξιωματούχων» του Πριγκιπάτου περιέργως δεν βρέθηκαν φωτογραφίες του ίδιου του Πρίγκηπα! Κάποιοι εμφάνισαν φωτογραφία αργότερα αλλά μάλλον δεν είναι αυθεντική διότι σύμφωνα με δημοσιευμένες μαρτυρίες ο Διαμάντης είχε σημάδι από μαχαιριά στο μάγουλο από έναν καυγά σε καταγώγιο της Τρούμπας πράγμα που δεν φαίνεται στην φωτογραφία!
Και αυτή η άποψη ενισχύεται και από το γεγονός ότι η σύζυγος του Florica Ionescu-Diamandi (1908-1999) έζησε μόνιμα στο Βουκουρέστι όπου απεβίωσε το 1999 και ο γιός του Constantin (Dinu) Diamandi (1937-2005) επίσης γεννήθηκε, έζησε και απεβίωσε στο Βουκουρέστι.
Όσον αφορά τους οπαδούς του Λεγεωνάριους, κάποιοι καταδικάστηκαν από τα δικαστήρια Δωσίλογων Ιωαννίνων και Λαρίσης όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο Σταύρος Παπαγιάννης, πολλοί γλύτωσαν γιατί πριν λήξει ο Πόλεμος είχαν καταφέρει να διαφύγουν στην Αλβανία, Ρουμανία και στην Νότιο και Βόρειο Αμερική στη συνέχεια, και, από όσους έμειναν στην Ελλάδα και γλύτωσαν από τις εκκαθαρίσεις των ανταρτών του ΕΛΑΣ, άλλοι καταδικάστηκαν στα Δικαστήρια Δωσίλογων, άλλοι βρέθηκαν στις τάξεις των φανατικών κομμουνιστών (!) και άλλοι σε παρακρατικές οργανώσεις είτε της Δεξιάς είτε της Αριστεράς!
Η. Μηχανισμοί αποσταθεροποίησης στην Ευρώπη και Βαλκάνια
Α) Τα πρόσωπα
Η Ρουμανία μετά το 1945 επανήλθε στην …. προσφιλή της προπαγάνδα! Από την δεξαμενή των Λεγεωνάριων και ορισμένων απογόνων των οικογενειών που κατέφυγαν κατά τον Μεσοπόλεμο στην Ρουμανία προήλθαν εκείνοι οι οποίοι αμέσως μετά τον πόλεμο, το 1945, συνέχισαν από χώρες όπου είχαν καταφύγει, στην ουσία «διοχετευτεί» κατάλληλα, την προπαγάνδα με καινούργια μέσα πιο «νομότυπα», δηλαδή διαμαρτυρίες, άρθρα, βιβλία, Συλλόγους και Ενώσεις που μιλούσαν για ένα πράγμα: την καταπίεση που υφίστανται οι Βλάχοι στη Ελλάδα καθιερώνοντας πλέον το όνομα ΑΡΜΑΝΟΙ για τους Βλάχους γιατί στο εξωτερικό την βόλευε η σύγχυση στα ονόματα Αρμούν=Βλάχος και Ρουμούν=Ρουμάνος!
Το Βουκουρέστι είναι η έδρα που κατευθύνει την προπαγάνδα και όπως έγραψε ο Νίκος Κατσάνης στο άρθρο του «οι Διαχειριστές του Βλάχικου ζητήματος» χρησιμοποιεί «….. τους Βλάχους της διασποράς με κύρια κέντρα το Φράϊμπουργκ, το Παρίσι και τις Η.Π.Α. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν γεννήθηκαν στην Ελλάδα ή έφυγαν σε νηπιακή ηλικία. Προέρχονται από βαλκανικές χώρες που έχουν λατινόφωνους πληθυσμούς, δεν εκπροσωπούν και αυτοί κανέναν, δεν ενδιαφέρονται για τους Βλάχους της πατρίδας τους και ιδρύουν προσωπικές εταιρίες για νομική κάλυψη των δραστηριοτήτων τους. Κατά παράδοξο τρόπο ενδιαφέρονται περισσότερο για τους Βλάχους της Ελλάδας παρά για τους Βλάχους των χωρών από τις οποίες προέρχονται, δηλ. των Σκοπίων, της Βουλγαρίας, Ρουμανίας κλπ. Πρόκειται για άτομα τις περισσότερες φορές με ποικίλες διασυνδέσεις και σκοτεινές διαδρομές, απαρνητές όχι μόνον της μητέρας πατρίδας τους (Ελλάδα) αλλά και της μητριάς τους (Ρουμανία). Δεν διακρίνονται για σταθερές ιδεολογικές αρχές αλλά επέζησαν και εκμεταλλεύτηκαν τόσο τα πρώην σοσιαλιστικά καθεστώτα ως αξιωματούχοι όσο και τα ευρωπαϊκά δημοκρατικά στα οποία απέδρασαν όταν αντιλήφθηκαν ότι το καράβι βουλιάζει. Σήμερα, με ανεξήγητες διασυνδέσεις οι περισσότεροι, αποτελούν τους μόνιμους διαδρομιστές στο Στρασβούργο και σε υπηρεσίες της Ε.Ε, παραδίδοντας μαθήματα δημοκρατικών ελευθεριών αυτοί που υπηρέτησαν φασιστικά και κομμουνιστικά καθεστώτα κατά το μεγαλύτερο μέρος του βίου τους. Εκδίδουν έντυπα χαμηλού επιπέδου, γράφουν και στέλνουν υπομνήματα. Διαφθείρουν τη Βλάχικη γλώσσα με νεολογισμούς ρουμανικούς και παράγουν καινοφανείς θεωρίες για τους Βλάχους ως απογόνους των Θρακών μια και οι παλιότερες θεωρίες έχουν ξεφτίσει…..»
Τα άτομα αυτά είναι γνωστά. Πρωταγωνιστές είναι οι ακόλουθοι (υπάρχουν όμως και δορυφόροι τους): στην Ρουμανία αρχικά και μετά Γερμανία πήγε ο Βασίλε Μπάρμπα, (1918 Ελλάδα-2007 Γερμανία) στο Παρίσι πήγε ο Ιάνκου Περιφάν (1923 Βουλγαρία– 2019 Παρίσι), στην Ιταλία (στο Σαλό (!) το οποίο το 1943–1945 ήταν η de facto έδρα της κυβέρνησης του Μπενίτο Μουσολίνι, κράτος μαριονέτα των Φασιστών επίσης γνωστή ως Δημοκρατία του Σαλό.} πήγε ο Κωνσταντίν Παπανάτσε (1904 Βέροια- 1985 Σαλό, Ιταλία) και στις ΗΠΑ ο Μπαλαμάτσης με τον Βιργίλιο Πούπη.
Όλοι έχουν ένα κοινό σημείο: προωθούν τις ίδιες ιδέες είτε με τα κείμενα είτε με τα υπομνήματά τους σε επίσημους οργανισμούς, όλοι καίγονται για την διάσωση των βλάχικων τα οποία δεν μιλούν και προβάλλουν την βλάχικη ….σκέτα καταγωγή τους και τον ανθελληνισμό τους! Τελευταία μετά το 1990, εμφανίστηκε ο Τέντε Καλ, Γερμανός στην εθνικότητα ο οποίος έμαθε και βλάχικα εκτός των ελληνικών και είχε έρθει να μελετήσει τα βλάχικα και τους Βλάχους οι οποίοι ευκολόπιστα του άνοιξαν τα σπίτια τους και την καρδιά τους κολακευμένοι που ένας Γερμανός μιλούσε και βλάχικα! Όταν είδαν τις δημοσιεύσεις του και τα συμπεράσματά του κατάλαβαν ότι ήταν προαποφασισμένα με έναν σκοπό: ν’ αποδείξει ότι οι Βλάχοι είναι μειονότητα! Στην σελίδα δε 162 του βιβλίου του, έγραψε ότι, εφ’ όσον οι Βλάχοι χαρακτηρίζονται ως μειονότητα στα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη το ίδιο πρέπει να γίνει και στην Ελλάδα ακόμα και παρά την θέλησή τους!
Και φυσικά ανακηρύχτηκε ανεπιθύμητος -persona non grata – από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων.
Όπως έχω αναφέρει και σε άρθρο μου που δημοσιεύτηκε το 2021 στον ΠΡΩΪΝΟ ΛΟΓΟ Ιωαννίνων, το 1950 ξεκίνησε ένας οργασμός βλαχολογικών εκδόσεων στο Βουκουρέστι και εξαπλώθηκε όπου βρήκε πρόσφορο έδαφος, κυρίως Γερμανία, Γαλλία και Αμερική με περιοδικά και βιβλία που περιείχαν παραπλανητικές θεωρίες για τους Βλάχους και την καταγωγή τους και ιδρύονται διάφορες Εταιρείες με σκοπό να προπαγανδίζουν την πολιτισμική διαφοροποίηση των Αρμάνων πλέον και όχι των Βλάχων και ενδεικτικά αναφέρω την Μακεδονο-Ρουμανική Μορφωτική Εταιρεία που επαναδραστηριοποιείται με καινούργιο καταστατικό προσαρμοσμένο στις νέες διεθνείς συνθήκες έχοντας και βαρύγδουπα ονόματα στο Δ.Σ., τον Υφυπ. Παιδείας Μ. Παπαχάτζη, τον καθηγητή. Ν. Σαραμάντου, την καθηγήτρια Ματίλντα Καράτζιου-Μαριοτεάνου με εμμονή όλων στα μεσοπολεμικά συνθήματα.
Όλες αυτές και πολλές άλλες Εταιρείες που υπάρχουν και σήμερα συντηρούν το ζήτημα με επιστημονική επίφαση επιδοτώντας τα βλαχολογικά δημοσιεύματα, και χορηγώντας υποτροφίες σε σπουδαστές «βλάχικης» καταγωγής κυρίως από την Ελλάδα και την Βόρειο Ήπειρο τους οποίους επηρεάζουν μετά να γράφουν τις ρουμάνικες θέσεις. Εκδίδονται περιοδικά όπως το Fara Armaneasca, Zborlu anostru, The Newsletter of the Society Farsarotul στην Αμερική, Vatra, Noi Ttacii και πολλά άλλα τα οποία κινούνται στην ίδια γραμμή δηλαδή στην πολιτισμική διάκριση μέσω του «ξεχωριστού βλάχικου πολιτισμού» ώστε να διευκολυνθεί ο χαρακτηρισμός των Βλάχων/Αρμάνων ως ξεχωριστής εθνικής ομάδας.. Αυτή η πολιτική ισχύει μέχρι σήμερα γιατί αποδείχτηκε προσοδοφόρα.
Ξεκίνησαν έτσι υποστηριζόμενοι από αυτές τις Εταιρείες διάφοροι είτε «φυγάδες» είτε απεσταλμένοι είτε στρατολογημένοι πράκτορες στις διάφορες χώρες της Ευρώπης και Αμερικής να ασχολούνται συστηματικά και βάσει μακρόπνοου σχεδίου όπως αποδείχτηκε με το βλάχικο ζήτημα προωθώντας τις θέσεις της προπαγάνδας που ήθελε τους Βλάχους ως γλωσσική αρχικά μειονότητα, δηλαδή ιδιαίτερη εθνότητα, αποφεύγοντας με πείσμα τον όρο «εθνική» και επιλεγμένοι για την ελληνική καταγωγή τους!
Την δεκαετία του 1990 με την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας οι υποκινητές της προπαγάνδας έγιναν ιδιαίτερα δραστήριοι και ο Vasile Barba που ήταν ανυποχώρητος, ακολουθώντας πιστά το σχέδιό του, παρουσιάστηκε με μια πρόταση για τους Βλάχους στη Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης στο Στρασβούργο παρέα με τον Πρόεδρο της FUEN Romedi Arquint και με εισηγητή τον Καταλανό εθνικιστή Lluis Maria De Puig, και καταφέρνουν να περάσουν το μη δεσμευτικό -ευτυχώς- Ψήφισμα 1333 με το οποίο οι Βλάχοι χαρακτηρίζονται ως μία διάσπαρτη εθνότητα χωρίς πατρίδα, ανάλογη μ’ εκείνη των Τσιγγάνων δημιουργώντας ένα τόσο αρνητικό κλίμα κατά της Ελλάδας ώστε την ίδια χρονιά, ο τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος σε ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο να δεχθεί αήθη επίθεση από μεγάλη ομάδα ευρωβουλευτών για την καταπίεση της «ρουμανικής μειονότητας της Πίνδου»!
Το δελτίο τύπου της FUEN που ακολούθησε τόνιζε με νόημα ότι οι Βλάχοι «δεν έχουν δικό τους κράτος», θέτοντας τις βάσεις για τον χαρακτηρισμό τμημάτων της κεντρικής και βόρειας Ελλάδας ως «μειονοτική ζώνη» που χρήζει ευρωπαϊκής προστασίας και παρέμβασης και η Ρουμανία όπως ήταν φυσικό βραβεύει τον κ. De Puig για τις υπηρεσίες του.
Παρά τις προσδοκίες τους η υποδοχή του ψηφίσματος 1333 στις ελληνικές ενώσεις Βλάχων που αντιπροσωπεύουν και τη συντριπτική πλειοψηφία των Βλάχων, τους οποίους ο Καταλανός ευρωβουλευτής θέλησε υποτίθεται να εκφράσει,- στάθηκε εχθρική.
Ειδική περίπτωση: η οικογένεια Μπαλαμάτση
Ενδιαφέρον παρουσιάζει για την περιοχή της Βορείου Ηπείρου η δράση της οικογένειας Μπαλαμάτση στην περιοχή της Κορυτσάς.
Οι Μπαλαμάτσηδες είναι Φαρσαριώτες και είχαν μετεγκατασταθεί με ισχυρό τσελιγκάτο στον οικισμό της Πλιάσας στην Βόρειο Ήπειρο, 8 χιλιόμετρα από την πόλη της Κορυτσάς και αποτελούσε έδρα της ισχυρής φεουδαρχικής μουσουλμανικής οικογένειας των Σινάν.
Μεγάλο τμήμα των Βλάχων της Πλιάσας είχε φύγει στη Θεσσαλία και όσοι απέμειναν ήταν σε στενή σχέση με τους μπέηδες και έτσι βρέθηκαν στα νύχια της ρουμάνικης προπαγάνδας. Το 1889-90 επισκέφθηκε την Πλιάσα ο Γερμανός Weigand, ο οποίος έγραψε για την συνάντησή του με τον Νάστα (Αναστάση) πατέρα του Χαράλαμπου Μπαλαμάτση και ανέφερε επίσης ότι, ήταν χωρισμένη σε δύο συνοικίες, μια μουσουλμανική και μια χριστιανική (βλάχικη). Κατά τον ίδιο ερευνητή, η χριστιανική συνοικία είχε πληθυσμό 500 ατόμων ενώ αρκετοί από τους βλαχόφωνους ήταν ρουμανικής εθνικής συνείδησης.
Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, μεγάλο μέρος των κατοίκων της Πλιάσας όντες ρουμανικής εθνικής συνείδησης, τάχτηκαν στο πλευρό των κομιτατζήδων αναδεικνύοντας διάφορους αρχηγούς ένοπλων ομάδων, με κυριότερους τους Βούλγαρους κομιτατζήδες Μήτρο Βλάχο και Αποστόλ Κοτσκόνα αλλά και τον ρουμανόβλαχο οπλαρχηγό Ατανάς Νάστα. Παράλληλα δεν αναγνώριζαν την εκκλησιαστική δικαιοδοσία της ελληνορθόδοξης μητρόπολης Κορυτσάς, ο παπα- Λάμπρος Μπαλαμάτσης συμμετείχε ενεργά στην ρουμανική κίνηση και αποτελούσε επίσημο μέλος της Ρουμάνικης κοινότητας Κορυτσάς. Τελούσε την λειτουργία στην ρουμανική γλώσσα και γενικά δρούσε ανθελληνικά παίρνοντας μέρος σε διάφορα εγκλήματα κατά των Ελλήνων της περιοχής.. Όπως ανέφερε τότε και ο Ιταλός Πρόξενος Ιωαννίνων η ομάδα ρουμανιζόντων της Πλιάσας στην οποία συμμετείχε ο παπα-Λάμπρος Μπαλαμάτσης και άλλοι, μαζί με Τουρκαλβανούς, ήταν υπεύθυνη για την δολοφονία του Μητροπολίτη Φωτίου οπότε εκτελέστηκε μαζί με τον αδελφό του Σωτήρη από ομάδα Ελληνόβλαχων το 1914. Το πώς και γιατί έφτασε να παρουσιάζεται από Αλβανούς ιστορικούς ως μάρτυρας του αλβανικού έθνους είναι ένα ερώτημα, ίσως γιατί όλα τα εγκλήματα που διέπραξε ήταν κατά των Ελλήνων της Κορυτσάς. Αναφέρεται στο βιβλίο του Gica Alexandru, O mare „mică istorie” Haralambie Balamace, Editura Cartea Aromână, Constanţa, 2015 και στην σελ.50 ότι «Γνωρίζουμε επίσης ότι ο Haralambie Balamace συνόδευσε τον θείο του, Spiru Balamace (πρώτος ξάδερφος του πατέρα του), στην αντιπροσωπεία που πήγε στην Κωνσταντινούπολη το 1881 για να διαμαρτυρηθεί. κατά της μεταφοράς της Θεσσαλίας από την Τουρκία στην Ελλάδα»! Από τα Ρουμανικά Κρατικά Αρχεία (Πηγή: A.S., Min. Instr., Dos. Nr. 284/VII/1895, f. 2. Cota nouă: 636/1895, f. 2). βρίσκουμε την παρακάτω επιστολή για τον ρουμανίζοντα ιερέα Χαράλαμπο (Λάμπρο) Μπαλαμάτση και παραθέτω την μετάφραση στα ελληνικά:
[[ Κωνσταντινούπολη, 9 Νοεμβρίου 1894
Κύριε πρόξενε,
Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι, εκπρόσωποι στην Κωνσταντινούπολη του Ρουμανικού λαού στη Μακεδονία, για το θέμα της Ρουμανικής επισκοπής, παρακαλούμε με σεβασμό να μας αποσταλεί το ποσό των χιλίων οκτακοσίων φράγκων μέσω της Αξιότιμης Βασιλικής Αποστολής της Ρουμανίας στην πόλη αυτή, συνολικά χίλια οκτακόσια φράγκα (αρ. 1800), που μας αναλογεί για την ημερήσια αποζημίωση μας για τους μήνες Σεπτέμβριο, Οκτώβριο και Νοέμβριο του τρέχοντος έτους 1894, μετρώντας όπως και στο παρελθόν δέκα φράγκα (αρ. 10) την ημέρα για έναν εκπρόσωπο.
Παρακαλώ δεχθείτε, Κύριε Πρόξενε, τη διαβεβαίωση της βαθύτατης εκτίμησης που τρέφουμε για εσάς.
Υπηρέτες της Μεγαλειότητάς σας,
(σ.σ.) Ιερέας Haralambie A. Balamace
(σσ) .Dimitrie Athanasescu ]]
Ο Gica Alexandru στο βιβλίο του αναφέρει για μέλη της οικογένειας Μπαλαμάτση και την δράση τους καθώς και τον παπα-Λάμπρο τα εξής που παραθέτω σε μετάφραση
– «Γνωρίζουμε επίσης ότι ο Ανδρέας Μπαλαμάτσης (Andrei Balamace) είχε διοριστεί εμπορικός ακόλουθος της Ρουμανίας στο Δυρράχιο. Ο Ανδρέας Μπαλαμάτσης βρισκόταν στο Βουκουρέστι στις 23 Μαρτίου 1914, όταν ο Πάπας Λάμπρος δολοφονήθηκε (!) στη Κορυτσά. Κλήθηκε μαζί με τον Μιλτιάδη, τον Φώτιο και τον Επαμεινώνδα Μπαλαμάτση, στις 26 Μαρτίου, από τον A. Leonte, Πρόεδρο της Μακεδορουμανικής Εταιρείας, για να λάβει τα τρομερά νέα!»
– «Ο Παπα-Λάμπρος είχε λάβει ακόμη ένα παράσημο κατά τη διάρκεια της ζωής του από το ρουμανικό κράτος: το ρουμανικό στέμμα στον βαθμό του Ιππότη. Περιέργως, ο Χαράλαμπος δεν παρέλαβε το παράσημο, το οποίο παρέμεινε στο Προξενείο της Ρουμανίας στα Βιτώλια (Μοναστήρι)»
– «Στις 12 Απριλίου 1994, ο Σαλί Μπερίσα, τότε Πρόεδρος της Αλβανίας, απένειμε μετά θάνατον στον πάπα Λάμπρο Μπαλαμάτση τον τίτλο του «Δασκάλου του Λαού»! Οπότε αυτό εξηγεί γιατί τιμάται από τους Αλβανούς …..
O Νicolae S. Balamaci, αναφέρεται ως εγγονός (!) του παπα-Λάμπρου Μπαλαμάτση και την εποχή που ο Αλκιβιάδης Διαμάντης προσπαθούσε να προσεταιριστεί τους Βλάχους της Κορυτσάς για το πριγκιπάτο του, αναφέρεται ως Πρόξενος της Ρουμανίας στην Αλβανία. Επίσης ένας από αυτούς που υπέγραψαν το μανιφέστο του Διαμάντη, σύμφωνα με την αγγλική Wiki (βλ. Alcibiades Diamandi), ήταν ο Βιργίλιος Μπαλαμάτσης, ο οποίος σχετίζεται με τον σημερινό Νικ Μπαλαμάτση του συλλόγου Ρουμανιζόντων των ΗΠΑ ”Φαρσαρότουλ”!
Όμως, όπως και οι υπόλοιποι, τώρα εμφανίζεται ως ”εθνικά Αρμάνος” (ουσιαστικά ”Μακεδορουμάνος” όπως ήθελε πάντα η προπαγάνδα τους) <<<Prof. Virgiliu Balamace (related to Nick Balamace, currently the Secretary of the Society Farsarotul in the United States)>>>.
Αλλά πόσο ”Βλάχοι-Αρμάνοι πατριώτες” ήταν οι Μπαλαμάτσηδες της Κορυτσάς μπορούμε να το δούμε στα παρακάτω επίσημο έγγραφο:
Όνομα: Nicolae (Ρουμανικό)
Επώνυμο: Balamaci
Έτος γέννησης: 1902
Τόπος γέννησης: Κορυτσά, Αλβανία
Υπηκοότητα: Αλβανική
Φυλή: Ρουμανική
Το 1927 πήγε στις ΗΠΑ και ήταν υπάλληλος σε μπακάλικο. Προηγούμενη κατοικία: Σιλίστρα Ρουμανίας.. Τέλος, για την ιστορία να προστεθεί ότι η ομάδα των Ρουμανιζόντων της Κορυτσάς (προερχόμενη από την Πλιάσα) λόγω της ανθελληνικής δράσης που είχε αναπτύξει νωρίτερα ως μίσθαρνα όργανα της Ρουμανίας και Αυστρίας, όταν απελευθερώθηκε η Κορυτσά φυγαδεύτηκε στη Ρουμανία φοβούμενη αντίποινα για τα εγκλήματα που είχε διαπράξει εναντίον της πλειονότητας του χριστιανικού στοιχείου. Αργότερα κάποιοι απ’ αυτούς μετανάστευσαν από τη Ρουμανία στις ΗΠΑ είτε γιατί, στη ”μαμά Ρουμανία” δεν βρήκαν αυτά που περίμεναν είτε, το πιθανότερο, γιατί στάλθηκαν για της ανάπτυξη της ρουμανικής προπαγάνδας μεταξύ των μεταναστών Βλάχων.
Φωτό 1η: Απόσπασμα στο οποίο φαίνεται η αλβανική υπηκοότητα και η ρουμανική φυλή που δήλωσε ο ίδιος.
Φωτό 2η: Ολόκληρο το έγγραφο.
Β) Oι Οργανισμοί
Μεταπολεμικά, την δεκαετία του 1950, δημιουργήθηκαν πολλοί οργανισμοί αποσταθεροποίησης διαφόρων κρατών κυρίως των Βαλκανίων με αντικείμενο τις «μειονότητες» υπαρκτές και μη και οι περισσότεροι είχαν ναζιστικό υπόβαθρο.
Η πιο γνωστή είναι η «Φεντεραλιστική Ένωση Ευρωπαϊκών Εθνοτήτων», γνωστή με το ακρωνύμιο FUEN. Πρόκειται για ημιεπίσημο φορέα του Συμβουλίου της Ευρώπης με ρίζες στη Γερμανία του μεσοπολέμου, με πρώτο μάλιστα πρόεδρο το Hans Joseph Graf Matuschka, πρόξενο της Ναζιστικής Γερμανίας στην Ουγγαρία.
Το Μάιο του 1954, πραγματοποιείται το τέταρτο συνέδριο της FUEN για τις ευρωπαϊκές «εθνότητες». Παρών μεταξύ άλλων ο Βεροιώτης Constantin Papanace, τέως Λεγεωνάριος της Σιδηράς Φρουράς, τέως αντιπρόεδρος της Ένωσης Μακεδο-Ρουμάνων Σπουδαστών, και τέως Ρουμάνος υπουργός ο οποίος ως βαλκανολόγος στην υπηρεσία πλέον της Ιταλίας παραδίδει ομιλία για το Βλάχικο ζήτημα στα Βαλκάνια. Στην ομιλία του ο Papanace θέτει ζήτημα επαναλειτουργίας των μειονοτικών σχολείων και εκκλησιών στην Ελλάδα καθώς και διοικητική αυτονομία στις περιοχές όπου οι Βλάχοι αποτελούν πλειοψηφία. Η ομιλία του Papanace ήταν ουσιαστικά μία επανάληψη των θέσεων που είχε εκφράσει σε δύο προγενέστερα υπομνήματά του προς τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 1951 και το 1952.
Ήδη από τη δεκαετία του ’50 λοιπόν, παρατηρείται μία επαναπροσέγγιση των Γερμανών αξιωματούχων της FUEN με τους Λεγεωνάριους οι οποίοι την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου είχαν βρει καταφύγιο και προστασία σε χώρες της δυτικής Ευρώπης όπως η Ισπανία του Φράνκο, η Ιταλία, η Γαλλία και φυσικά η τότε δυτική Γερμανία
Η FUEN έγινε γνωστή σε εμάς τους Βλάχους της Ελλάδας μετά το Μάιο του 2005, όταν στο επίσημο συνέδριό της στο Βουκουρέστι εξέδωσε διάγγελμα απαιτώντας ούτε λίγο ούτε πολύ την… αυτονόμησή μας από το ελληνικό κράτος και δημοσιεύτηκαν αποκαλυπτικά άρθρα στην Ελλάδα για την δράση της.
Στο συγκεκριμένο συνέδριο της FUEN, εννοείται ότι δεν συμμετείχε κανένας ελληνικός φορέας Βλάχων, συμμετείχε όμως όπως λέγεται ο Παύλος Βοσκόπουλος του Ουράνιου Τόξου και ο Bojan Brezigar, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Γραφείου Λιγότερο Ομιλούμενων Γλωσσών (EBLUL), καινούργιος φορέας αυτός που τελευταία υπολειτουργεί!
Μετά τη δημοσίευση των συγκεκριμένων άρθρων είδαμε αρκετά σχόλια του τύπου ότι «δεν θα πρέπει να ασχοληθούμε περαιτέρω με το θέμα της FUEN, με το αιτιολογικό ότι πρόκειται για μία ένωση γελοίων και ότι ασχολούμενοι μαζί τους ρίχνουμε νερό στο μύλο της προπαγάνδας», δηλαδή μία προσπάθεια υποβάθμισης του θέματος που έγινε πλέον ευρύτερα γνωστό εντός της Ελλάδος και θεωρήθηκε θέμα-ταμπού!
Με όλο το σεβασμό προς τους «φίλους» αυτούς θα διαφωνήσω γιατί αυτά τα σχόλια ήταν τότε η αφορμή που με παρότρυνε να ξεκινήσω πιο βαθιά την έρευνά μου για το Βλάχικο Ζήτημα και να το ερευνήσω σε όλο του το φάσμα!
Είναι γνωστό και αυτό το τονίζει και ο καθηγητής κ. Ιωάννης Μάζης ότι η οργάνωση αυτή συνδέεται διαχρονικά με τη Γερμανική Εξωτερική Πολιτική, η οποία αυτή τη στιγμή «λύνει και δένει» σε όλη την Ευρώπη, μάλλον και στην Ουκρανία μετά το 2012. Επιπλέον η FUEN είναι φορέας που συμμετέχει στις δραστηριότητες του Συμβουλίου της Ευρώπης, έχοντας μάλιστα λάβει το στάτους παρατηρητή στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
Γαλλία, Παρίσι: A.F.A. (Association des Francais Aroumains) και μετά το 2015 A.F.M.A. (Association des Francais Makedon-Armouns)–TRA ARMANAMI. Ιδρύθηκε την δεκαετία του 1980 από τον Ιάνκου Περιφάν στο Παρίσι με μέλη κυρίως τα ανίψια του, την Κίρα Ιοργκοβεάνου-Μάντσου με τον σύζυγό της και τον Νικολάκη Καρακότα και ελάχιστους άλλους τους οποίους ποτέ δεν είδαμε! Ήταν εφ’ όρου ζωής Πρόεδρός της και παρέμεινε και μετά… θάνατον όπως φαίνεται στην επίσημη ιστοσελίδα της TRA ARMANAMI με ιδιόκτητα Γραφεία κοντά στην Παναγία των Παρισίων.
Την δεκαετία του 1980 είχε εκδώσει ένα έντυπο στα… βλάχικα της Κωνστάντζας την FRANDZA VLAHA και έφτιαχνε, σε εργαστήριο μάλλον, κασέτες ήχου τις οποίες έστελνε στην Ελλάδα ταχυδρομικά σε Συλλόγους και μεμονωμένα άτομα επιφανείς προσωπικότητες Βλάχων για να παρασύρει ανίδεους και είχε ανοίξει και αλληλογραφία με τον τότε Πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου ζητώντας του «να μεριμνήσει για έναν λαό που ζει σε δική του γη αλλά δεν απολαμβάνει των δικαιωμάτων της γλώσσης… η οποία χάνεται!» Προσωπικά δεν έμαθα ποτέ αν και τί του απάντησε ο Ανδρέας Παπανδρέου παρά την περιέργειά μου!
Από προσωπική μου έρευνα στο Παρίσι διαπίστωσα ότι πρόκειται πλέον για μια περίεργη Ένωση που δεν έχει καμμιά σχέση με τις διευθύνσεις που δηλώνει στην ιστοσελίδα της για Γραφεία, αλλά πάντα εν ενεργεία διότι το 2015, πριν από την Συμφωνία των Πρεσπών ο Περιφάν 92 ετών περίπου (απεβίωσε το 2019), άλλαξε στο Πρωτοδικείο του Παρισιού την επωνυμία της A.F.A. και ονομάζεται πλέον A.F.M.A.= Association des Francais Makedon-Armouns! Οι όποιοι συνειρμοί … δικαιολογημένοι!
Ζ. Ποια είναι η σημερινή κατάσταση του Βλάχικου ζητήματος;
Για να καταλάβουμε την κατάσταση του Βλάχικου ζητήματος πρέπει να επαναλάβω ότι «καμμιά προπαγάνδα δεν στέκεται σε ξένη χώρα αν δεν βρεθούν πρόθυμοι εντός της χώρας να την υπηρετήσουν» και αυτοί οι πρόθυμοι παίζουν τον ρόλο του «χρήσιμου ηλίθιου» όπως το βλέπουμε καθημερινά στα ΜΚΔ.
Είναι γεγονός πως, στην πλειοψηφία τους οι Βλάχοι, μέχρι τη δεκαετία του 1950-1960 ήταν δεμένοι με τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους, είτε γεωργοκτηνοτρόφοι στα εδραία χωριά τους είτε πηγαινοέρχονταν στα βουνά το καλοκαίρι και στους κάμπους το χειμώνα ως κτηνοτρόφοι. Με αυτή τη διαδικασία ήταν συνδεδεμένες και ένα πλήθος κοινωνικών (λαογραφικών) εκδηλώσεων, όπου πρωτοστατούσε η βλαχοφωνία στην συλλογική ζωή τους (κούρεμα των προβάτων, πανηγύρια, χοροί, τραγούδια κ.ά.). ενώ όσοι ασχολούνταν με το Εμπόριο είχαν ήδη αστικοποιηθεί. Οι βλαχόφωνοι εγκατέλειψαν σταδιακά τον παραδοσιακό τρόπο ζωής μετά το 1960 και εγκαταστάθηκαν στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας. Σήμερα ο Βλάχος δεν διαφέρει σε τίποτα από τον αστό. Δεν ακούγονται πλέον τα τραγούδια του στις λαγκαδιές ούτε η γιαγιά λέει τα παραμύθια στα βλάχικα, αφού τα εγγόνια της δεν τα καταλαβαίνουν.
Όταν η προπαγάνδα απέτυχε να πείσει τους βλαχόφωνους ότι φυλετικά διαφέρουν από τους υπόλοιπους Έλληνες αποφάσισε να παίξει το τελευταίο της χαρτί: το χαρτί της διάσωσης της γλώσσας Δεν είμαι γλωσσολόγος για να αποφανθώ τί ακριβώς είναι τα βλάχικα, έχουν μιλήσει πριν από εμένα ειδικοί όπως ο Αχ. Λαζάρου και ο Αντ. Μπουσμπούκης, κ.ά.
Ο Αχιλλέας Λαζάρου, ρωμανιστής-βαλκανολόγος, στο βιβλίο του «Η Αρωμουνική» έγραψε: «Καθ’ ημάς η γένεσις της Αρωμουνικής προηγείται των άλλων τριών της Βαλκανικής Λατινικής, αλλά το περιβάλλον εντός του οποίου εγεννήθη δεν επέτρεψε την διαμόρφωσιν εις ανεξάρτητον γλώσσαν. Διότι οι Αρωμούνοι ομιλούντες και την Ελληνικήν δεν ησθάνθησαν την ανάγκην να καλλιεργήσουν την δημώδη Λατινικήν. Τουναντίον οι Δάκες ενστερνίσθησαν την νέαν γλώσσαν ως μοναδικόν εκφραστικόν όργανον προφορικώς μέχρι του 16ου αιώνα ότε εχρησιμοποίησαν αυτήν και γραπτώς».
Ο Αντ. Μπουσμπούκης, λατινιστής γλωσσολόγος, συγκεκριμένα είπε: «Η αρμάνικη δεν είναι -ασφαλώς- κόρη της λατινικής, όπως είναι η πιο πιστή συνέχειά της, η τοσκάνικη/φλωρεντινή διάλεκτος, που αναβαθμίστηκε σε εθνική των Ιταλών γλώσσα, είναι ωστόσο εγγονή της. Εγγονές της λατινικής είναι ακόμα οι άλλες ιταλικές διάλεκτοι, τα ρουμανικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά και τα πορτογαλικά. Εγγονή της λαϊκής λατινικής, η αρμάνικη/βλάχικη παραμένει αρκετά πιστή σε φωνητικό, γραμματικό (μορφολογικό) και λιγότερο σε λεξικό επίπεδο, όπου ο λατινογενής πυρήνας της περιτυλίσσεται μ’ ελληνική λεξική επένδυση»
Σήμερα η «γλώσσα» από μέσο επικοινωνίας έγινε «μνημεία λόγου των Βλάχων» και διάφορες «Εταιρείες» μιλούν για διατήρηση «της ιδιαίτερης πολιτιστικής κληρονομιάς» υπονοώντας ότι υπάρχει ξεχωριστός πολιτισμός ενώ είναι γνωστό ότι αυτό που αποκαλείται «βλάχικος πολιτισμός» δεν είναι παρά ένα υποσύνολο του ελληνικού πολιτισμού όπως συμβαίνει και στις υπόλοιπες περιοχές που δεν είναι βλαχόφωνες.
Όσοι κόπτονται για την διάσωση των βλάχικων με εγγραμματισμό, συνειδητά ή ασυνείδητα παρασυρμένοι από 5-6 Συλλόγους, κάνουν ότι αγνοούν την μοναδική αλήθεια την οποία υποστήριξε σε συνέντευξή της στην ΕΦ.ΣΥΝ η γλωσσολόγος, καθηγήτρια στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Μαρία Τσίγκου συγγραφέας του βιβλίου «Η προστασία των γλωσσικών μειονοτήτων στην Ευρώπη – Υποσχέσεις και αντιφάσεις»:
«Η βλαχική, όπως κάθε γλώσσα κυρίως προφορικής παράδοσης, δεν έχει ομοιογένεια: αποτελεί ένα σύνολο τοπικών διαλέκτων και ιδιωμάτων», οπότε το σωστό είναι να μη μιλάμε για «βλαχική γλώσσα» αλλά για «τα βλάχικα», δηλαδή το σύνολο των διαλέκτων διότι κάθε περιοχή έχει την δική της διάλεκτο! Και αν είναι να σωθούν δια του εγγραμματισμού σαφώς και πρέπει να σωθούν στην πολυμορφία τους και όχι να ομογενοποιηθούν.
Και είναι σωστό αυτό διότι συμπερασματικά όσον αφορά το γλωσσικό και ιστορικό θέμα θα δανειστώ τα συμπεράσματα του ιστορικού Στέργιου Λαϊτσου τα οποία ανέφερε στην Γενική Συνέλευση τα Π.Ο.Π.Σ.Β. του 2022 και δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ του Βόλου:
«…..Συμπερασματικά, κοινή βλαχική/αρμάνικη ως συστηματοποιημένη γλώσσα δεν υπάρχει . Όλοι οι ρομανιστές κι οι ιστορικοί του Μεσαίωνα γνωρίζουμε ότι οι όροι Βλάχος/οι και τα παράγωγά τους είναι γενικοί εθνογραφικοί όροι κι όχι ονομασία κάποιου ενιαίου λαού, έθνους ή γένους .
Ο περίφημος όρος «βαλκανική λατινική» που προβάλλεται ως μητέρα της «βλαχικής» στην ελλαδική βιβλιογραφία είναι εσφαλμένη απόδοση του τεχνικού όρου latinum balcanicum δηλαδή βαλκανικά λατινικά. Ο τεχνικός όρος latinum balcanicum, επιστημονική σύμβαση, δεν περιγράφει μόνο τις ομιλούμενες λατινογενείς διαλέκτους αλλά και τα σωζόμενα στοιχεία των λατινικών σε επιγραφικό υλικό, σε κείμενα βυζαντινά κι αργότερα σλαβικά καθώς και την τοπωνυμία μέχρι και την ανθρωπονυμία . Από την αναγέννηση κυρίως κι εξής το σύνολο όλων αυτών των λατινογενών διαλέκτων στα Βαλκάνια, κι όχι μόνο, είναι γνωστά στη λόγια γραπτή παράδοση με τον γενικό όρο βλαχικά. Ναι βλαχικά.(…) Στη νοτιοανατολική Ευρώπη μιλιούνταν από την ύστερη αρχαιότητα και κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους περισσότερες λατινικές διάλεκτοι σε χώρους μη έχοντες γεωγραφική συνέχεια. Κατόπιν, κατά τους νεότερους χρόνους, αυτές οι λατινογενείς διάλεκτοι έγιναν γνωστές στη λόγια παραγωγή ως βλαχικές. Μέχρι σήμερα βλάχικα ονομάζονται, αυτοπροσδιοριζόμενα, τα αντίστοιχα προφορικά λατινογενή ιδιώματα και διάλεκτοι στη Σερβία, την Κροατία, το Μαυροβούνιο και λιγότερο στη Βόρεια Μακεδονία, χώρες όπου ζουν εκατοντάδες χιλιάδες Βλάχοι που δεν έχουν σχέση με αυτό που εμείς γνωρίζουμε ως τη Διασπορά των Βλάχων από τη Νότια Βαλκανική. Φυσικά και δεν υπάρχει κάποια κοινή βλάχικη γλώσσα όλων αυτών και πολύ λιγότερο κοινή καταγωγή ή παραδόσεις αυτής. Τέτοιες επινοημένες παραδόσεις, που εργαλειοποιούμενες, από την κατά περίπτωση εθνική επιστήμη (γλωσσολογία, ιστοριογραφία, κοινωνική ανθρωπολογία, κοινωνικές επιστήμες γενικότερα), προκειμένου να υποστηριχθούν οι αντίστοιχα ενδιαφερόμενοι νεωτερικοί βαλκανικοί εθνικισμοί είναι ένα διαφορετικό, ξεχωριστό αλλά πραγματικό κεφάλαιο άξιο ενδελεχούς μελέτης. Το συχνάκις προβαλλόμενο ερώτημα / επιχείρημα ποιας «υπερκείμενης γλώσσας» διάλεκτος είναι τα «βλαχικά» είναι καθαρά ρητορικό και πρωθύστερο. Διότι οι υπερκείμενες γλώσσες, όπως είναι οι σύγχρονες εθνικές ή οι γλώσσες εξουσίας, ή οι γλώσσες κύρους, κατασκευάστηκαν στη βάση της κωδικοποίησης, ομογενοποίησης και συστηματοποίησης διαλέκτων στη βάση της μιας από την αντίστοιχα ενδιαφερόμενη ελίτ. Στην περίπτωση των βλαχικών του δικού μας χώρου αυτό δεν συνέβη μέχρι τώρα. Οι Σύλλογοι της Ομοσπονδίας των Βλάχων έχουν απορρίψει τις αντίστοιχες «αρμάνικες» έξωθεν προσπάθειες, όπως τεκμηριώνεται κι απ’ το «Ψήφισμα Συνεφάκη», που υιοθετήθηκε από τη ΓΣ της ΠΟΠΣΒ στις 11 Μαρτίου 2012 κι υπογράφηκε από εκατόν εξήντα έξι (166) αντιπροσώπους των Συλλόγων έναντι μηδέν (0) κατά και επτά (7) λευκών.»
Και στην Π.Ο.Π.Σ.Β. έχει ενταχθεί η συντριπτική πλειονότητα των Συλλόγων Βλάχων!
Για να υποστηριχθεί η καινούργια θεωρία της «διάσωσης της βλαχικής» βασισμένη στην δημιουργία ενοχών στους Βλάχους ότι εγκατέλειψαν την γλώσσα των προγόνων τους, εκδόθηκαν «Μέθοδοι εκμάθησης της βλαχικής» (στο εξωτερικό ως ABECEDAR), πάντα με ένα περίεργο λατινο-ρουμάνικο αλφάβητο απορρίπτοντας ασυζητητί το ελληνικό οι εντός της Ελλάδος, διαφημίζονται έντονα στα ΜΚΔ, εφημερίδες και διάφορες ιστοσελίδες χωρίς να διευκρινίζουν (σκόπιμα?) ποια «βλαχική» διδάσκουν τη στιγμή που ενιαία βλάχικα ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ και φυσικά ούτε και συστηματική γραφή υπήρξε ποτέ, πέρα από κάποιες απόπειρες που έγιναν στο παρελθόν αλλά δεν πέτυχαν να καθιερώσουν την γραφή στα βλάχικα τα οποία συντηρήθηκαν μόνο προφορικά.
Το συμπέρασμα λοιπόν βγαίνει αβίαστα: διδάσκουν μία καινούργια «γλώσσα» ΟΜΟΓΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗ και ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΗ σε εργαστήριο, διότι δεν διευκρινίζουν στις διαφημίσεις τους σε ποιο ακριβώς από τα ιδιώματα του ελληνικού χώρου αναφέρονται! Και αυτό γίνεται για να παραπλανήσουν, στηριζόμενοι στο συναίσθημα, τους ανίδεους Βλάχους οι οποίοι νομίζουν ότι θα μάθουν τα βλάχικα που μιλούσαν οι γονείς τους! Εκείνους που νομίζουν ότι έτσι θα μάθουν την λαλιά των προγόνων τους, αυτή που δεν έμαθαν για διάφορους λόγους από την οικογένειά τους!
Στην Ελλάδα ελάχιστοι Σύλλογοι Βλάχων ξεκίνησαν κάποια μαθήματα «βλαχικής» είτε δια ζώσης είτε διαδικτυακά χρησιμοποιώντας αυτές τις μεθόδους εκμάθησης αλλά με πενιχρά αποτελέσματα όσον αφορά την ηλικία των μαθητών! Οι περισσότεροι «μαθητές» είναι κάποιας ηλικίας και ελάχιστοι νέοι! Ο πρώτος που ξεκίνησε «διδασκαλία» βλάχικων ήταν ο Λαογραφικός Σύλλογος Βλάχων Βέροιας! Τα μαθήματα που έκαναν γινόταν από τον γιατρό Γεωργίου μη ειδικό ως δάσκαλο. Όλη η διαδικασία, σύμφωνα με πληροφορίες ήταν κάτω από την ευθύνη του με εποπτικά μέσα της δικής του εφαρμογής. Έγραφε τα βλάχικα και με ελληνικά και με λατινικά σύμβολα. Η ηλικία των μαθητών ήταν στην συντριπτική πλειοψηφία παιδιά του δημοτικού σχολείου και μάλιστα μικρής ηλικίας (2η, 3η, 4η δημοτικού τα περισσότερα). Αν είχε βοήθεια από το εξωτερικό δεν μπορώ να το ξέρω αλλά οφείλω να σημειώσω ότι βραβεύτηκε στην Ρουμανία για την διδασκαλία ως κάποιος που έχει προσφέρει στην διάσωση της «βλάχικης γλώσσας»! Είναι επίσης γνωστό ότι και κάποιοι άλλοι Σύλλογοι ξεκίνησαν διδασκαλία στην συνέχεια αλλά χωρίς θεαματικά αποτελέσματα.
Ουσιαστικά κανένας δεν μπορεί να πει ότι έμαθε βλάχικα με αυτού του τύπου διδασκαλία από μη ειδικούς. Έμαθαν κάποιες λέξεις και κάποια τραγουδάκια, ωστόσο έγινε κάποια ζημιά στις ψυχές παιδιών διότι πέρασαν έντεχνα στα παιδιά έννοιες όπως η λέξη armanameα κλπ. και ίσως να τους πέρασαν και μιας μορφής ανθελληνισμό.
Στον χώρο όμως της Βορείου Ηπείρου, η Ρουμανία με την άδεια βεβαίως της Κυβέρνησης Ράμα, προχώρησε στην ίδρυση σχολείων στα πρότυπα των παλιών Ρουμάνικων που διατηρούσε στα χωριά της Πίνδου προπολεμικά, με το πρόσχημα της διδασκαλίας της «βλαχικής» και χρησιμοποιώντας τις ίδιες προπολεμικές μεθόδους του χρηματισμού και των υποτροφιών στην Ρουμανία μέσω του ιδρύματος που ίδρυσε στα Τίρανα Harriet Martineau. Τώρα ποια «βλαχική» διδάσκεται είναι εύκολο να καταλάβουμε: την κατασκευασμένη και ομογενοποιημένη σε εργαστήρια και γεμάτη από «ρουμανισμούς» όπως λέγονται! Το θέμα τους είναι να καταφέρουν να διασπάσουν την ελληνική μειονότητα και όχι να τους μάθουν βλάχικα!
Όσοι στέλνουν τα παιδιά τους σε αυτά τα σχολεία πρέπει να γνωρίζουν ότι, τα βλάχικα παραδοσιακά προφορικά, ήταν ένας κώδικας συνεννόησης με λεξιλόγιο περιορισμένο σαν βιωματικός κώδικας, ενδοκοινοτικός και ενδοοικογενειακός!
Λεξιλόγιο για απόδοση επιστημονικών, λογοτεχνικών, φιλοσοφικών και αφηρημένων εννοιών δεν είχε γιατί δεν το χρειαζόταν. Οι Βλάχοι από την εμφάνισή τους ήταν δίγλωσσοι, μιλούσαν βλάχικα και ελληνικά και έγραφαν ΜΟΝΟ ελληνικά!
Άρα, για να αποδοθούν σύγχρονες έννοιες πρέπει να προστρέξουν σε δάνεια από μια άλλη γλώσσα! Και σε μια ομογενοποιημένη κατασκευασμένη γλώσσα γεννάται το ερώτημα από πού τα δανείστηκαν; Μια ματιά σε αυτά τα βιβλία-μεθόδους θα το αποδείξει για κάποιον που θέλει να καταλάβει την κατάσταση!
- H. Το φαινόμενο του δικαιωματισμού για να κρατηθεί ζωντανό το Βλάχικο ζήτημα στον 21ο αιώνα
Η προπαγάνδα επιβιώνει σήμερα με τρεις μεθόδους σύγχρονες και προσαρμοσμένες στην εποχή μας: 1) με τον «δικαιωματισμό», 2) την μέθοδο που ονομάζεται Perception Management και αποτελεί ένα σημαντικό κλάδο της πολιτικής προπαγάνδας και του Marketing, 3) με την κομματικοποίηση του Βλάχικου Ζητήματος.
- Δικαιωματισμός εκλαϊκευμένα είναι η «τυραννία της μειοψηφίας» όπως έγραψε σε άρθρο του στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ο πρώην υπουργός Γιάννης Πανούσης. Με το πρόσχημα του δικαιώματος οι μειοψηφίες για να επιβιώσουν προσπαθούν να επιβάλλουν την δική τους άποψη στην πλειοψηφία και η λέξη χάνει πλέον το νόημά της.
Όμως, όταν οι λέξεις χάνουν τη σημασία τους, συσκοτίζεται η ορθή αντίληψη για τα πράγματα, εμποδίζεται και διαταράσσεται η αρμονική σχέση με το κοινωνικό περιβάλλον, συνεπώς δημιουργείται μία σύγχυση. Έτσι μέσα στη σύγχυση που καλλιεργείται ο άνθρωπος υποχρεώνεται:
– να δεχτεί ως αλήθειες ορισμένα κραυγαλέα και χαλκευμένα ψεύδη
– στερείται το δικαίωμα της διαφωνίας και της διαμαρτυρίας και
– καταντά θύμα μεθοδεύσεων από οργανωμένες μειοψηφίες με την τακτική της στοχευμένης τρομοκράτησης, δηλαδή την επικόλληση «ετικέτας»
Οπότε με την απειλή της επικόλλησης «ονειδιστικής ετικέτας» η ορθή σκέψη και η αντίθετη γνώμη υποχρεώνονται εκ των προτέρων σε σιγή! Κάθε διαφορετική αντίληψη, εύλογη διαμαρτυρία, κάθε προσήλωση σε θεμελιώδεις αρχές της οργανωμένης κοινωνίας (Πατρίδα, Οικογένεια, Θρησκεία, Έθνος) καθώς και σε αξίες όπως η Δημοκρατία και ο αυτοπροσδιορισμός, αποδομούνται, ευτελίζονται, απαξιώνονται διότι χαρακτηρίζονται από την μειοψηφία «θλιβερά κατάλοιπα σκοταδιστικών προσκολλήσεων και εμμονών»!
Είναι γνωστό ότι οι «δικαιωματιστές» είναι, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, κρατικοδίαιτοι και «προοδευτικοί πολιτικά» για να μπορούν να βάζουν την ετικέτα του «εθνικιστή και σκοταδιστή», η οποία σημειωτέο τους χαρακτηρίζει απόλυτα, σε όποιον τολμά ν’ αντιδρά στις δικές τους απόψεις!
Όσοι έχουμε αποφασίσει να διατρανώνουμε την τεκμηριωμένη άποψή μας στα ΜΚΔ ή στον έντυπο Τύπο, η οποία δεν συμφωνεί με τους εκπρόσωπους της προπαγάνδας για τους βλαχόφωνους στην Ελλάδα, έχουμε βιώσει το φαινόμενο με χαρακτηρισμούς απαξιωτικούς και ονειδιστικούς, τους οποίους στο σημείο που με αφορούν, αγνοώ και περιφρονώ! Σέβομαι όμως απόλυτα την αντίθετη τεκμηριωμένη άποψη που εκφράζεται κόσμια!
Αυτός ο τρόπος αντιμετώπισης της «ορθής και ευρέως παραδεκτής άποψης» χρησιμοποιείται κυρίως μετά το 2010 από τις μειοψηφίες γενικά και φυσικά και από τους εναπομείναντες ρουμανίζοντες, μακεδοναρμάνους και αυτονομιστές Βλάχους στην Ελλάδα για να επιβάλλουν την άποψή τους και να τρομοκρατήσουν όσους επιμένουν να υποστηρίζουν την αντίθετη άποψη διότι τα επιχειρήματά τους είναι έωλα.
2) Η μέθοδος που ονομάζεται Perception Management αποτελεί ένα σημαντικό κλάδο τόσο της πολιτικής προπαγάνδας, όσο και του Marketing. Ότι δηλαδή, για να πείσεις για την αλήθεια των όσων λες, δημιουργείς πολλαπλές πηγές στις οποίες η μία κάνει αναφορά στην άλλη “δια του λόγου το αληθές”, προκαλώντας την αίσθηση στο Κοινό ότι αυτό που προσπαθείς να του περάσεις έχει διασταυρωθεί ήδη από πολλές πηγές.
Αυτή η μέθοδος χρειάζεται χρόνο για να «στηθεί» και να επιβληθεί και όλοι γνωρίζουμε ότι η ξένη προπαγάνδα για τους Βλάχους έκανε πάντα μακρόπνοους σχεδιασμούς! Έτσι μετά το 2000 κυρίως είδαμε στην κυριολεξία μία «βιομηχανία» μεταπτυχιακών εργασιών και διδακτορικών με θέμα τους Βλάχους σε ορισμένα Πανεπιστήμια και όπως έχω διαπιστώσει υπάρχουν μεταπτυχιακές τόσο χαμηλού επιπέδου που είναι για τα σκουπίδια στην κυριολεξία! Και οι περισσότεροι δεν μιλούν καν τα βλάχικα!
Και μετά άρχισε το «παιχνίδι», το είπε ο ένας, το έγραψε ο άλλος, άρα, αλήθεια θα είναι και άρχισε έτσι η αποδόμηση επιστημόνων όπως ο Κ. Κούμας, ο Απόστολος Βακαλόπουλος, ο Αχιλλέας Λαζάρου, ο Αντώνης Μπουσμπούκης και πολλών άλλων.
Στα πλαίσια λοιπόν του Perception Management εδώ και 2-3 δεκαετίες ή έχουν τοποθετηθεί σε σημαντικές θέσεις Πανεπιστημίων, Ιδρυμάτων, Μουσείων άτομα από αυτόν τον χώρο ή έχουν προσεγγίσει επιστήμονες που δεν είναι βλαχόφωνοι αλλά προέρχονται όλοι από τον ίδιο χώρο της Αριστεράς με αποστολή να ξεκινήσει μία προσπάθεια εκμετάλλευσης ευαίσθητων θεμάτων που μπορούν να φέρουν και διχασμό σε μερίδα πληθυσμού όπως οι Βλάχοι, και γενικότερη αποσταθεροποίηση στη Μακεδονία και Ήπειρο. Έχουν στηθεί καριέρες πάνω στο λεγόμενο «βλάχικο μειονοτικό» της Ελλάδας από ξένους υπηκόους και ντόπιους συνεργάτες τους κυρίως και αυτό πρέπει να τελειώσει!
Προσωπικά πιστεύω ότι το θέμα θέλει πολλή προσοχή, έτσι όπως έχει εξελιχθεί, πρέπει να προσέξουμε τις προχειρότητες και δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπιστεί ΜΟΝΟ από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων.
Η πραγματική ζημιά γίνεται αλλού, σε πανεπιστημιακούς χώρους και το χειρότερο στα Διεθνή Φόρα όπου εμείς είμαστε ανύπαρκτοι και αυτοί τα έχουν αλώσει! Κι εδώ είναι που μειονεκτεί το Κράτος μας με τους ανημέρωτους εκπροσώπους του!
3). Η κομματικοποίηση που υπόβοσκε εκδηλώθηκε κυρίως από το 2020 και μετά, αυτή όμως πρέπει να αντιμετωπιστεί συνδυαστικά από τους βλαχόφωνους Έλληνες και το Κράτος μας. Το Βλάχικο ζήτημα ήταν από την γένεσή του πολιτικό, αλλά, η κομματική αντιπαράθεση είναι λάθος σ’ ένα εθνικό θέμα!
Θα ήθελα να τελειώσω με τα προφητικά λόγια του Σοφοκλή Βενιζέλου όπως τα έγραψε πριν από 74 χρόνια, το 1948 στον πρόλογο του βιβλίου του Ευάγγελου Αβέρωφ «Η πολιτική πλευρά του Κουτσοβλαχικού ζητήματος» την εποχή που το Βλάχικο Ζήτημα έβγαινε από την πιο δύσκολη ίσως φάση του. Η Ελλάδα τραυματισμένη προσπαθούσε να συγχωρήσει τα παιδιά της που, όπως νόμιζε, είχαν παρασυρθεί…
«….τα στοιχεία αυτής της ιστορικοπολιτικής μελέτης αποκαλύπτουν ότι το ξένον χρήμα, συστηματικώς δαπανώμενον, κατώρθωσε να πολλαπλασιάση το μηδέν και να δημιουργήσει εξ Ελλήνων ελαχίστους έστω ξένους πυρήνας εντός των σπλάχνων μας. Αποκαλύπτουν επίσης ότι οι μικροί αυτοί πυρήνες υπήρξαν πάντοτε ταπεινοί και φανατικοί υπηρέται των κατά καιρούς εχθρών της Ελλάδος.
Καλόν, απαραίτητον ήτο να το γνωρίζομεν. Όχι δια να μνησικακίσωμεν εναντίον των και να τους διώξωμεν. Η Ελλάς δεν ήτο ποτέ και δεν θα γίνει τώρα η χώρα της βίας και της μισαλλοδοξίας, ήτο και θα είναι η χώρα της Ελευθερίας. Είναι ολιγάριθμοι, δεν θα τους πιέσωμεν να γίνουν ακόμη ολιγώτεροι. Όποιος δεν αισθάνεται βαθύτατα ότι είναι Έλλην, όποιος δεν θέλει να είναι Έλλην, δεν τον θέλομεν και ημείς εις τους κόλπους μας. Ας ζήση ελεύθερος εις την αιματοβαμμένην γη μας, αλλά καθαρά, ειλικρινώς ας μη λέγη ότι είναι Έλλην, απλώς και μόνον δια να μας πολεμά εις την πρώτην κατάλληλον ευκαιρίαν. Αυτό, η Ελλάς, η χώρα της Ελευθερίας, έχει και το δικαίωμα και την υποχρέωσιν να το προλάβη. Και δι’ αυτό είπον προηγουμένως ότι καλόν, απαραίτητον ήτο να γνωρίζομεν τους ταπεινούς δούλους των εκάστοτε εχθρών μας, όσον ολιγάριθμοι κι αν είναι οι δούλοι αυτοί.» (η ορθογραφία είναι του πρωτότυπου κειμένου)
./.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
πέρα από το προσωπικό μου αρχείο και τα δημοσιευμένα στο ΠΡΩΪΝΟ ΛΟΓΟ Ιωαννίνων άρθρα μου κατά την διάρκεια του 2021
Έντυπα βιβλία
– Ευάγγελου Αβέρωφ: Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ, σε επανέκδοση του Φ.Ι.Λ.Ο.Σ. Τρικάλων (1987)
– Κολλάρου Βασιλείου Ν. Η ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ (1898-1933), έκδ. Ιδρύματος Βουλής και Ιδρύματος Βενιζέλου, 2021
– Κολτσίδα Αντώνη Μ.: ΟΙ ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΟΙ, Θεσ/νίκη 1976
– Κούκουνα Δημοσθένη ΤΟ ΝΕΦΕΛΩΔΕΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΤΟ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ
– Λαζάρου Αχιλλέα: ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΑΟΙ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ, τετράτομη έκδοση του 2010, ομοίως Η ΑΡΩΜΟΥΝΙΚΗ, Αθήνα 1986
–Νικολαΐδου Ελευθερία: Η ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΣΤΟ ΒΙΛΑΕΤΙ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑ ΒΛΑΧΟΦΩΝΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ, Ιωάννινα 1995
-Παπαγιάννη Σταύρου Α. ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΛΥΚΑΙΝΑΣ, εκδόσεις ΣΟΚΟΛΗ
Gica Alexandru, O mare „mică istorie” Haralambie Balamace, Editura Cartea Aromână, Constanţa, 2015
Έντυπα και ηλεκτρονικά βιβλία, ψηφιοποιημένα άρθρα, Ιστοσελίδες.
Αχιλλέα Λαζάρου ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΒΛΑΧΟΙ
http://www.lsparnas.gr/uploads/presumptions/documents/7052191bcf1cd69c00db3f7ccd37979a.pdf
Ελευθερίας Ι, Νικολαϊδου Η ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΣΤΟ ΒΙΛΑΕΤΙ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ, Ιωάννινα 1995 (έντυπο και ψηφιοποιημένο)
Αρθρο Γ. Πανούση στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
https://www.kathimerini.gr/opinion/1017032/o-dikaiomatismos-kai-i-tyrannia-tis-meiopsifias/
Απόστολου Παπαδημητρίου ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ (2016)
http://vlahofonoi.blogspot.com/2017/06/blog-post.html#more
Απόστολου Ι. Παπαδημητρίου, Σελίδες Ιστορίας των Γρεβενών, Τόμος Γ’, Γρεβενά 2016, απόσπασμα σελ. 167-175.
https://el.wikipedia.org/wiki/
Ιωάννη Μάζη – άρθρο στις ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ
–Τσιαμήτρου Ιωάννη, ΒΛΑΧΟΙ (δημοσιευμένα άρθρα)
–Vlahophonoi.blogspot.
–Top.war.ru
Άρθρο μου στον ΠΡΩΪΝΟ ΛΟΓΟ Ιωαννίνων